Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
soiñuan. BEnb NereA 40.
Artaldiak be-beka duaz / arrats leun onen bidietaz! Laux AB 44.
2. (Sc ap. A). Balido. Etxean bildu dira bei, ardi ta beor, / [...]. / Zintzarri, marru, beka ta karaka legor; /
iñongo musikari onek ez dio zor. Or Eus 130. Aari ta ardien beka-marraka besterik ez dut nik aditzen. Berron
Kijote 200.
beheka, beka (Lar). 1. "Pecar [...]. Lat. Peccare. Pienso que este latín y romance se tomaron del bascuence
beka, peka, beraka, hacia abajo, a lo profundo, y de aquí bekatu, deprimir, precipitar, hundir en lo profundo de
los males, que es lo que hace el pecado" Lar. v. beheraka.
2. peka (BN, S ap. Lh). (Tras tema nominal nudo). Por debajo. "Lur peka dabila sathorra, la taupe circule sous
terre" Lh.
peka (BN, S ap. Lh). "En cachette" Lh.
behekalde. v. behealde.
beekari, mekari (H). "Bête ovine qui bêle beaucoup" H.
behekatu, pekatu (H (BN, S)), bekatu (Lar). 1. "Pecar [...]. Lat. Peccare. Pienso que este latín y romance se
tomaron del bascuence beka, peka, beraka, hacia abajo, a lo profundo, y de aquí bekatu, deprimir, precipitar,
hundir en lo profundo de los males, que es lo que hace el pecado" Lar. "En général: se mettre ou mettre dessous,
sous" H. "Arbola bat izaki-eta, han pekatu zen, comme il y avait un arbre, il se réfugia dessous" Lh.
2. pekatu (H (BN, S). "Se soumettre, obéir" H. "Haurrak, peka zizte zien aitamer, enfants, obéissez à vos
parents" Lh.
(Con -tzera). "Consentir à ce qu'un autre veut ou demande. Pekatu da ioaitera, il a consenti à [y] aller. [...] se
dit principalement à l'intransitif" H.
beeki. v. bereki.
beekidatu. "Confundirse, humillarse" Lar. Saul azkarzen zen geruago gehiago, eta beekidatzen zituen
Damasen egoiten ziren Juduak, frogatuz Jesus, Kristo zela. TB Act 9, 22 (Lç, He konfunditzen, Dv ahalketan
ezartzen, Ol, IBk lotsarazten, IBe nahasturik zeuzkan).
behekiro (-ee- Lar), bekiro (H). "Apocadamente, vilmente", "baxamente" Lar. "Bassement (au moral)" H (s.v.
bea).
beheko. Bajo, humilde. Cf. Etxba Eib: "Determinante de muchos toponímicos: Alzola-bekua, Arando-bekua".
Cf. BEHEKO; 1 peko. Bekoak goikoa eskondu leidi. (Divisa de la familia Bengoechea). IC I 665. Pedroren
kontura utzi zituen, ez bakarrik arkumeakin adierazten zituen kristau beekoak, baita ardiakin adierazotako
Artzai eta Apaiz-andiak ere. Lard 476. Errusiko agintariak oartu zuten, yakiña, Poloniko erri xeea edo beekoa
etzala abertzale. Ldi IL 165. Apropos sozialismoari su ematen asi ziran, aundikien eta beekoen arteko gorrotoa
gero ta aundiagoa zedin. Ib. 165. Orduan denek, goikoek eta beekoek, zeuzkaten siñiskeria oiek. Vill Jaink 76.
Siñismena ao-miiñetan arturik, goikoak, beekoak lo jarteko baiño ez darabille. Erkiag BatB 146. Nere aurka ari
diranak beeko jende mutur-okerrak dirala; [...] zaldunak balira, ez zaizu iñolaz ere zillegi. "Es canalla y gente
baja". Berron Kijote 98.
(Sust.). Gudalnagusia ezaguna da? [...] Gudaritzarako bere gaitasunak nolakoak dira? Zein bekok
laguntzen dute? Bere gudarozteak kementsu ta nosnerein ospea dute? "Subalternos". Zink Crit 52.
behekoi. Inclinado a lo bajo, a lo terrenal. Gorputz beekoiak, ziurra bai da, / arima zoro etsirik: / "Inguma
ori ez dabil ondo / amesen bide auletik". 'Satisfecho en la tierra, juzgando loca al alma, dícele el cuerpo'. Gand
Elorri 179. Zabaldi-pean badabil, lanez, / arima, goitu adiña. / [...] Beekoi eta astun, gorputzak, eusten, /
badagio alegiña. 'Terreno'. Ib. 179.
behekor, bekor. Inclinado hacia abajo. Zuk dirudizu, Zirilo, gazte eta zardena, / Nekosta deitu egiten iakon
landarea; / Ta ez zarika bekorra legez beti zorua / Gogoan daukan zugatz negarti lur zalea. AB Olerk 651.
behekotasun, bekotasun, pekotarzun. Subordinación; inferioridad. Jinkuaren adoratzia da haren aitzinian
ezagützia haren perfekzione müga-gaben, gure ezdeüstarzünaren, gaiza orotan haren gehiengua handiaren eta
gure pekotarzün osuaren. CatS 39. Eginkizun baterako gai-gai diran gizonak beste batean diardutenian
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
489