Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
otoitzetan aipatzen zituela. Lf CEEN 1973, 124. Begi-emanik dauzket neretako pagoak (AN-ulz). Inza NaEsZarr
1883 ("begi eman, begiz jo, berexi, aukeratu").
- BEGI-EMATE. Contemplación. Iainkoari begi-emate edo contemplatio ori alde aldera artu bear da, eta ez
otoitzean dan gauzarik bikaiñena bezala, otoitz bikain orri dariona baldin bada ere. Or QA 124.
- BEGIEN AITZIN, BEGI-AITZIN. (En casos locales de decl. sing.). A (de, etc.) la vista, ante los ojos; (tener,
etc.) presente. "(Está a la) vista, (c.) bertan, aurrean, begien aurrean, (AN) aitzinean dago, begietan dago,
bistan dago" Añ. v. BEGIEN AURRE. Tr. Documentado sobre todo en textos septentrionales. Begi aitzin sólo
se encuentra en Mendiburu, Irigaray y Bibl.
Iainkoaren zerbitzari egiazkoak gure begién aitzinean esteiari hiltzen edo martirizatzen dakuskigunean. Lç
Adv ** 7r. Eta pinta zak begien aitziñean enea / athal gain eta pareta xurietan legea. EZ Man I 1. Iduritzen zait
ezen oraiño bizi zarela, begien aitzinean zaitudala. Ax 4 (V 1). Hura nahi luke bethi geure gogoan eta begien
aitzinean eduki genezan. Ib. 519 (V 334). Hark bere azken finean egin zuen enseiua eta penitenzia itxurapena,
ibentzen zaiku geure begion aitzinean exenplotzat. Ib. 207 (V 139). Ardiei behar derauste hainitz kolorezko
zigorrak eta zuhaitz adarrak begien aitzinera presentatu. SP Phil 392. Erakusten darokula / begien aitziñean, /
hiltzen hastera doala / bat bedera sortzean. Arg DevB 27. Tentazioneen denboran orhoit zaite, Jainkoa zure juie
bezala begien aitziñean duzula, begira dagotzula. Gç 57. Ahalkeria hura bada bere begien aitzinetik
khentzeagatik [...] herrirat igorri zuela. ES 168. Dohatsua da heriotzeko orena bethi begien aitziñean
darabillana. Ch I 23, 2. Bethi begien aiñtziñean izan behar dugula gure aphaltasuna eta ezdeustasuna. He Gudu
40s (SP 13 konsideratzea eta ezagutzea). Ez da kriaturarik hari gorde dakiokenik, aitzitik gauza guziak dire has
hasa eta ageri haiñaren begien aitziñean. He He 4, 13 (Lç, Ker begietan, TB begien aitzinean, Dv begien
azpian, Ol begitan, IBe begientzat). Hobiago dela Jinkuaren begien aitzineko gizon bekhatüz estalirik lizan bat.
Mst XIX. Begien aitzinetik jalkiz geroz, gogotik ere berhala jalkiten da. Mst I 23, 1. Nere begi-aitzinean prestatu
didazu nekatzen nauten etsai gaistoak garaitzeko beharko dudan indarza emanen didan maia ta jateko goxoa.
