15.05.2013 Views

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru<br />

en dat., aunque la hallamos en alguna ocasión en caso absoluto, como compl. directo; así en Gasteluçar,<br />

Echagaray (239), Alzaga (Ram 103), Zubiri, <strong>Bar</strong>riola, Mirande (Pr 161) o Aresti (Ipuin 78). Con aux. intrans.<br />

bipersonal lo hallamos (aparte naturalmente de en constr. impersonales) en algún alguna ocasión en Lazarraga, y<br />

en un Avemaría alto-navarro del s. XVI.<br />

Zure seme iaunareki egidazu bakia / Bekhatuiak barkhaturik didan parabizuia. E 80. Norkbait ere egin deraut<br />

malizia handia, / haier hura, othoi, barkha; niri balia egia. Ib. 235. Eta Jainkoak parka derozola Migeli, zerren<br />

ni emen naizala etzuen skribatu bear berzeri. (AN, 1549). TAV 2.2.16. Ezen baldin barkha badietzezue gizonei<br />

bere falták, barkhaturen drauzue zuei-ere zuen Aita zerukoak. Lç Mt 6, 14 (He, TB, Dv, Ur, Echn, SalabBN,<br />

Leon, Or, IBk, IBe bark(h)atu, Ip, Ur (V), Hual, Samper, Ker p(h)arkatu; Ol asketsi, Arriand azketsi). Hortik<br />

konkludi ahal zezakeagu ezen eztugula gure satisfakzionez merezitzen Iainkoak barkha diezagun. Lç Ins C 7v. Il<br />

banadi, / nik deutsat parkaetan. Lazarraga 1197r. Jaun Zerukoak, ene laztana, / oi degizula parkatu. Ib. 1146r.<br />

Jauna, barka zakezt. Ib. (B) 1182vb. Erregutu egiozu gure Jaunari, ba[r]ka dakigula guri bekatarioi orain eta<br />

gure eriotzako orduan. (Areso, c. 1591). FLV 1991, 110. Parketea injuriak. Bet 14. Eta parkatu oraingo faltak<br />

estalikoren ditugu. (c. 1597). FLV 1993, 460. Gure anaia eginez gero, / maite ditu gizonak / anbat eze barkatzen<br />

du / paradizuko jatea (AN, 1609). TAV 3.1.20. --Bekhatu benialak zertzaz barkhatzen dira? --Hamar gauzez.<br />

Mat 167. <strong>Bar</strong>katu baitizkiote beren bekatu guziak. Ber Trat 71v. Bekhatu hetarik haiñitz zitzaiola barkatu, /<br />

Aphezaren beharrian noiz baitzen konfesatu. EZ Man I 55. <strong>Bar</strong>kha diatzadatzu neure bekhatuak. Harb 130. Ezin<br />

gitxiago egin zendukean / Parkatu Bizkaiari lealtadean [...] / Ezin gitxiago esan neukean. / Parkatu Bizkaiari<br />

lealtadean. EgiaK 89 (Interpr?). Aita, barkha iazezu, eztakite zer hari diren. Ax 310 (V 206). Erremusinak<br />

satisfatzen eta pagatzen ditu bekhatu barkhatuen pena tenporalak. Ib. 223 (V 148). Arerioari parkatutea. Cap<br />

151. Arerioari parkeetea. Ib. 147. Grazia, zeinekin parkaetan iakuzan kulpa igaroak. Ib. 62. Zeinbat gauzagaiti<br />

parkatzen da. Ib. 72. Ogen egiten du onei barkhatzen duenak gaxtoei. O Pr 654. Ene begiak barkatu derautzu.<br />

SP Imit III 13, 3. <strong>Bar</strong>khatu Madalenari / Hañitz falta diozu, / Gurutzean ohoiñari, / Halaber diotzatzu. Arg DevB<br />

212. Parkatu ditezanzat Sakramentu Santu onen birtutez. VJ 9. Eta parka itzagützü gure bekatiak, hala nola gük<br />

parkatzen baitütügü guri ogen egiler. FPrS 21. <strong>Bar</strong>ka diezadazu eskribitzeko modu gaitzaz. (Vera, 1674). FLV<br />

2006, 264. Ezin deus barkha ezaken, / Bihotz herraz bethea: / Sugea iduri uben / Edo deabru kumea. Gç 166.<br />

Odol eder, ezne eztia! / Behar nauzue barkhatu. Ib. 142. O ene Jainkoa, barkhatu behar darotazu segur,<br />

begiratu baitut bethi zure legea. Ib. 46. --Bekhatü handi deia, zin gezürrian egitia? --Bai hori da Jinkoaren<br />

gezürti egin nahia, hartakoz eztaite parka penitenzia handireki baizik. Bp I 90.<br />

(s. XVIII) Ordea bertze hitzkuntza hauk barkha bezadate, baldin erraiten badut, ezin egin dezaketela<br />

