Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
burukala, asmu ta asmo ilun itzalak eztitu batek bere barruan igaroten? Añ NekeA 219. Geijago zirudijan
amesetako begitazinoe edo beste munduko gauza bat, kriatura bizija baño. JJMg BasEsc 239. Euki eban bein
baten esatera noian begitaziñoe ta ames bat edo, obeto esateko, zeruko argitasun ta dei bat. Ur MarIl 9. Desegiñ
ziran baña alako amesak, / begitanziño areek gaur jataz garratzak. AB Olerk 95. Gau batez amets txit triste eta
bildurgarriak egiñ ondoan, esnatu eta eziñ beregandik botarik begitazio hilgarri aiek. Arr May 77. Irudipen uts,
begitaziño soil, lilura-izpi, gurari-ernamin: zer ete? Erkiag Arran 83. Jenteak pentsatzen zuen baserri ume arren
begitanzioren bat izango zala [Maria Santaren agertuera]. Ag EE 1895b, 76s. Ori piezi-ori ikusi dotenian
bildurtu nok, ze, maillaturen bat eukala begitxandu jatak eta. Baña, nere begitxaziño bat besterik eztok izan. SM
EiTec2 137.
2. (Lar, Añ), begitazino (Lar, Añ). Equivocación. Ezagun ditekean ekibokazio edo begitazioarekin
juramentu egiten badu, orduan eztu gezurrezko juramenturik egiten. Gco II 156.
3. Imaginación (facultad). Begitazioaren eskumendetik ateratzen den edozein gauzak, [analizatu ezkero]
bere ederraren eta lilluraren geiena galtzen duelako. Vill Jaink 128.
- BEGITAZIOA EGIN. "Begitantziñua eiñ, figurarse que existe lo que no existe" Iz ArOñ.
- BEGITAZIOZKO. Imaginario. Orrek esan nai du pesimistak eztuela ezerez utsa maite, bere utsean, baiñan
begitaziozko ezereza: utsik aurkitzen denaren ezereza: ezerezaren ezereza. Vill Jaink 138.
begitazioro. "Equivocadamente" Lar.
begitaziotsu, begitanzinotsu (V-gip). "Celoso, desconfiado. Gizon begitxanziñotsua, bere buruari infarnua
batzeko" Etxba Eib.
1 begite (O-SP, Urt II 117, A). 1. Lazada. "Il se prend aussi pour un nœud large, pour un la[c]s" O-SP 221.
"Annosa vulpes haud capitur laqueo, axeri zaharra ezta begiteaz hartzen" Urt II 117. "Lazo" A. v. begizta; 1
begi (3). Iongoikoa, badakigu eztela begitetik, / Nihor ere eskapatzen herioarenetik. EZ Man II 157.
2. (O-SP Dv y A). Ojal. "Begitea, la boutonnière ou le trou où entre le bouton" O-SP 221. Nire
aldamenean gizon mozkor bat zegon, beltzez jantzita, txapela saieska eta lore gorri bat begitean (ojal) zularik.
Etxde Itxas 85.
3. (R, Sc ap. A; Foix ap. Lh). "Anillo de la cadena" A. "(S; Foix), anneau de chaîne" Lh.
4. (S ap. A; Foix ap. Lh). "Abertura del hacha por donde se mete el mango" A. "(S; Foix), douille d'un
instrument" Lh. v. begitun.
Etim. Relacionado con begi, y con begizta, gibizta, txibista, etc.
2 begite. 1. "(R), mirada. Zer begitea [sic] gaizto du gizon korrek!, qué mala mirada tiene ese hombre!" A. v.
begirada.
2. "Objeto, begitia, begit-aunia" Dgs-Lar 6.
begiten (V-arr ap. DRA), gibiten (V-arr ap. DRA). Lazada. Cf. LzG: "Begitina, cada una de las correítas del
borde de las abarcas que sirven de presilla a la cuerda o correa con que se la sujeta (ant., Salvatierra)". v. 1
begite.
begitila. v. betile.
begito. "(V-gip), seta muy lechosa; no es comestible" A.
begitsu (Vc, Lc, Sc ap. A; Urt II 300, Foix ap. Lh), begizu (S ap. A). 1. Que tiene muchos ojos; que tiene
muchos orificios, círculos, etc. "Argus, [...] begitsua, begidúna, begiz bethea" Urt II 300. "De muchos ojos,
hablando, p. ej., del caldo [se refiere a "ojo" en su acepción de "círculo que forman las gotitas de grasa sobre la
superficie de un líquido en el que no se disuelven"]" A. "1.º qui a beaucoup d'yeux. 2.º (BN, S) troué, couvert de
trous" Lh. Gaparrak itzala begizu, bera bezala. "Le buisson rend son ombre pleine de trous". O Pr 696.
2. "(Vc), cariñoso" A.
begitu. v. begiratu.
begitun. "(V-arr), ojo de la azada" A. v. 1 begite (4).
begitura, beitura. Mirada. Beia tripa-miñak balitu bezela, ostikoka egon eziñik asten da; beitura larria dauka
eta ez dago lasai. Oñatibia Baserria 138.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
588