Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
eta or gelditu dira lauko ederretan pintauta. Alzola Atalak 139.
- BEGIKO IZAN. (Con aux. trans. bipersonal). Gustar, agradar, placer. "Begiko izan (V-m-ger), tener simpatía
[...]. Begiko dau, le tiene simpatía" A EY III 337. Zertako goretsi nai nuan ez zaldizain iaio bat bezala, edo
errian begiko duten eiztaria bezala? baizik eta gizon buru-iantzi bezala, edo nerau gorestea nai nuken bezala?
"Venator studiis popularibus diffamatus". Or Aitork 93. Euskalerriko baratz urdiñak / baditu ainbeste lora, /
danen artean begiko zaitut, / besterikan ez dot gura. BEnb NereA 245. Ez zituan begiko ezelan bere, sasi-eskola
egiteko edonoiz gertu egon oi ziran neska-mutikoak. Erkiag BatB 18. Begiko dituzun usoek ez ditute beren
urrumak etengo. Ibiñ Virgil 32. Milla bidar aindu zetsan juramentuz, ondo gordetzia ixilleko ipoñori, iñoiz baño
geixago eban ba begiko. Etxba Ibilt 484. Begiko zuen Aingeruk gure literatur tradizio, oroit eta oroitezez
bulartua. MEIG VI 186.
(Det.). "Oso begikua dau axe neskatillia gure semiak, aquella muchacha es muy del gusto de nuestro hijo"
Etxba Eib. "Begikoa zuen lagun batekin ezkondu zen (BN-arb)" Gte Erd 101.
(Con aux. intrans. bipersonal). Begikoago zaiku halere eta laketago Izpegiko erreka. JE Ber 14. Beste kimu
gazte ta jator bat zorko diogu ain begiko zaigun euskel antzertiaren illerokoari. Y 1933, 192. Lenengo iru mende
edo eunkietako kistarrak begikoago yakoz jaun oni, gerokoak baño. Eguzk GizAuz 77. Begiko zaizkit txiribili ain
/ margoztuen jira-birak. EA OlBe 26. Andre Poesi apainzaleari bere jantzitegi oparoan ain begiko zaion italiar
mintzaira eztia, dotore xamar ikasi zun gure Piarresek. Etxde JJ 239. Erregeari begikoen izan dakion neskea,
erregiña izan bedi. Ker Esth 2, 4 (Dv erregeren gogarako, Ol erregeren begi-beteko). Leen nai ez-ta, ardurazko
ez eretxita, izan zituen senargaitzakoak, gero orren ezezgarriak ez yakozan begitanduten. Are geiago, begiko ere
bayakozan. Erkiag Arran 177. Begiko izan zitzaien or nunbait, zerutarrei (iainkoei) Ematia eta Hemu aldeko
soro-zabalak gure odolarekin birritan gizentzea. Ibiñ Virgil 79.
begikoro. "Ocularmente" Lar.
begikotasun. Simpatía. Biotz auxe nik dopaltzut barriz / lora ta guzti zerorri. / Artuidazu, ba, begikotasun /
ta maitasun ezaugarri. Enb 145. Arrotzarenganako begikotasun bizia sortu zitzaien. Anab Eusk 1930, 160.
Delako Matxin au edozertan gizon bakana zen... bere jokabidean, antzan eta jendearengan erne-erazten zun
begikotasunean edo ezin ikusian. Etxde Itxas 211. En DFrec hay un ej. más.
begikun. Mirada. v. begirakune. Aren begikun gozoa!... / Burni-tartetik giltzape beltzean sartzen, /
askatasun-egunaren / urratzea ez dan bezelakoa... Ldi BB 28. Bai, or nunbait galduta dagon izarbela, / artzen
eguzkiaren begikun zerbela. Atutxa in Onaind MEOE 677.
begikusta (Lar), begikuste (Añ). "Vista de ojos" Lar y Añ. Itxu oni Jaungoikoak begikusta eman zion.
Kortazar Serm 167. Arimako begikusta, zeñek egiten dit falta nere kulpak ezagutzeko. Ib. 172.
begilasto (L-ain ap. A Dv), betalasto (SP (sin trad.), Dv, H, A). 1. Pestaña. "Betalastoa (G, L), cil (begilastoa).
Syn. betilea, betulea (V), bepiloa, bephurua" H. "Bethalasto, cil" Dv s.v. bethezpal. Cf. O-SP 223: "Beta
lastoa ou meta lastoa. Pile de paille [sic]" (aunque para que así fuera el orden tendría que ser inverso).
2. "Ceja, begilastoa" Lar Sup. "(Hb), sourcil" Lh.
begile. v. betile.
begilkor. v. BEGI-LEHOR.
begilundura. v. betilundura.
begiluze (V-gip, L-ain), begiluz (R). Ref.: A (begi-luze); Elexp Berg. 1. Curioso. "'Txismoso', edo baita
'policia secreta'ren euf. gisa ere entzun daiteke. Kontuz, begiluziak jabitzek errixan da" Elexp Berg. Cf. LzG
Eusk 1958: "Biguilucear, fisgonear (Contrasta). Biguiluz, familiarmente, persona que mira y rebusca por todos
los rincones, o que pretende enterarse de todo, incluso de lo que no debe (Contrasta)"; y J.L. Elcarte (Amescoa;
comunicación personal): "Viriluz: curioso (eres un viriluz, eres un curioso)". Arpegi begi-luzez betetzen dira
ate-leioak egundoko ariñen. "Curiosas". Mok 16. Beilari hoik begiluze izanez dabiltza ardura eta zerbait
berririk ikusi beharrez. Leon Imit IV 1, 9 (Ch kuriostasunez, Ol yakingale ta berrimiña, Pi yakin-miñ). Begi lüze
batek zion, prosesionian, 92 gizon bazela, 40 motxiko eta Eba xaharraren ahizpa, uf! zer khordela!. Herr 10-5-
1962, 4. Nork eman dizu zuri or kuskusean ibiltzeko baimena? Begiluze alena! Loidi 93. Ez zaigu mugarik gabe
begiluze izatea komeni. Adinon izatea komeni zaigu. MEIG VI 134.
2. "(V-gip, L-ain, R-uzt), envidioso" A. Ara nigatik esango dute: / "Pikaro begi luzia! / Gure orduko
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
547