Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
zela behin Euskal herria gai horretan, Azkoitiako zalduntxoekin. MIH 87. Gogoratuko zarete zuek orain
Erroman behin urliak, oker ez baldin banago hola egin zuena. MEIG VII 128.
(En frase negativa). Nunca, ni una sola vez. "Goan da behin ez itzultzekotan, il est parti pour ne pas revenir de
longtemps" Dv. v. BEHIN ERE. Semeak aitaren omena / ez du galtzerat utziko: / Ez Mentaberriren izena / ez
da behin ahantziko. 'Non plus ne risque pas d'être oublié'. Monho 38. Geu beti bildurrez, / beti geu ikara, / bein
ez gaituk bake onez. Zav Fab RIEV 1907, 529. Suebo, Alan, Bandal, sarthu Españian, / min handi egin gabe
behin Kantabrian. Hb Esk 48. Hekiei etzaiote azpiko adarrik behin moztu behar; erditarik laburtu behar dira.
Dv Lab 360s. Bi hitz erran zazkoten ez behin ahanztekoak. HU Aurp 162. Hurbil giten: hemen egonez ez
ginintazke etxerat hel behin. JE Bur 163. Bein bakarrik ez du Mariaren izenik abotik atera oraindik. Ill Testim
14. Nahiz etzuen jasan min bat ere behin, / Jaunaren orenean, heriotzea jin... Ox 93. Berak ere bai, itxaro duke /
bein ez bezalako sari. Or Eus 81. Hire bihotza beiñ ez urrundu hik, otoi, Eskual-herritik. Mattin in Xa Odol 165.
(Tras urtean, egunean, hamabostean y similares). Una vez (cada), una vez (en). "Egunean behin (G-azp)" Gte
Erd 37. Cf. LANTZEAN BEHIN, NOIZ(EAN) BEHIN, PITEAN BEHIN, PUNTUAN BEHIN, TARTEAN
BEHIN en sus respectivas entradas. Tr. Documentado desde finales del s. XVI, es de uso gral. Astean bein
balezarzue / auts otza ta brasea. Lazarraga (B) 1159vb. Urthean behin bedere kofesa gaitezila. Mat 9. Urthean
behin bedere aithor etzak gaizkiak. EZ Man I 19. Xinhaurri batek, urthean behin, bere asea edanez, xutka, agor,
hondar eta akhaba ditzanean [itsasoko ur guztia]. Ax 604 (V 388). Ez iaateko iaaki bedekaturik, eta egunean
bein baxen ian eztila. Cap 58. Gero azkenik, / beharrenik / emadazu dudana, / Margarita, / jin-konjita / gauan
behin zugana. O Po 8. Egunean behin egin behar ditutzun bertze ahoko othoitzez lekhora. SP Phil 116. Konfesa
adi gutienik / urtean behin osoki. Gç 215. Nola hamabost misterio horik ohoratzen dütüzü [...]? Astian behin
debotki erraitiaz hamabost Pater noster. Bp I 149. Sar zaite [zure barrenean] bederen denboratik denborara, eta
gutienean egunean behiñ, goizean edo arratsean. Ch I 19, 4. Ematen die ill oro edo urtean bein presondegiko
bearsu gaisoei jate on bat. Mb IArg I 325. Urtean beñ edo bere konfesetea. Cb CatV 44. Urtean begin (Sal,
1780). ETZ 163. Sakramentier hüilanzez hilabetian behin. Mercy 29. Nik igurikitzeko nuen grazia baino
handiagoa eginen zinarotazun, urthean edo bizian behin ere zure burua niri emateaz. Brtc 232. Urtean bein
bederik konfesatzea. Ub 182. Astean bein edo sarriago konfesatzen diran kristauentzat. Mg CC 166. Au
gertatzen zan urtean beñ bakarrik. AA III 486. Ez luke zeren hartu egiazko urrikia balukela, baldin [...]
