Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
lurrari! / Lana ohore dela / erakuts haurreri. Etcham 127. Erdu, laister, ega / mendien gaindik, zelaia bete, /
aztalari ez barka, / eskuari ez amor, / burniz zartaka egin errauste. "No perdones la espuela". Gazt MusIx 101.
Etzan nekerik barkatu bear / askatasun-arbidean. SMitx Aranz 70.
2. Ser inferior. "Filosofian barkatzen diat, baina gañontzekoetan ez (G-azp-goi, AN-gip)" Gte Erd 132 (s.v.
"filosofian gehiago haiz"). Joxe Mari Lukainkak / duen andre ori, / muturra zimur dauka, / ipurdiya guri; /
mokoz ere ez dio / barkatzen iñori, / egiya esateko / xoxua diruri. JanEd I 62. Baña eman zaiozu [andriari] /
zurruta ugari, / orduan barkatuko / ez dio iñori. Ib. 65.
- BARKATU ERAGIN. Hacer perdonar. v. barkarazi. Ta naiz-ta Bertoldak ezetzian eragon, eruan egin eban
jauregira ta bakandereari be parkatu eragin eutsan. Otx 92.
- BARKATU EZINEKO. Imperdonable. v. barkaezin. Oben aundia zan, bear bada, parkatu eziñekoa.
Erkiag BatB 21.
- BARKATU-NAHI. Deseo de perdonar. Aren artez-bearrak beti erabilli oi dau, buztarturik lez, maitetasuna,
parkatu-naia. Erkiag BatB 199.
- BARKATZAGARIK (A Morf 365 (que cita el ej. de Añ)). Sin perdonar. Eze bein bat atzeratutera
azkerokoan guztiak geratuko yatzuz parka-tzagarik. Añ EL 2 148.
- BARKATZEKO (-kh- SP (que cita a Ax), Dv). a) Perdonable. "Hori ez da barkhatzeko, cela n'est pas
pardonnable" Dv. v. barkakizun. [Halako bekhatua] maliziazkoa denaz geroz eztela bere egitez
barkhatzekoetarik. Ax 99 (V 68). Prantses gizagaxo aiek burua galdu zunaten, alemana sartu zitzaienean.
Guregana iduritu txarren batek artu zitunan. Ori barkatzekoa din. Or QA 102.
b) (Uso sust.). "Ez dut zuri barkhatzekorik, je n'ai rien à vous pardonner" Dv. --Alabaiña, ni ere ez nago garbi
zurekiko. Barkatzen al-dizkidazu orobat zuri egindakoak? --Bai, Piarres, ezer barkatzekorik baldin badut. Etxde
JJ 278.
- EZIN BARKATUZKO (-kh- Dv). Imperdonable. v. barkaezin, barkagaitz. Solas pisua, Alemaneri kalte
egitekoa presuneren ahoan ezin barkatuzkoa! StPierre 35. Bildur naiz, bere albora nadinean ezin barkatuzko
irakiñak ez ote naun erasoko. Etxde JJ 277. Ezin barkatuzko erdalkeria zelakoan. MIH 73.
- GUZTIA-BARKA. Gaurko egunean "guzia-barka" edo "transigente" oiek barkatzen diote okerragoari ere,
baño gure au apaiza izaki ta oientzat eztago barkatzerik. Or SCruz 9s.
Etim. Del lat. parcere.
barkatugaitz. v. barkagaitz.
barkatx. "Narcisse (plante), lilipa, barkatx" T-L. Boulogne-ko oihanean zonbat lore begien llilluragarri:
barkatx, ilora, jazinto... Herr 9-4-1959, 1.
barkatxo, markatxu. Dim. de barka. Kepa-k Jagoba-ren markatxukuai urgazten etorteko dei-egin leutsen.
Arriand Mt 4, 21n. Aintzirean ekaitz aundija egin zan, markatxuba uñez estaltzeko ainbatekua. Ib. 8, 24.
barkatzaile (-alle Lar, Añ (G); -kh- SP, Dv, A), barkazale, parkatzaile (-alle V-gip; Añ), parkazaile, parkazale
(ph- S). Ref.: Lrq (pharkazale); Etxba Eib (parkatzallia). Perdonador, que perdona. "Perdonador" Lar y Añ.
Tr. Emplean -zale Leiçarraga, Lizarraga de Elcano y Etchahun, -zaile fray Bartolomé. En Leiçarraga y
Haramburu aparece con comp. en dativo.
Baina zareten elkhargana benigno, miserikordioso eta elkharri barkhazale, Iainkoak Kristez barkhatu ukhan
drauzuen bezala. "Pardonnants". Lç Eph 4, 32 (Ol askesteko errazak). Bekatuz kargatua ba naiz, zu zara
arintzailea eta barkatzailea. Mat 277s. Milla darozkitzut esker, Iainko barkhatzaillea, / zeren eman darotazun
benedikzionea. EZ Man II 75. Zu, guzia miserikordiazkoa eta halatan bekhatorei barkatzaillea. Harb 142 bis.
Ene bekhatu handien, / Prinze barkatzailea. Hm 173. Jauna, zordiót infinito, baña barkatukodida, zerén
barkazále andia dén berórren Majestadea. LE Ong 101r. Oh, kristinaubak, nos asiko gara, geure Jaungoiko
Parkazaile ona ameetan! fB Ic I 67. Ze adiskide Pirmia, ze Emonzailia, ta ze Parkazailia dan geure Jaungoiko
ona. Ib. 59. Sazerdotia egin dau Jaungoikuak bere ordeko pekatuben parkazaile. fB Ic III 298. Dalako pekatu
parkazailia. Ib. 292. Bena ene ogenak badütüt nik ere / Jinkua dakhigula gertha pharkazale. Etch 82. Lohian
lohi, bazterrez bazter, makhur, gaizki zabilana / Argian argi, aldaratu zen barkhatzailearen gana, / Eta gai
egon, hartuz geroztik zeruko irakaspena, / Jaunen Jaunari erakusteko urrikirik biziena. Ox 73. Ark ez du
erantzunen zorrik etzula, salatzaille maltzurrak, auzitan gezurta ez dezan; ezperen barkatuak ditula, ta
barkatzalleari ez dezaiokela iñork itzuli Ark zorrik gabe guregati ordaindu zuna. Or Aitork
240. Biurtu bedi gure Jainkoagana, parkatzaille aundia da-ta. Ker Is 55, 7.
barkatzar (Lar, Hb ap. Lh). "Barcaza" Lar.
barkatze, barkaite (Lcc), parkatute. Perdón. "Perdón de pecado, bekatuan barkaitea" Lcc. Fededun onak
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
60