Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
BatB 112. Gizonaren arreta edo begirada, mugatua izanik, ezin diteke bat batean puntu denetara edatu. Vill
Jaink 141. Giza-gogoan ere bada zure axaleko begiradak ikusten duana baiño geixeago. Ib. 141. Kafka / eta
Beaudelair-en begirada tristea. Lasa Poem 74.
begiradatxo, begiradatxu. Dim. de begirada. Beti leiora, ta auzora begiradatxu bat beti. Ag Kr 50s.
begira dugula, dutela... v. BEGIRA EDUN.
begiraera. "Amparo" Lar.
begiragai. Ejemplo, ejemplar. v. begirakai. Ona emen Lagunkidako agintari edo buru diradenen
begiragai osotua ta eziñ-obea. 'El perfecto ejemplar'. Aran SIgn 110.
begiragailu, begirailu. 1. Precaución. Ama Eskolastika aphur bat mintzatu zen ber-ilobarekin, bere
adiskiden kontrerrandei amorrik ez egitekotzat hartu behar zituen begirailuen gainean. "Précautions". Birjin 67.
2. (L ap. A; Dv), beiragailu. Barrera. "Barrière" Dv. "Defensa, barrera" A. Bazter guzietarik jendea
debozionez eta ikusminez hara zohan, eta zurezko beiragailu batzuez behar izan zuten inguratu Tertsastarrek
beren tresora. Zby Pel 37. Eman dezagun beraz hausten dituela debruek berek, haren hobeki atxikitzeko,
harraraziak dituen lokharri guziak, uzten dituela ere, kasurik egin gabe, geriza edo begiragailu bezala, bethi
soinean ibili behar dituen gauza hek. Prop 1894, 238.
begiragarri (L-ain ap. A), beiragarri. 1. Admirable, digno de ser visto. "Digno de verse" A. Gauza
begiragarria eta miraritsua da txit, aitz goititu onek bere erpiñetik ixurten daben ur garbi ain ioria nondik eta
nola datorren burutaratzea. Izt C 107. Begiragarria izateaz gañera da arrigarria txit [...] zerri gazte saill
andien kopurua. Ib. 186. Apaindurarik baliotsuenak, urrezko erraztunak, belarrietako zirzilluak, eskuturretako
edergarriak, urre eta zillarrezko txarroak, arri begiragarriak. Lard 81. Ikusgai begiragarria zan benetan. TAg
GaGo 7. Izkuntza aien aldeko maitetasun gori ura eder bazan ta begiragarri, nola diteke itsusi ta txaldan guk
gerea maite-izatea? Ldi IL 138. Neskak arrosa zabal dirudi, / ez bezain begiragarri. "Más digna de ser
contemplada que nunca". Or Eus 309.
(Uso sust.). Leiarrezko arri ikusgarri eder au eraman-erazo zuten Madrillera, Erregezko kondaira
izakiarenean begiragarri ifinteko. Izt C 74. Goia, mendi-gallurrak, bideko zernaitxoak, basoa, elur-ondarrak:
laburki, begiragarri oro, nortu ta eraski olertsuez mamitu zitzaizkidan. Ldi IL 29.
2. Venerable, respetable. San Inazio Loiolakoaren Alkartegiko A. Erretore Beg[iragarri]a. In Aran SIgn I.
1765g. urtean Deun itxuran il zan Mandiolazatar apaiz jaun begiragarriari. Ayerb EEs 1912, 58. Jaun guztiz
maittagarri, begiragarri ta agurgarria. Inza Azalp 84. Koruko Ama beiragarriya / garbiya eta Birjiña. Bertsol
68. Yaun Urli begiragarri ta adiskide: barkatu yardun luze, lotsagabetxo au. Ldi IL 68. Ta orain Erkalaren
babesgarri-legea ez al didate ezarriko, legegin begiragarriok ikusi bezelaxe antzeztu ditudala-ta. Ib. 26.
Makalaldi bat zeukan Fortunato horrek, bestalde gizon begiragarri baita, beldurgarria ere izanagatik. Mde Pr
105s. Gizon begiragarria da egiazki, beste edozein adina, Gandhi indiarra, baina ezin ditzaket ontzat har liburu
honek aurrealdean dakarzkien haren hitzak. MIH 339.
3. (L, BN, S ap. A; Urt I 177, Dv). "Salutaire, qui préserve" Dv. "Preservativo" A.
- BEGIRAGARRIKO. a) Considerable, importante. Amasei musketazoz ukitua izan bazan ere, irten zan
eritasun begiragarrikorik bage. Izt C 354.
b) Admirable. Guzien artean begiragarrikoa izan zan Erregearen koroa, zeñak larogeita bi libra urre zituen,
asko diamante balio andikoaz landara. Lard 193. Egoak zabaldurik, geldi geldi, patxada onean leorreruntz igari
etozan egazti aldra begiragarrikotzat artu eikezan. Ag Kr 62.
- BEGIRAGARRIZKO. Admirable. Eruaten daben abiadea ta aparra benetan izaten da begiragarrizkoa. Ag
Kr 37.
begiragia. "Consigne (lieu)" Casve.
begiragile. "Guardia de vista, (c.) begizaina, [begi]zaia, ikus zaitzallea, begiragillea" Añ. v. begirale.
begiragorki. v. begirakorki.
begiraile. v. begirale.
begirailu. v. begiragailu.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
555