Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
3. Baña egondu baziran ere aren eranzunen begira, etzioten hitzik aditu. Mb IArg I 223. Uzten du nora bear
duen ez dakiela ta Jangoikoaren tribunaleko sentenzi arrigarriaren begira. Ib. 287. Itsas bazter batean aingurak
bota ta egondu ziran ogei ta irur egunez itxerako aizearen begira. Mb IArg II 291. Zulo andi illun bat, su ta gar
ikaragarriz betea nere begira dagoela ikusten det. Cb Eg II 93. Arrigarrizko emetasun edo pazienziarekin luzaro
begira egon zan. Ub 50. Mundua egin zan ezkeroztik ill ziran justuen animak, Jesu Kristo etorri zedin, zeuden
begira, hark Zerura eramateko. Ib. 135. Zenbat lazeriatu ez dire zure hitz onez konsolatuak izan behar dutenak?
Zenbat erromes solleyituak izateko zure emaitzen begira daudezenak? Mih 52.
(s. XIX) Arrosarioak eskuan / Zauden aldiaren beira. 'Attendaient leur tour'. Monho 42. Ze kastigu gogorren
begira gagozan! Añ EL 1 86. Etxeko familia eukiko dogula azturik ta gogaiturik gure begira. Añ LoraS 188.
Eguna bagarik egongo litekez elex ateetan mez-emollearen begira. Añ EL 2 96. S. Theresak ilnáies kantatzenzué:
Bizi naiz ez enebaitan, ta aláko biziain beira nágo, ezi ez iltzeas iltzen nágo. LE Ong 78r. Pekatuan ill bazerate,
betiko Infernua, [...]. Orra zeren begira gauden guziok: zenzatu gaitezen bada bertatik. Gco I 402. Zuen
inguruan dabil deabrua, orroaka dagoan leoi baten gisa, nundik arrapatuko eta galduko zaituen zai edo begira.
Ib. 446. Eta atara zituzela bere etorrera santuen begire egozan guraso santuen arimak. Ur CatArrig 68. Eta
haren laguntzeko / Beira eskearen ez dago. / Ondikoan bereziki / Dagoko leial konstanki. Gy 299. Errege gogor
argan dakuskete, zer paturen begira dauden, Jaunaren dei biotz onekoak ezertan artzen ez dituztenak. Lard 72.
Eta kristaua, hau ikusi-eta, era berera biziko othe da? Zer egiten edo zeren begira dago? Dv LEd 218. Zeri
begira zaude, arima tristea? Erremedio gabeko sententzia zure kontra eman arteo zaude? Ib. 235 (Cb Eg II 135
zeren begira zaude). Eta ni bainago, ni horren dohatsutasun handiari begira? Ib. 61 (Cb Eg II 27 orren ditxa
andiaren begira nago). Gure tokietan maiz uria da; aro ona ez da iraunkor, eta ez da nihoren begira egoten. Dv
Lab 24. Atera zituela aren etortzearen begira zeuden Aita Sainduen arimak. CatEliz 456 (CatAe 12, CatSal 13
esperatzen, CatR 13 esperatan). Aita Franzizko, ez gare Iruñetik urrun, han egonen naiz zure begira. Laph 196.
"Bihar, behar bada, jakinen dugu zerbait; gauden begira". Eta begira zagon, eta denbora bazohan, eta semerik
ez zen ageri. Ib. 195. Negua alderatuaz datorren eran poztu zaite bada udaberriaren begira. Arr GB 62. Erregla
baimentu begira zeguan denboran, maiz juaten zan gure Aita Santo Domingo San Pedroko Elizara. Bv AsL 170.
Gudukan hasteko seinalearen begira zagon. Jnn SBi 91. Etzuela zeren egon gehiago Errege Magoen begira. Ib.
18. Geroztik hunat erdi itzalean egon da, bainan maltzurkeriaz zagon, bere tenorearen begira. HU Aurp 65.
Egon nai eztabenak / urteen begira, / dama dirutsuakaz / ezkonduten dira. Azc PB 314. Ibili direanak / alkarren
atzean, / egon barik urrengo / udean begira, / laster ezkonduteko / berotuten dira. Ib. 73.
