Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
behetu, betu. Descender, bajar; (trans.) bajar, hacer bajar. Cf. Añ: "(Llevar o poner algo baxo de otra cosa,
v.g. baxo la tierra, mesa: lurperatu, maiperatu, petu". v. azpiratu, beheratu. Cf. 2 behatu. Goijak beetu dira;
egun santubak birauta dakuskuz egun pekatuzkuak izatera. Mg CO 289 (CC 192 beratu). Geure asaba onak /
gauzak igarririk / iñox bêtu ez eutsen / besteri bururik. Zav Fab RIEV 1907, 93. Zeñen guzien artean da Ignazio
goiena, / nola odeien gañera kopeta altxaturik, / Loiola Elizak dauzkan etxeak beturik. Aran SIgn 214.
(Part. en función de adj.). Gaur leku beetuan dagoana, egon diteke egun gutxiren barruan goraturik. VMg
32. Zapaltzen duenak beetua, / artuko du bere lekua. Ib. 48.
Vencer, derrotar. Bere goralbenez esan biar dogu, sendijaganako maitasunak bere gorrotua betu ebala. Kk
Ab I 43. Gure asabak gaurko egunez / Arrigorrian Ordoño / betu ta jaurti eben indarrez / mugatik bestalderaño.
Enb 95. Gurendearen ikurtzat mugan / Kurutza jarri ebenak! / Onegaz beti betu ebezan / areiorik gogorrenak.
Ib. 96.
Dominar, someter. Antziñeko enda zar, / Garbi ta bakana, / Orain maketuenak / Dagona betuta. (1895).
AG 2399.
behex. v. berex.
behexi. v. bereizi.
behexuki. v. bereziki.
behez. v. berex.
behezale, be-zale. Humilde. Izan gaitezen Txomiñ alaxen be-zale, / umillak zeruetan jasoko dirade. AB
AmaE 405. Bioletea izanik berez / be-zale umill benetan, / bedar artean lotsaz legetxe / dana, al badau gordetan.
Ib. 422.
behezaletxo. Dim. de behezale. Ta bioleta be-zaletxo bat / ibar au mendiz gorderik, / irudituten bajat, nik
zelan / itxi gaur jaso bagarik? AB AmaE 422s.
behezgo. v. berezgo.
behezi. v. bereizi; 1 berezi.
befa (B). Burla, befa. "Befa ta irri gure gain" Izeta BHizt2.
befaka. Burlándose. "Beti befaka dabile gizon au" Izeta BHizt2.
befo. "(S; Foix), mâchoire supérieure plus longue que l'inférieure (de l'esp. befo)" Lh.
bega (Lar, Añ, A). "Vega, es voz bascongada bega, begea, y se dijo, o de bera, tierra baja, como lo es la vega, o
de be y gea y que quiere decir sin hoyos ni profundidades, ni bajos, cual es la vega, que es tierra llana y baja.
Bega, irura, ibarra" Lar. "Vega (c.) ibarra, landea, bega, zelaia" Añ. "(V?), vega (palabra genuina, según
Astarloa). En V se usa ibar" A.
begaizken. "Higa, vano preservativo contra el aojo, begaizkena" Lar.
begaizkera (Lar, H). 1. "Fascinación, aojo, begizkoa, begaizkera" Lar. "Begaizkoa, fascination,
ensorcellement. Syn. begizkoa, begaizkera" H.
2. (VocCB Dv A). Envidia. "Begizkoa (V, G), bekaizgoa (G) [...] begaizkera (V), bekaizkeria (BN),
fascinación, ojeriza, envidia, lo que vulgarmente se llama 'mal de ojo'" VocCB. "Begaizkera (V), v. bekhaizgo"
Dv. Azkue duda de que sea una palabra vizcaína; pese a la confusión de sdos., la fuente de VocCB es sin duda
Larramendi. v. bekaizkeria.
begaizkin. "Aojador" Lar.
begaizko. "Begaizkoa, fascination, ensorcellement. Syn. begizkoa, begaizkera" H. v. begaizkera.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
503