Eskuarak egiten duena. ES 90. Pekatu parkatuen pena zor dana. Arz 53. Zure miserikordia infinituak barkha<br />

bietzakit othoitzean nagoenean zure ganik ene gogoa hastantzen duten errebelamendu guziak. Ch III 48, 5.<br />

Jangoikoak estio barkatuko. El 45. <strong>Bar</strong>katuko diuztala nere pekatu guztiak. Iraz 68. Eta bear ote du batek,<br />

pekatu eriozkoan jausten dan guzian, bereala konfesatu, barka dakion? CatBurg 36. Aski da esan dudanak /<br />

disparateak / barkatu bearko duzu / erorean [sic] itzak / juizioa galdu dut / zuk eraman dustazu / eta itzul bear<br />

dust. Gamiz 227. Hunela mintzatu ondoan, ez zohazela zundatzera, ea zure hutsa Jaiñkoak barkhatu darotzun<br />

bai ala ez. He Gudu 158. Begiratzea Jaiñkoaren Ontasun infinituari, zeiña bethi prest baitago barkhatzera. Ib.<br />

160. Hobeki erraitera, uste behar zünüke, zure alagrantzia bakhoitza dela, zeren dolorez hunkitzen zütüdanian<br />

ezteizüdan pharkatzen. Mst III 30, 6. Gu gara [...] emen egin genituen ta konfesioz barkatu ziran gure kulp eta<br />

bekatu guzien zorrak ateratzen gabilzanak. Mb IArg I 253. --Zegaiti deritxo beniala? --Zerren orretan Gizona<br />

errez jausten dan, ta errez parkatuten iakan. Cb CatV 52. Ta mundu guziak esana gatik santu bat zerala,<br />

penitenzia ez utzi, zeren barkatua zauden ez dakizun. Cb Eg II 66. Exenplu miragarria, eta irakhatsten darokuna<br />

etsaiei barkhatzen, eta ungia gaixkiarentzat bihurtzen. Lg I 290. Ene haurra, zuk eta arima laxoek hain errexki<br />

zuen buruei barkhatzen diotzotzuen huts arin hek, sentitu gabe Jesus zuenganik urruntzen dute. Mih 121s. Orhoit<br />

zaitezte biziyo guzien artean ezdela Jinkoak garraxtasun gehiagorekin punitu duenik, eta nekezago barkhatu<br />

duenik. Ib. 22. <strong>Bar</strong>kabéz, Jauna, nik yago nainúke; baña pixkagebek solo erratentút, ezdezáten pénsa sobra déla,<br />

ta gero ez in bateréz. LE Prog 98. Gühauren orithaazteko barkatü behar dügüla ofensatü gitüztener, nahi<br />

badügü Jinkuak barka dezagün. CatLan 72. <strong>Bar</strong>khatzen diot, diozü, bena eztirot haren begithartia ikhus. Egiat<br />

224. <strong>Bar</strong>kha datzu, Jauna, orai arterainoko falta guziak. Brtc 232. <strong>Bar</strong>katu zien bere anaiai, ta etorerazi zituan<br />

Ijitora. Ub 21. Bada konfesio beharrik, bekatu txiki arin benialen barkatzeko? Ib. 213.<br />

(s. XIX). Jente hunak, pharka / othoi libertatia; / jaunak, orai banua / Ene lagunen xerkara. Xarlem 1547.<br />

<strong>Bar</strong>katu, Murde Teillary, baldin zure izena / Kopletan aipatu badut; ni hortara nauena / Ez da, seguratzen<br />

zaitut, nahikunde gaixtoa. "Pardon". Monho 50. Zubek parkatuten dituzuben pekatubak, parkatubak izango dira,<br />

ta parkatu baga largaten dituzubenak, ez dira izango parkatubak. Mg CO 8. Zer bidez barkatzen da bekatu<br />

mortala? Añ CatAN 47. <strong>Bar</strong>katuko dioet jo baño egin ez nautenai. VMg 68. Beartua zaude onetara, begiratzen<br />

badiozu bekatu barkatu gabeak bekatu berrietarako dakarren perillari. AA III 450s. Ezin jasanen dugu, ezin<br />

barkhatuko dugu gure anaiek eginen daukaten bidegabe xume bat? Dh 250. <strong>Bar</strong>kha dietzadatzu zoramenduzko<br />

mement hetan egin dauzkitzudan idoi kruelak. Ib. 187. Parkatu, Jauna, niri, Zeuri berba egiten azartuba. fB Olg<br />

6. Parkatu deutseezu [zeubeen umiai]: Auzuetako persona nausijai lotsia galduten ta deungaro erantzuten. fB Ic<br />

I app. 20. Extrema-unzinoiak parkatuten deutsaz gaixuari pekatubak. fB Ic III 276. Auxegaitik ezteubat<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

57

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!