Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
(En fórmulas de cortesía para solicitar algo). Joanis, parkatu, baña jakin gura neuke, ze erritakua zarian
Pranzijan. Mg PAb 168. --Huna ni, erradak zer egin behar den, / Eta nere-ganik zer eskatzen duken. / --Ah!
barkhatu, bada; nahi baninduzu / Zama hau soiñera goititzen lagundu? Gy 6. Barkatu baño alako bidea,
nondik? FIr 158. Eta orai osagarria galdua dut... Barkatu, "cognac" Marius! JEtchep 92.
(Para corregir --o fingir irónicamente hacerlo-- un término expresado poco antes). --Sosik baduzu? --Ba.
Bederatzi mila. Ez, barkatu, hemeretzi mila, naski. JEtchep 102. Ez naiz orain hasiko euskal idazle sabindarren,
barka, "aranisten", multzoa neurtzen. MEIG VII 33. Norbaitek esan omen du hizkuntza landuetan, barka, kulto,
kultuetan, -te -tze, bezalako gramatika atzizki arrunt batek ordezkari hoberik eta berezirik izan ohi duela. Ib. 44.
Perdonar (una deuda, una pena, etc.). "Bizia barkatuko ziela agindu zien (G-azp)" Gte Erd 264. Barka
drazkiguzu gure zorrak. Ber Trat 92v (v. tbn. gure (geure, etc.) zorrak bark(h)atu Mat 2, Ax 337 (V 224), OA 1,
El 5, Iraz 3, CatBurg 23, Ub 81, Añ CatAN 3, Gco I 431, CatB 10, CatLuz 3, Jaur 193, Lard 383, CatAe 4, Legaz
5, CatJauf 2, CatUlz 3, KIkG 30, Inza Azalp 145, ArgiDL 13; gure (geure, etc.) zorrak parkatu Cap 4, Urqz 31,
Cb CatV 5, fB Ic I 102, JJMg BasEsc 182, Astar II 249, CatLlo 4, CatBus 4, CatSal 5, CatR 5, Itz Azald 66, Mdg
159, KIkV 46). Barkha dietzetzu pena / hobenek mereziak. EZ Noel 132. Prinzipe de Condek tronpeteagaz /
zematu zengizanean eriotzeagaz / emon zengiozala gasteluen giltzak / parkatu leizula guztioi bizitzak. EgiaK 90.
Elizak Indüljenziez eta Jübileuez nola parkatzen derizkü gure bekhatü parkatiek merexi dütien gaztigiak? Bp I
55. Nola batak ez bertzeak ez baitzuten pagatzekorik, hartzeko zuenak barkhatu zioten biei zorra. Lg II 157.
Oihuz Aita zerukoari / Zauzko barka detzazula / Zure zorrak, zuk etsaiari / Barkatzen tutzun bezala. Monho 134.
Jakinik munduban parkatuko ez jatala kastiguba. Mg CO 176. Esango baziño urkamendira bear duanari
barkatzen zaiola eriotza. Mg CC 147. Baña Meza esaten danean arkitzen da bekatuan, barkatuko ote zaio
bekatuen zorrik? Ez, zeren zor au barkatzen ez dan, bekatua bere oñean dagoala. AA I 506. Bada Jaungoikuak
geuri parkatu badeutsku ainbeste bidar inpernura botatia. fB Ic I 100. Gure bekhatuei zor zaioten pena
barkhatua da. Jaur 107. Ijitoak erantzun zion, baldin bizia barkatzen bazion, eta nagusiaren eskuetan uzten
ezbazuen, esango ziola. Lard 179. Nere artzeko guzia nik barkatu nikan. Ib. 411. Golori heriotzaren pena
barkatu zion. Arr GB 141. Sei milla oiek eman dituzu / ez oso borondatian, / nik ez dizkizut zuri barkatzen /
danak pagatu artian. PE 151. Pizik nik parkatuko deutsut zorra zuri. AB AmaE 299. [Pekatuakgaitik] zor dan
kastigu guzti guztia parkatuagaz batera. Itz Azald 189. Santa Kruzek esan izan zion, apaiza zalakoari esker,
bizia barkatuko ziola ta andik aldegiteko. Or SCruz 101. Lokabe utzi zuen ta zorra barkatu egin zion. Ir YKBiz
258. Eta zubizain bat ba omen zuten, izigarri zekena, ez baitzioten ardit bat ere barkatuko. Lf Murtuts 22. Beraz,
Iholdi-tarrari zazpi urte t'erdi barkatu bazizkioten, berari ez ote zezaioketen barka amarretik iru edo lau? Etxde
JJ 185. Itsasoko jainko onak bizia barkatu bazion Theresari. Mde HaurB 103. Ezer galtzeke zorrak barkatzen.
