Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
begitanduera. Imaginación, ilusión. v. irudipen. Baietza emon ordurako, berak dakarzan astuntasun da
ibilbide guztiak ikusi eikezuz, begitanduera edo irudipenen atzetik itsu itsuan iarraitu barik. Ag AL 119. Eriotzea
pinadian ostenduta egoala ia siñistu eban. Ba! Bere epeltasuna izango zan: begitanduerea, emetasunezko
bildurra. Ib. 163.
begitango. Destacado, llamativo. "(G-to), magnífico, excelente" A. Gipuzkoako mugape guztia da baso edo
oian galant begitango anitzekin osotoro josia. Izt C 124. Europaz kanpoko Erresumarik izendatuenetan gauza
begitangoen billa zebillen gizon andizki Franziako batek ekarri izan zituen [...] landare ikusgarri batzuk
Persiatik. Ib. 162. Edozeñek daki bada, gisa onetako Kondaira bat azaldu bear danean, gauzarik begitangoenak
lenengo mallan jarri oi dirala. Ib. 135. Aiñ begitangoak eta miraritsuak dira ikusgarri oek. Ib. 73. Beste
zorigaiztoko askoren artean begitangoenak ziran [...] sei milla gizon, emakume eta aur, zeñak an bertan il
zituzten eta Eliza guzia plei-plei aldarearen berdineraño gorputz-illez bete zuten. Lard 546.
begitangotza. Expectativa. Oraintxe dakit, bai, Jainkoak bere Aingerua bialdu didala, eta Herodesen
eskutik eta Juduen begitangotza guzietatik atera nauela (Act 12, 11). "De omni exspectatione". Lard 503 (Dv
igurikitza, IBk ikusinahi).
begitankor (V-m). Suspicaz. v. irudikor.
begitantzale. Actor. Oraingoetan yardule edo begitantzaleek eguzkiiri itzegin bear da, zintzilikako argisareeri
begiratzen diote. Or LEItz 40. Au ez da irakurri bakarrik, entzun bakarrik egitten, baita ikusi ere yardule
edo begitantzale nabarben oriik begitandu oi dutena. Ib. 40s.
begitan(t)zino. v. begitazio.
begitar (Lar). 1. "Ocular, begikoa, begitarra" Lar.
2. "Visorio" y "visual" Lar.
3. Visible. [Marmaloak] sortzen dire non nahi putzu usteldutan / [...]. Yainkoak hala nahiz, bertzeak badire,
/ zeinen eginbideak begitar baitire: / Hetan batzuk erroak dituzte iresten, / bertzek berritz ostoak bazterretik
yaten. Hb Esk 235.
4. Partidario de la vista (en mística). v. begizale. Dabid ain begitar dala, aski belarritar dugu. Or QA 132.
Begizale edo begitar diran oieri geiago gertatu oi zaie ori. Iainkoa begiz bezala atzi nai lukete atertu gabe. Ib.
131.
begitarapen. Representación. Kurutzeko sakrifizio hori bera mendez mende Jesu-Kristok erreberritzen du
gure aldaretan. Halako moldez non Mezako sakrifizioa ez baita xoilki kalbarioko heriotzearen gogorapen eta
begitarapen bat. Arb Igand 97.
begitaratu (G ap. A; H). 1. Presentar, poner ante los ojos. "Begietaratzea, begitaratzea, mettre sous les yeux
de quelqu'un, le faire s'apercevoir" H. "Presentar" A. v. begietaratu. Lanbide maitagarri au urte askoan oi
dago arras lagatua, uraren ekarlekuak begitaratzen dituelako Madrigalkoak baino ere eragozpen andiagokoak.
Izt C 90. Apaizaren kontra atera diran liburu ta paperak denak bildu, zerrenda batean ipiñi ta apaizari berari
begitaratu zizkion, arek bere aldetik erantzuna eman zezan. Or SCruz 7.
(Intrans.). Presentarse, ponerse ante los ojos. Ari xêa berriro / begitaratu zait; / geldimindua nadin / beldur
duzu nonbait. Ldi UO 14. Len bezelaxe zeundelakoan / etorri naiz gaur zugana, / ta, zer ikuspen begitara zait...?
/ Ustegabeko antzalda! EA OlBe 103. Poli begitaratu orduko asi ziran txerpolariak beragana "zer eman dik?",
"zer eman dik?" galdetuaz. Anab Poli 90. Doneztebe begitaratu zitzaienean, oso erri ederra iruditu nagusiari.
Ib. 105. Itsas zabaletik legor bazterrera asi giñanean, orduantxe pixka bat baretu. Ta noizbait Aljer Zuria (ala
deritzaio) begitaratu zitzaigun. Anab Aprika 12.
2. Ver. "S'apercevoir. Syn. ohartzea, hautemaitea, ikustea" H. Begitaratu genuan, bada, alda-tokia, ta
azkenez iritxi giñan araño. Anab Aprika 62. Puxka batean egon ziran gizonezkoak etorri-zai ta begitaratu
zituztenean jo zuten aurrera. Ib. 45.
begitaratze. Presentación. Lenengo aapaldia ondoren, gertaeren begitaratzea dana, olerki osoa
iragarkizun da. Gazt MusIx 67.
begitarazi, begitarazo (Añ). "Fingir, eztana usterazo, begitarazo" Añ. "Fingimiento, (c.) eztana usterazia,
begitarazotzea" Ib.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
581