Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
enseiuek, zenbait huts eta falta izanagatik ere, badirudi ezen, zeren lehenak diren, barkhakizun direla. Ib. 17 (V
7). Halatan erran diteke mesprezio suerte hau barkhakizun dela, eta oraino hanbatenaz barkhakizunago,
zenbatenaz-ere Eskualdun Eskuararen jakiteko obligazinoa dutenen enorantzia. ES 164. Hargatik bada
eztozozula beha xoilki ene obra huni, baina bai ene intenzioneari, eta haren arauera ikhusiko duzu ene hutsak
barkhakizun direla. Ib. 200. Penitenziako edo Konfesioko Sakramentua, bekatu mortalak barkatzeko, nai ta
naiez behar dana, ta benial barkakizunenzat ona dana. Ub 152. Bekatu beniala edo barkakizuna da karidadea
guziz itzalten ezduana. Ib. 152. Zergatik esaten zaio pekatu beniala edo barkakizuna? Gco II 19. Etziren izatu
sobra barna etsaminatuak, / Tigre, hartz, otso eta bertze puxanteen egindurak: / Ziren arren gutienik
barkhakizun segurki, / Ahoak baitziotzaten lotsak orori hetsi. Gy 159. Orain, berriz, jendea pixkanaka egite oiek
parkakizun eta are txalogarritzat jotzera ere asia da. Vill Jaink 81. Bapateko eroaldiak maitari gaixoa io
zuenean, barkakizuna noski, Manesak barkatzen balekite. Ibiñ Virgil 117. Eginbide erraza ez dela badakit eta
bestela jokatzetik datozen nahasketak barkakizun iruditzen zaizkit, osasungarri ez diren arren. MIH 262. En
DFrec hay 3 ejs.
(Referido a personas). Jakin egin bear Euskalerria nola zegoan egun aietan. Itxukeratu edo zan burutapen
orrekin, eta barkakizunago da. Or SCruz 9. Nitaz ari dala, ordea, olako goratzapen beroa, adiskide min izateak
eragin diola dut susmo. Barkakizun diteke, beraz, esan luken geitxokeriz. Or BM 18. Aristotelesen garaian
Jakintzak atzera-samar zebiltzan, eta ala barkakizun da ori uste izanagatik. Vill Jaink 61. Hagitz askatua izan
zen ere Sarako Harizmendi, baina ez hura [Etxeberri Ziburukoa] bezain barkakizun, itzultzen ari zelakoan
asmaketan jardun baitzuen gehienbat. MEIG V 59. Barkakizunago dira batez beste, bekatari badira ere,
gazteagoak zaharragook baino. MEIG VII 87.
II (Sust.). 1. (H (que cita a Ax)). Cosa, pecado, etc., que debe ser perdonado. Zeren ahalketzen da, edo
ahalketu behar luke, bertzeri ez barkhatzeaz berak barkhakizun gehiago edo hainbertze duenean. Ax 317 (V
210).
2. "(B, L), perdón, indulgencia" A. "Perdón. Barkakizune eskatzeut" Izeta BHizt2.
barkakoi (Lar, -kh- Hb ap. Lh, Dv, A). "Indulgente" y "venial" Lar. "Barkhakoi, clément (Etcheberry)" Dv.
"(Hb), porté au pardon; clément" Lh. v. barkakor. Hargatik Jainkoak etzituen merezi zuketen bezala
gaztigatu; bainan guziz on eta barkhakoi, Moisi erran zion: Aditu ditut ene populuaren erasiak. Etcheberry 69.
barkakoide. "Indulgencia" y "venialidad" Lar.
barkakoiro. "Venialmente" Lar.
barkakor, barkaor, parkakor (A DBols). (El) que perdona con facilidad. "Indulgente" A DBols. v.
barkabera, barkakoi, barkatiar, barkatzaile. Ez, legez mundua ezta hoin barkhakor. "Indulgent". Birjin
415. Biotz onekoa ta barkakorra izatea gauz ona da. Or SCruz 73. --Zer nahi dun esan diezanadan? [...]. --Deus
ere, deus ere, hain barkaor haizen ezkero. Mde HaurB 39.
1 barkaldi, pharkaldi (S ap. Lrq). "Fois où l'on pardonne" Lrq.
2 barkaldi. "Barcada" Lar.
barkale. Perdonador. v. barkatzaile. Baña hura aienatu ta damuz beterik aitorzen ta agerzen badiozka,
hitz egiñen du Jangoiko barkaleari eskerrak emateko. Mb IArg I 243 (cf. nota del editor: "barkatzailleari zegoen
[barkale-ren] azpian idatzirik"). Bada era orretan ezpadoa, joanen da Jangoiko barkaleagana beste farisetzar
arroa elizara bezala. Ib. 279 (cf. nota del editor: "barkatzalleagana jartzen zuen azpian").
barkalege. Clemencia. Madalenek joanak-joan etsi zitun eta barka-legea besterik ezagutzen etzun biotz on
arek, Barrenak Engraziganako agintzen zion iguiña garaiturik, etzion iñoiz ere zaputzik edo erdeñurik egin.
Etxde JJ 201. Aren illotz ondoan berriz, antziñako Otsoko negarrez ari zen bildots xamur bailitzan, Kristoren
barka-legea ederresten ezin asperturik. Ib. 279.
barkaleku, parkaleku. Lugar de perdón. Aitak (urreraturik orduban Konfesonarijo batera, dirautsee) Ara
emen, neure semiak, Zeruko miserikordija andijeen etxia: au da, batiatu ezkero egiñiko pekatubeen parka edo
garbi lekuba. JJMg BasEsc 51.
barkalun. "Balustre" T-L. Bikarioa belhaunikatu zen aldare nausiaren aintzinean, eskuak pausaturik,
barkalun bandako marbola hotzean. GAlm 1949, 30 (ap. DRA). Pasaiatik etorri zaiku berria Josefa Izagirre [...]
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
51