Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
begiruntsu. v. begirunetsu.
begisada. "Puntería" Lar.
begisein. v. betsein.
begistatu. "(Hacer del lino estos) copos, begistatu" Lar. "Préparer ou faire du lin, des quenouillées" Lh, que cita
a Hb. Cf. begiste.
begiste (Lar, Hb ap. Lh, H). "Copo de lino o estopa aún no descogido ni puesto en la rueca, begistea" Lar.
"Trotxea, hacecito de copos que llaman begisteak" Lar DVC 291. "(Hb), quenouillée de lin" Lh.
begistu. v. begiztu.
begita. "(V-arr-gip-oroz) 1.º estrobo para ganado. 2.º gaza" A.
begitada. "(V, G), mirada" A.
begitaldi. Mirada. Anpurutsuak, berriz zure begitaldiz beera amiltzen dituzu. Ol 2 Sam 22, 28.
begitaldu. (Neol.). Mirar, observar. Creado por AG en 1897 de begi y -aldu (v. NeolAG). Agur Deun
andija [...]! Begittaldu egixuz zeure erri onek; begittaldu zelanguak diran gaur, atzo Josuren otsein zuzenak
ziranok; begittaldu zelan euron atiak arrotz donge bateri idegi dautsoezan [...]; begittaldu zelan euron seme
onen goguak iltzen diran betiko; begittaldu, ta zeuk, biztoki onetara gixonak gaizkatuteko etorri ziñan zerorrek,
zeure errijok gaizkatu be. AG 1352. Au geure begijaen aurrian daguan gaia da ta edonok daki, ikusgarrija da,
ba. Eztaukagu begittaldu baño geure euzkereagaz jazoten dana. Albzur RIEV 1907, 625.
begitale. "Mirador, el que mira, begitalea, begiratzallea, beatzallea" Lar.
begitande (Lar, Añ). "Fascinación, alucinación" Lar y Añ.
begitandu (V; Lar, Añ, msOch, H, Zam Voc). Ref.: A; Iz UrrAnz (begitantziñua); Etxba Eib; SM EiTec2 137.
Tr. Pertenece fundamentalmente a la tradición vizcaína, si bien el primer testimonio es de Larramendi y se
encuentra algún ej. en Arrue, Apaolaza y Zaitegi; tbn., con sdos. que se apartan del tradicional, en Birjin, J. I.
Arana y Orixe.
I (Vb.). 1. (Con aux. intrans. bipersonal). Ocurrirse, figurarse, parecer (a alguien), imaginar(se) (a menudo
erróneamente o sin base cierta). "Parecerle así equivocándose", "fascinar, alucinar", "figurársele a uno",
"representárse(le) algo a la imaginación" Lar y Añ. "Alucinar, fascinar (c.) begitandu, usterazo", "aparentársele,
imaginársele", "aprehender, imaginar: (V) begitandu" Añ. "Begiundu, id. begitandu: figurarse" msOch 10. "(V,
G), se figurer, croire. Begitantzen zaie nekazariak aditu dituztela erdera euskeratuak (Mg). Syn. iduritzea, uste
izaitea" H. "(Vc), hacerse ilusión, alucinarse" A. "Figurarse, formarse ilusión. Es de conjugación neutra dativa:
Se me ha figurado, begitandu yat" Zam Voc. "Begittandu ein jat, se me ha figurado" Iz UrrAnz. "Figurarse,
imaginarse, parecerle a uno. Begitxandu jata beste bat ziñala" Etxba Eib. "Presentarse ante los ojos, aparentar a
simple vista o en un mirar" SM EiTec2 137. "Ikusi orduko zure alabiak ezkutuko zeoze bazebillela begittandu
jatan, da enebillen oker" Elexp Berg. "Asieran oso leku politta begittandu jakon, baiño oso urrin zeuan kaletar
batendako" Ib. v. iruditu.
Esan biar ditube [pekatu] guztiak begitandu arren lotsagarriak diriala. CrIc 180. Osasuna eukan artian,
begitandu jakon ezeguala beretzat bildurgarririk ta ez jakola inor berba bat esaten azartuko. Ib. 32. Nola nai
konfesatu ta komulgatu badira, begitantzen zaie kunplitu dituztela Elizako aginduak. Mg CC 211s. Begitandu
jakon, mundurik mundu urtenda, olgau ta olgau eginda, aztuko jakola. Mg CO 189s. Begitandurik, gauza zuria
ikusita, janariren bat zala, erori zan bere etsaiaren atzaparretan. VMg 65. [Igelari] begitandu zitzaion bera ere
azi ta gizendu zitekeala idi ura bezela. Ib. 39. Zeinbat geijago asmaubago sail onetan, ainbat gatxago ta
aldatsago begitanduten jatan. fB Ic I VI. Leza baten galduta, euliz beteta daguan abere bat begitanduten jat
pekatuban daguan arimia. fB Ic III 232. Egun baten orazinoian nenguala, beingo baten, zelan ez nekijala,
aurkitu nintzan begitandurik Infernuban nenguala. JJMg BasEsc 91. Orain eskribietan naguan denporarako,
begitanduten jat, akordaubagaz, gorputzeko indar gustijak falteetan deustala. Ib. 93. Eguzkijaren onduan ifinita,
onen argitasuna begitanduko litxakegu iluntasuna beriagazko. Ib. 23. Begiraune bat egitia da asko, edo
benturaz eurai goguak emotia edo begitandutia zerbait egin deutsela, [...] aora datorkijuen gustija esateko.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 579
mende.