Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
bere balkoinerat joanik han bermatu dela barandari; bainan barkalunek amor eman dute eta andre gaixoa erori
da. Herr 21-6-1962, 3.
- BARKALUN-SARE. "Grille" T-L.
barkamen (V-gip, G; Lar, Añ (G); -kh- H), parkamen (V, G; Añ (V), Zam Voc). Ref.: A (barkamen,
parkamen); Elexp Berg. Tr. Documentado a partir del finales del s. XVIII, generalmente en autores
meridionales (al Norte lo hallamos en Eguiateguy, y modernamente en Zerbitzari, Mirande y Xalbador). En
DFrec hay 16 ejs., meridionales.
Perdón. v. barkapen, barkamendu, barkazio. Iritziaren bizitarzünian kolpü zonbait bazereitzü ezkapi,
kolpatü düzünari zoaza barkhamen galtara. Egiat 226.
Elizatik kanpoan badago bekatuen barkamenik? Ub 153. Bekatu txiki oen barkamena iristea errazago da. Ib.
152. Oni oraintxe parkatu, Iauna, / eldu-orduko guena, / O Jesus bigun gizonagaitik / beeraturiko gorena; / eta
parkamen orren ondoren / beuka betiko atsedena. Arren bai. Azc PB 31. Aideak, Mendiolan sartu ziranean,
gorrotorako egozan, da zer esan ezekien iauregikoen parkameneko eresiak entzun zituen ezkero, etsai apurrak
lotsaturik gelditu ziran. Ag AL 104. Gauza onekaz pekatu ariñen parkamena artuteko, zelanbaiteko euren damu
izatez gañetikoa euki bear dala. Itz Azald 154. O! Dxartadarik andiena Otxoatarrai arpegi-arpegian emotea zan
ori. Orrek ezin eikean parkamenik euki, ta ezeban eukiko. Ib. 124. Amandok berba onak esanaz parkamena
emoten eutsala, il zan euskaldun bikaiñ argidotarra. Ib. 92. Pekatuen barkamenerako eskaintzen den Sakrifizioa.
Goñi 113. Irabazi dozu gure parkamena: Jaungoikoak be parkatu daizula. Echta Jos 367. Biotz samurraz eskatu
bearko deutsazue parkamena mutil ari. Ib. 289. Osturikoa bigurtu daben ezkero, Errege gustijen Erregeren
parkamena dauke, ta, Ak parkatu ezkero, berorrek be parkatu begijoe, jauna. Kk Ab I 27. Jauna, eztaukazu
zetan parkamenik eskatu, geuk dagitzuguz eskarrak etorri zaiakuzalako. Ib. 19. Sinisten dot pekatuen
parkamena. KIkV 39 (KIkG 8 pekatuen barkapena). Bein edo bein bere adiskide maitteen bidez erakutsi ere bai:
nola iritxi zezaken bere barkamena. Inza Azalp 106. Pernandok, apaizak barkamena eman zionean, eskua luzatu
ta emakumien aitor-tokian dagon saretik duroa eskeñi zion. Muj PAm 72. Zuretzat barkamenik ez dagola etsi
dezu? ArgiDL 25. Lapurrari barkatu ziezun eta zure errukiaren ateak jo dituzten guztien artean iñortxori-re
barkamena ukatu ez diozu. Ib. 36. Zeuk, zeuk bakarrik eusten niñuzun, / indar berriak / pizturik nere zañetan, / ta
zeuk sendatu ekaitz ondoren / nere zauriak / barkamen ur-eztietan. Jaukol Biozk 56. Argatik belaunikatu
zitzaion, barkamena eskatzeko bezela. Ir YKBiz 97. Ez gerokoan orrelakorik egin eta eska zaion barkamena
Matxintxori. Etxde AlosT 29. Eta azkenekotz izugarrizko damu bat jabetu zen haren kontzentziaz hilketa horren
gatik, nora ingura ez zekiela aholku edo barkamen bila. Mde Pr 74. Barkamen eskatzera gertu zen orain. Ib.
160. Eskatu zeruari bere utsegiteen parkamena eta garaziaren iturriko ur-tanta batzuk. Erkiag Arran 184. Atera
zan azkenean andik [espetxetik], barkamen ordain izan zun erabaki baten bidez. Gazt MusIx 60. Gure Jainkuak
eman dezala / pekatu orren barkamena. Uzt Auspoa 22, 114. Ditutan etsai guzien ganat inguratu nahi nuke, /
ene barkamena eskaintzerat eta heienaren eske. Xa Odol 347.
(Añ (G)), parkamen (Añ (V)). Indulgencia (eclesiástica). --Zer da induljenzia edo barkamena? --Bekatuen
zorraren alde egin behar ditugun paguen utsak betetzeko Eleizak egiten digun grazia eta mesedea. Ub 213. Aita-
Santu Erromakoak emonik dituez parkamen asko ta andiak. Añ EL 2 186. Irutasun santuaren ondrarik
andienerako urrengo alabantzea esaten dan bakotxean irabazten dira ogei milla egun ta geiagoko parkamenak.
Ib. 117. Aita Santu Pio VII emonik daukaz egun bakotxerako irureun eguneko parkamen edo induljenzijaak. Ur
MarIl 7. Parkamen oneek irabazi leitekez garbileku edo Purgatorijoko arimentzat. Ib. 7. --Arindu dezazkegu
bere penetan Purgatorioko arimak? --Bai, aita, barkamenak edo induljenziak, Mezak eta bertze egite onak
aplikatzen edo alderatzen dieztegularik. Legaz 56. Juan zan gazte ura Erromara, apostoluen obiak ikusiz,
barkamenak irebaztera. Bv AsL 124. Eleizak [...] zabaltzen dituan ondasun eder oriei deitzen zaie barkamen edo
induljenziak. AJauregi EE 1885b, 254. Zertzuk dira parkamenak? A Cat 40. Aita Santu Erromakoak guztiz asko
aberastu izan dabe Errosario Santua euren parkamen zenbatu ezingarriakaz. Itz Azald 70. Orretarako bide asko
dauzkagu kristauok Garbitokiko animai laguntzeko; oien artean: a) otoitzak, batez ere barkamenez
aberastutakoak. ArgiDL 124. Agur-Maria bakoitzean beatzak errosarioaren ale bat ikuturik, barkamen asko
irabazi zenezazke-ta. Ib. 120.
Indulgencia. Ez da on, ordea, oben egiteko, Zure barkamena gaizki erabiltzea. "Abuti indulgentia tua". Or
Aitork 78.
- BARKAMEN ALDEKOR. Indulgencia parcial. --Zeintzuk dira parkamen aldekorrak? --Muga izentauagaz
emoten diranak, berbarako berrogei egunekoak, eun egunekoak, zazpi urtekoak. Itz Azald 150.
- BARKAMEN BANARAKO (par- Añ). "Indulgencia [...] parcial" Añ.
- BARKAMEN BETE (par- Añ). "(Indulgencia) plenaria" Añ.
- BARKAMEN EGIN. Perdonar. Othoi ere Jaunak, barkhamen egizie nere zeloari. Egiat 196.
- BARKAMEN ESKE. Pidiendo perdón. Etsaientzako barkamen eske. Or QA 81. Nik amor ematen diet... eta
barkamen eske agertzen natzaio mundu guztiari. MEIG IX 85.
- BARKAMEN ESKEKA. Pidiendo perdón. v. BARKA ESKEKA. Arnas arin hartu zuen Framtonek izeba
oldarrez gelan sartu zenean, barkamen-eskeka berandu agertua gatik. Mde Pr 98.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
52