hamabortzean edo hogoian behin baizen ezpalitz ere [...] bekhatu mortaletan erortzen balitz. Dh 61. Urtian bein
edo birritan, ta orduban zelanbait, baño ez konpeseetia. fB Olg 53. Ta jazo mirarizko, Aingeruben arrigarri au
ez dau Sazerdotiak egiten bere aldijan bein, ez urtian bein, ez illian bein. Nos bada? Egun guztietan. fB Ic III
295. Ilhabetean behin akta hunen egitea. JesBih 445. Putzu onetara urtean bein Aingerua jatsi. Lard 391. Astean
bein mozkortzen aiz? Sor Bar 56. Nik gura dodana da, urtean bein Gabon, / Errazoia dan legez, pasau eiñaz
bonbon. AB AmaE 238. Etzuen jaten astean behin baizik. Jnn SBi 62. Indüljentzia oso bat edo plenario bat
hilabetian behin irabazteko. Ip Hil 6. Oxala astean behin egia bat, bakar bat ongi sar-arazten ahal baginu gure
Eskualdun irakurtzaleen buruan! HU Zez 19. --Noz konfesau bear gara? --Edolabere urtean bein. Itz Azald 152.
Aurrerantzean, urtean bein joango zirean Etxaurikoak Mundakara illebetean egurastutera. Echta Jos 366.
Erlisioneko irakaspenak astean behin, elizan, doidoia daizkote berritzen. JE Bur 68. Zortzian beiñ ikusten dituzu
beraz etxekoak? Ag G 7. Amabostean bein nerau bere iges-lekura, Amezketara, joaten izan natzaio. A Ardi 141.
Amabost arrona eroziñentzat / eiten diranak ez dia, / ezta txoakeiya minutuban beiñ / oik bizkarrea jasotzia.
EusJok II 158. Hori behar lukete egin guziek, urtean behin. Zub 94. Urtean bein, uin batek ureztatzen zition
erroak. Or Mi 27. Ez aiztu, gero, egunian bein ni ikusten etortiaz. Otx 132. Urtean bein bestetan ez aut ikusten.
Lek EunD 13. Zortzian bein irakurri itazu. Munita 154. Astean behin haren baratzetan ibilaldi baten egitera
joatea. Mde Pr 88. Etxekoekin moldatu zen astean bein anua ekarri zezaioten. Etxde JJ 18. Astean astean,
zortzian bein ala sarriago etorria zan kaira. Erkiag Arran 139. Amabostean bein edo ola etortzen zan. Salav 40.
Urtean behin besta ederra egiten dugu. Xa Odol 293.
Konfesetea gitxienaz bein urtean. Bet 11. Balitz sarritan gabon eguna, / bein baino urtean eztalez! Azc PB 94.
(Tras instrumental). "Bost egunez bein etortzen da (G-goi)" Gte Erd 37. "Egun biz behin, cada dos días" (Gazp).
Bana iagoiti / beheiti, goiti / zenbat ere bainabila, / zur' oldez, ehun / bat enaint' ehun / urtez behin
zurekila. O Po 13. Lau giltzek itxirik daude kutxatilak. Kiper-zurezkoak dire, ta eun urtez bein idikitzen. Or Mi
142. Bi urtez bein edo, "Eusko Ikaskuntzak", Bidasoaz andiko ta emendiko euskotar guztiok batzarre aundi
batera deitzen gaitu. Ldi IL 124. Iru illabetez beingo aldizkaria. Ib. 122. Gutxi gorabera bi illez bein Bordeleko
kaietara zijoanak [...] ikusi zezakean ontzi zuri sabelaundi bat. JAIraz Bizia 14. Ezin dut nik nere nazka garaitu;
ta, egun biz bein, zaputz eta otz nagoela entzun bear. Txill Let 97.
Erregelamendua irakurtua izanen da kongraganistei, gidariaz, bederen behin urthe guziez. JesBih 412.
(Tras ablativo). "Amar minututik bein (V-gip)" Gte Erd 37. Cf. NOIZIK BEHIN s.v. noiz. Lau urtetarik
behin bazuketen Arrotarrek gizon lanjeros hari gider guzien kentzeko parada ona. HU Aurp 130. Herriko arno
garbi xorta bat hola zortzitik behin gure etxean, bazinaki zer besta den? HU Zez 184s. Maiz? Ez, ez. Lau
urthetarik behin, doi doia. Barb Sup 20. Lautik behin baizik etzuan bidaltzen nahi zuan tokiruntz. Osk Kurl 50.
Urtean lau bidar egiten badira etsamiñak (iruillebetetik bein), [...]. Alzola Atalak 137.
(Tras adv. de tiempo). "Etzi behin, pasado mañana, en alguna hora. Gaur behin (L, BN, S, Dv Lab 22), hoy
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
606