Or Aitork 12. Bakearen alderako ta auzo guztien onerako gogoti opetsi ta parkatu eudiezan eskolagiñen eurek
egiñiko bearrak. Akes Ipiñ 10. Baña, gauzia jakin zanetik, ez etsen parkatu errixan "akerra"n izena. Etxba Ibilt
458.
v. tbn. Ldi BB 82. NEtx LBB 40. Berron Kijote 190. Parkatu: EusJok II 85. Ag AL 22.
(Gralmente. en oraciones negativas). Dejar aparte, dejar a salvo; dejar en paz, respetar. [Mihi-gaixtoek]
eztiote barkhatzen ez Sainduei, ez jakintsunei. ES 197. Ezarri biraoak bedeinkazio ta orazio orde, egizozu nai
beste gaitz, baña barkatu Kristori. Mg CC 247. O lujuria ezeri barkatzen ez diozuna! Ib. 117. --Gure opiziokuak
ebaten ditube gorputz illak [...]. --O gizon gogorrak! Illai bere parketan ez deutsazube? Mg PAb 52. Ez dio
barkatu bere buruari loitzen zuala eskuka zikiñakin: ez dio barkatu ez ezkongaiai, ez ezkonduai, ez die barkatu
abereai berai ere. AA III 458. Ez dio onen mingañak barkatu lagun urkoaren onrari. Ib. 458. Bai, eta ez die
eriotzak barkatuko, ez Erregeai, ez oen mendekoai, ez Aita Santuai. Ib. 568. Nai batu dedilla jentia solora,
basora, [...] nai edozein biarginzatara, gaubelei bere parkatu baga, lekurik geijeenetan predikeetan da lujurija.
JJMg BasEsc 104s. Gustiz alaiak izaten ziran, bai ba, osasunez bete-beterik egozan da, indar-yokuetan
azkarrak, arro samarrak, zerbait burrukari ta zoruak, gastetasunak eztau parkatzen ba-ta. Kk Ab II 163s. Egiak,
ordea, egi errukigaitzak, asiko du gau ta egun, ta eztio barkako arik eta zapaldu arte. Ldi IL 52. Aizeak barka
duana, / izotzak duke erasana. "Lo que dejó a salvo el viento". Or Eus 279. Deus ez dute errespetatzen, ez eliza,
ez komentu: nihori ez dute barkatzen, ez umexurtx, ez xahar, ez emazte. Zerb IxtS 105. Sabela nolabait bete
bearrak etzion barkatzen. Etxde JJ 247. Alabaiña, bere gorako setak etzion barkatu. Ib. 233. Izan be urtiak
eztabe parkatzen, ta eriotzaren sega zorrotzak eztau iñorentzako errukirik. SM Zirik 12. Antxe bizi ditu bere
samin zaarra ta itxaropen betikoa. Miñez geienean. Sustraiak ez deutse parkatzen. Gand Elorri 74. Urteek ez
diote barkatu inoiz hain sonatuak izan ziren Pepe Artolaren etorri eta ateraldiei ere. MEIG III 67.
(En oraciones negativas). Dejar sin, ahorrar. Aurten bertsolariyak / orgulloso daude, / elkarri mokadurik /
barkatu gabe. AzpPr 105. Alan bere pozten nintzan saguteitik atarariko azalakaz, eta eneutson parketan olatari
arratoe-marraska. Or Tormes 53.
(En oraciones negativas). Dejar de usar, no aprovechar. Saulok bere burua Kristautua ikusi zuenean,
Ebanjelioa egin al guzian, ezeri ere barkatu gabe, erakusteko asmoa artu zuen. Lard 495. [Apostoluak] egin-al
guzian nekatzen ziran, [kristauak] sendotzeko, ezeri ere barkatu gabe. Ib. 491. --Ori soka, emozu adarretik;
yauzaraziko dugu frixtan untzitik untzirat; [...]. Puttikok ez dio barkhatzen sokari, eta berea yauzarazten du
untziraino. Lagunak yarraitzen zaizko akalamian eta marrakaz. Hb Egia 133. Laborari maiteak, / ez barka
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
59