Mb IArg I 271. Eman zioten begien aitzinerat bere gaixtakeria. Lg II 238. Jainko handi hura bere begien
aitzinean ofentsatzen dugu, berak ikhusten gaituela dakigun denboran. Brtc 90. Haren begien aitziniala sekülan
oldekiak eztirade agertzen. Egiat 255. Begien aitzinetik / behar zitzaiztadeie hürrüntü. Xarlem 696. Debruak
berriz begien aitzinean paratzen deraiku munduko onthasunak, ohoreak eta atseginak. Dh 190. Askiko da begien
aintzinera ematea xoilki kongregazionearen efetuetarik hirur. JesBih 392. Jinkuaren eta elizaren manü saintiak
bethi begien aitzinian etxekitzazü. UskLiB 76. Nere bizi guzian egin ditudan ongi eta gaizkiak oro begien
aintzinean jartzen zeraizkit. Dv LEd 174 (Cb Eg II 97 begietan). Iduki behar da ahalaz begien aintzinean. Dv
Dial 47 (It begien aurrean, Ur ikusteko lekuban, Ip begien aitzinian). Badut beldurra, irakurtzaile maitea,
Piarres Adamek niri erran hitztoriak, hark erran bezain ongi ezin ezarriko ditudala zure begien aitzinean. Elzb
PAd 10s. Bethi begien aintzinean zuten izarrari jarraikiz, heldu ziren Jerusalemeko hirira. Jnn SBi 15. Hi
garhaitu hauen Gurutzearen izenean, ohakit begien aintzinetik. Ib. 58. Erranen darotzuet har detzatzuen begien
aintzinean eta atxik gogoan liburu huntako Sainduen etsenpluak. Ib. VI. Nahi duena eskandalisa bedi: ez nauke
begien aintzinean dudana erran gabe. HU Zez 13. Begien aitzinean daukat [...] nola, noizetik noizera, arkhina
aski tinkatu zenean eta loditu, palaz urratzen zuten. JE Bur 9. Gure gizonak etzuen begi aintzinetik langile ura
galtzen. FIr 141. Artekatik athera gireneko, horra nun zaikun begien aitzinean agertzen igurikian ginaudena:
zelai gizen eder bat. JE Ber 10. Ez ahal zen horrengatik hil izan zirela haien begien aitzinean hilkutxetan
eramaiten ziren bi gizon gazteak? Mde Pr 291. Ene gogoeta sakonak ene zarpilkeri guzia barnenetik begien
aintzinean eman zidalarik, ekaitz izugarria sortu zitzaidan. Or Aitork 207. Nahuzue pollitaren pollitez begien
aintzinean ezar dezazuegun Paul Vovard jada aipaturen zati bat? Zerb Azk 94. Mutiko zarpaila hori sosa galdez
lothu zakona, errebolbera begien aintzinean ezarri diona. JEtchep 115. Hemen laburzki [...] jastarazi dautzutan
bazter xoragarria, harek zehar-nabar emanen dautzu begien aintzinera. Lf in Zait Plat XXIII. Bera baino
jaunago bat hor zuen begien aitzinean, zetazko jauntzi bat soinean, errege ordariaren paper bat eskuan. Ardoy
SFran 237. Jakobek xiriak ezartzen zituen abereen begi aitzinean, asketan, xirieri esker arkal ziten. Bibl Gen 30,
41 (Ur begien aurrean).
(Begien aitzinean). A los ojos de, a juicio de. Gure inikitatea duk hire begién aitzinean gure
kondemnagarri. Lç Ins A 5v. Haur Iaunaz egin izan da, eta da gauza miragarria gure begién aitzinean? Lç Mt
21, 42 (He gure begiei, TB begien aitzinean, Dv zuen begietan, Echn gure begiendako, SalabBN ikhusten
duguna amirazionerekin, Ip gure begientako, Hual gore begietra, Ur gure begietan, Ol begietan, Ker gure
begiontzat, IBk gure begien harrigarri, IBe gure begientzat). San Franzez humillak dioen bezala, zure begien
aitzinean garena gare, eta ez geiago. SP Imit III 50, 8 (Ch zure begietan). Grazia habituala da [...] Jinkuaren
begien aitzinian jüsto eta saintü egiten gütiana. CatS 63.
- BEGIEN ARGI. v. BEGIETAKO ARGI.
- BEGIEN AURRE (Lar, Añ), BEGI-AURRE. (Usado en casos locales de declinación sing.). A (de) la vista,
ante los ojos; (en expresiones como begien aurrean izan, eduki, etc. 'tener presente, considerar'), evidente (en
expresiones como begien aurrean egon, izan 'ser evidente, estar a la vista'). "(Está a la) vista, bertan, aurrean,
begien aurrean dago" Lar. "(Está a la) vista (c.), bertan, aurrean, begien aurrean (AN) aitzinean dago, begietan
dago, bistan dago" Añ. "Frente a frente (V, G) aurrez aur; (c.) aurpegiz aurpegi, begien aurrean" Ib. v.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
525