(s. XX) Eguraldi txarrean, egoten dira onaren begira, ta onean txarraren bilddurrez. Echta Jos 90. Zeure
barrien begira dago. Ib. 213. Badago bego, / Zapatatxo berrien / Begira dago. Ag G 77. Zurekin dago Espiritu
Santua, zu bere ezkongaitzat autaturik, zure sabelean Semea sortzeko zure baimenaren begira. Inza Azalp 156.
Guk barkatu begira dago gure Jauna ere, guri barkatzeko. Ib. 147. Aek bai, an egongo dituzu eztulak edo esteko
miñak noiz ankaz-aurrera eramango zaitun begira. Mok 9s. An egon giñan amabi egunez kartutxoen begira, ta
ez ageri. Or SCruz 66. Arrimutillaren ostetik yarri nintzan zezen-talkaren begira bainegon. Or Tormes 33. Lurra
eguzkiaren begira dago, iintzez ta ozkirriz yantzirik. Or Mi 67. Argirik gabe, ta ele gutxi, aitarekin bakarrik
loaren begire nagonean! Ib. 18. Illunik eta ixilik, larraiñeko larratzean zeuden yendearen begira nagusi
etxekoandreek. Ib. 111. Biaramun goizean goiz, argi urratzeari begira zagolarik oatzetik jaikitzeko entzuten ditu
dinamitazko zapart-asotsen iduriko batzu. FIr 138. Astirik ez delarik sendalariaren begira egoteko. Ib. 190.
"Andik arat mugaldi begira zegoen", alde on baten begira adiarazteko. Ib. 159. Bere zama lehenik eginen
zuenak, bertzearen begira behar zuela egon, hitz hartu toki batean. Barb Leg 129. Antza, idazle a, Horatiok bere
Olertiztijan agindduriko amar urteko argittalkixun epiaren begira eguala-edo. Otx 5. Bertolda atzera noiz
etorrikoren begira geldittu zan. Ib. 56. Badira basterretan au baño idazti ederragorik asko nok euzkeraldukoren
begira. Ib. 5. Zaudete erne, beren nausia ezteietatik noiz etorriko dan, etorri ta atean yotzen duen bezin laster
idikitzeko begira dauden gizonak bezela. Ir YKBiz 283. Lubil guziari etorri bear zaizkion gauzen begira,
beldurrez igartuko dira gizonak. Ib. 412. Orren begira zegon Uitziarra, aldiz, / bera autsi dezakenik ez dagola
iduriz. Or Eus 147. Egon beti Muskon xutik / Arraintzale Semeen maiteki begira. Ib. 116. Hasi zen tea edaten,
gogoa urduri alaba besoetakoaren etorreraren begira. Mde HaurB 25. Zure errukiaren begira zegon, Zu
siñetsirik Zuk garbi zenezan. Or Aitork 228. Emen gagoz gu topeko farola amatauta, nork biztuko dauskun
begira. Erkiag Arran 19. Ta "Txiki" zaldi egingo zaneko egunaren begira egozan danak. Bilbao IpuiB 20. Eta
sari au bai eztagoela gora-beren begira. Irabazi duenak, beti-beti artzen baitu. Vill Jaink 106. Jente pillotxua
egoan pardel gilbortsuon begira. Erkiag BatB 29. Pertsu kantatzen hastera noa / pilotarien gainian, / suieta
baten beira nindagon / joan deneko aspaldian. Mattin 59. Gogo-bihotzetan daramaguna aditzera eman behar
genioke besteri, Josafateko bileraren begira egon gabe. MEIG IX 65.
v. tbn. CatB 17. Bordel 58. CatBus 8. Aran SIgn 11. Laux BBa 120. Iratz 61. Larz Senper 96. Mattin in Xa EzinB
103.
3. (Tras gen.). Cuidando, vigilando. Aingürü bat argi handi batez üngüratürik agertü zen, bere kabalen
begira zauden artzain eli bati. CatS 97. Aingüriak dira / Jesüsen begira / khantüz goratik. UNLilia 9. Maider,
etxetik alde xamarrean zeukaten zelai batean ardi-zai zegon neguko arratsalde itun batez eta iru egun aurretik
izandako elealdiaren gogakizunak erasoka zetozkion ardien begira zegon artean. Etxde JJ 238.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
552