Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
beheronzti, beronzti. "Corriente, adj., agua corriente, ur beronztia" Lar.
bees. v. berriz.
behesubil. 1. "(V, G-nav), uno de los palos que movidos por los pies hace mover toda la máquina del telar" A,
que cita Mg PAb. v. subil. Ona emen euntegijak. Au da goisubilla; beragokuau, beesubilla. Mg PAb 140.
2. "(V-m), tajo sobre el que se corta la leña" A.
behetar (V-ger-gip), pettar (S), betar (V, G; A DBols), petar (R). Ref.: A (betar, petar); Iz ArOñ (beetarrak),
UrrAnz (béetarrak); Berriat Bermeo 389; Lrq /pet'ár/; Lh (pettar). 1. Habitante de las tierras bajas. "Natural de
abajo" A. "Petar, pettar, natural de abajo, habitant de la Basse-Soule. Son así llamados los Suletinos de junto a
Mauleón, a diferencia de los de Tardets arriba, que tienen por distintivo el nombre de basaburutar" Ib.
"Ribereño, natural de la tierra baja" A DBols. "Los de hacia la costa" Iz ArOñ. "Béetarrak, erriberakuak: los de
la costa" Iz UrrAnz. "Hab. de Basse-Soule. Pe + suf. tar, litt. habitant de la plaine" Lrq. "Habitant des régions
basses du pays" Lh. v. beheretar. Beian betarrak, goitarrak goietan, bakoitza bere tokian. Ag AL 15. Ango
betarren poza! Ango menditarren buruz beratzea! Ezale 1897, 194b. Amezketarrok San Bartolome bakarrik utzi
zuten [Aralar-buruan] [...]. Mordo bat egun ta beste ainbeste igarotakoan, nola bizi ote da gure San Bartolome?
galdetzen zuten beetarrak. A Ardi 130. Jendia franko inguratu da / kanpotar eta erriko, / [...] gutxinekoz
berrogei milla / betar eta goierriko. EusJok II 88 (se refiere, tanto este ej. como los dos siguientes, a los
naturales del Beterri guipuzcoano). Betarrak joku irabazita / dagoala uste zuten oso, / beste batean polikiago /
jokauko dute akaso. EusJok 60. Amabost aldiz ondo jaso du, / amaseigarrena igasi, / momentu artan betar
geienak / triste ziraden ikusi. Ib. 61. Betarrak, baña, laster zikintzen / dabe [edurraren] janzki garbi ori; /
goitarrak, barriz, zuri ederrez / bakanderaren iduri. Enb 107.
"Guretzako, Bermeo da kostaldearen erdiunea. Bermeotik lesterantz bizi direan arraintzaleak goitarrak dira:
Lekeitiarrak, Motrikuarrak, Getariarrak eta abar. Oesterantz bizi direanak barriz, beetarrak dira: Laredotarrak,
Santoñarrak eta abar" Berriat Bermeo 389.
"Betarra, en el Eibar de otros tiempos, partidario de uno de los bandos políticos de la villa. Betarra
amorratua, Urkusuan biarra eiñ eban denbora guztian" Etxba Eib. "Bealdian, geixenak ziran betarrak, en la
parte baja, todos eran conservadores" Ib. s.v. bealdia.
2. pettar (Sc ap. Lrq). Tierras bajas (en Soule se llama así a la Baja Soule). "Basse-Soule" Lrq. "Se dit aussi du
pays lui-même pour ce qui concerne la basse-Soule" Lh. v. beterri. Horietarik, herriak / dü huntarzünak
elkhitzen, / Ikhusliarrak, jakintsünak / pettarretik zaitzo heltzen. 'Lui viennent d'en bas'. Casve SGrazi 22.
Barreiat zielakuan / pettarreko bazterretan, / gizunak dütügü han hor / hedatü txokho denetan. 'Dans tout le Bas-
Pays; Beterriko bazterretan'. Ib. 138. Pettarrian lehen etsaiak / aizatürik bezaiñ sari, / bestelibat tzaizkü heltzen /
guretzat gaixtagin gorri. 'Du Bas-Pays'. Ib. 144.
behetasun, betasun. Humildad. v. beheratasun. Etzuen nai ainbeste anima eder ta birtutetsuen buru izan;
zeren bere betasunian etzan diño ezagutzen arteraño. Bv AsL 161.
beheterri. v. beterri.
beheti. Humilde. Izan dedilla alabatua Jauna arreba udagatik, zeña da baliosua, beetia, maitagarri ta
garbiya. Bv AsL 399.
beheti. v. beheiti.
behetikako. v. beheitiko.
behet-hiri. "Behetrias sunt urbes [...] quæ sibi dominos suo arbitrio eligebant, a vasconico bere-tiriak, id est suæ
urbes, vel sui iuris urbes, aut a behet-iriak, id. est urbes inferiores, vel in locis demissis sitæ" O Not 48s. "Behethiriak,
villes situées en bas lieux" SP. "Behetría [...], viene de behet-iriak, behet-erriak, y significa tierras y villas
bajas, inferiores" Lar.
beetitu. v. beheititu.
beetter. v. beretter.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
502