Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
(s. XX) Ogi bediketue yatiagatik. CatUlz 44. Ori da benedikatiua emazte guziuen artian, eta benedikatu da
orren baitan dagon frutiua. Mdg 159. Kandela bedeinkatu bat pixtutzen dute. Goñi 33. Arrezkero ogi
bedeinkatua bezela irakurri oi zuan, igandietan, kertenkeriz ornituriko paper purtzill bat. Ag G 219. Aita San
Isidro bedeinkatua! Guk ikusi bear ditugu ikustekoak. Ib. 258. Bedeinkatua zara zu andra guztien artean, eta
bedeinkatua da zure sabeleko frutua. KIkV 51. Bedeinkatua zera zu andre guztien artean. KIkG 33. Eta erbeste
onen ondoren erakus zaiguzu Jesus, zure sabeleko Seme bedinkatu [¿por bedein-?] ori. Ib. 34. Eba emakume
guziakin gaitzetsia izan zan, zu ordea beroien guzien artean onetsia (bedeinkatua) zera. Inza Azalp 155.
Karrikan, bizkitartean, ezko-xirio benedikatuak, lerro lerro, phizten ari ziren, etxe guzietan. Barb Sup 142. Ziur
nago, zeruan sartzeko ez zuela ur beinkaturik ere artu bearrik izango. Alz Ram 28. Aren azpian egin omen zan /
fueroen juramentua, / orain argati deitzen diogu / arbola bedeinkatua. Tx B I 50. Bedeinkatua izan dedilla /
aldegiñ zuten eguna, / gizarajuak arrapatu du / bere moduko laguna. Ib. II 133. San Antonion irudi bedeinkatua
be ipiñi eban bertan. Kk Ab II 143. Emakume guzietan bedeinkatuena. Ir YKBiz 5. Ateen bi aldetan jartzen dute
elorri / --bedeikatua dala digute erakutsi-- / oiñazturik ez daiten udaran erori. Or Eus 288. Bedeinkatua dedilla
Jaungoikua! Aren beatza izadian argiro ikusteko, ez dek iñun au bezelako biderik. TAg Uzt 94. Mende
benedikatua! Elizan berritz batasuna eta bakea ikusi zuen mendea! Zerb IxtS 107. Bedeinkatua Andoni bakarrik
Medellinera joan zan eguna! JAIraz Bizia 126. Umeen lo bedeinkatua uixatuteko laingo aizerik izan ere zorionez
gure lurraldeetan izaten eztalako. Erkiag Arran 153. Lurreko jabe laztana, / zeruek maitatua. / Jaungoiko
poteretsuak / eskuz bedeinkatua. Arti MaldanB 194. Onartua / izan bedi zimaurra, benedikatua, / zerren bestela
zerua / izanen zaigun galdua. Ib. 217. Zeu zara frutu bedeinkatuaz / gure naikunen pozkari. Gand Elorri 137.
Jainko bedeinkatua! Ez niteke gauza guziaz arduratu. Lab SuEm 201. Aita San Antonio bedeinkatua!... Arren
baiño arren! Senargaia iritxi zaidazu lenbailen... NEtx LBB 141. Nekatutako gerriyarentzat / uraxen gauza
biguña! / bedeinkatua izan dedilla, / oia, zu egin ziñuna. Uzt Auspoa 67, 114. Aita gurea / zeruetan zaudena, /
bedeinkatua bedi / hildakoen izena. Azurm HitzB 54. Egungo egunean ere, ez da ogi bedeinkatua izengoiti
horren azalpean eskaini zaigun guztia. MEIG IV 129.
v. tbn. Cb CatV 53. Astar II 86. CatLlo 96. CatBus 57. Zab Gabon 49. Azc PB 156. Apaol 32. Bilbao IpuiB 147.
Benedikatu: Mih 48. CatSal2 24. JesBih 444. CatLuz 40. Dv LEd 135. UNLilia 4.
Bedinkatu: Cb CatV 5. Etxba Ibilt 465.
Bedenkatu: Urq 32.
(Usado irónicamente). Dichoso, de marras. "El dichoso. Ixillik egon ari txorimalo bedinkatuoi" Elexp Berg.
"Etzuan bela eittekua autobia bedinkatua" Ib. Nahi zindukete jakin zer gerthatu zitzautan gero, Baionan,
arratsalde benedikatu hartan? Barb Sup 27. Arrats guziez, bere hortz benedikatuak, ongi garbiturik emaiten
zituen ohe buruan. Ib. 101. Baekian berak, nai ezkero, ardura asko barik be, Garbiñeri azur bedeinkatua
atarako eutsona. Bilbao IpuiB 226. Ai, ai-ai, asto berinkatua, sinistu eiten dok gañera; zelan biziko dituk ba
iretargian gizonak? SM Zirik 109.
"Hermoso. Aurten lekia bedinkatua dator ba" Elexp Berg. "Aretxek pe umia bedeinkatua dauke ba" Ib.
- BEDEINKATU GABE. No bendito, no bendecido. Natan ta Abiron irentsi zituen bizirik lurrak eraman
zuteelako Sakrifizio[ra] su bedeikatu gabea. Mg CC 252.
bedeinkatzaile, benedikatzaile (Dv), bedinkatzaile (V-gip; Urt), benedikazale (S). Ref.: Lrq; Etxba Eib. Que
bendice. "Beatificus, [...] bedinkatzen duena, bedinkatzaillea" Urt III 280. "Celui qui bénit" Dv. "El que
administra la bendición. Bedinkazallia izan zan famelixako zarrena" Etxba Eib. Zu zeure maite guztien /
Benedikatzaillea. EZ Eliç 181.
bedeinkatze. Bendición. Batzuek uste dute Yesusek ogi-bedeinkatze arekin ogi ura bere aragi egin ta
yatera eman ziela, Komunioan bezela. Ir YKBiz 529n.
bedeinkazio (Lar, Añ, H), bedeikazio (Lar, H), bedeinkazino (V-gip; Añ), bedeinkazinoe, bedinkazino (V-gip),
bereinkazino (V-gip), berinkazino (V-gip). Ref.: Etxba Eib (bedinkaziñua); Elexp Berg (bedinkaziño).
Bendición. v. bendizio, bedeinkapen. Tr. Usado por autores meridionales desde finales del s. XVIII. En
DFrec hay 10 ejs. de bedeinkazio, meridionales.
Ura bedeikatzen duenean eta gañerako Elizako bedeikazioak egiten dituenean. Ub 165. Jangoikua arpegiz
arpegi ikustia, bere amodiuan zurtuba legez geratutia ta naigabe baga beti egotia, bedeinkazinoiak kantetan
Aingerubakaz batera. CrIc 37. Ah eta zenbat grazia, zenbat bedeinkazio, ta zenbat ondasun animako aterako
lirakean bisita eder artatik! Mg CC 239. Honradu egizu zeure aita, berak ezarri deizun bere bendizinoia, eta
bedeinkazinoe onek iraun dagijan betiko. Astar II 87. Azkenengo bedeinkaziñoak. Añ EL 2 127s. Abarka Obispoa,
/ jeneral azkarra: / Eleizaren abea, / fedeko indarra, / bedeikazioakin / egiten du gerra. Echag 164. Zuzendu
Eleixaruntz edo Marijaren irudi bateganuntz, agur egin ta eskatu bere bedeinkazinoia. Ur MarIl 4. Sem eta
Jafetek Jainkoaren bedeinkazioa, Kamek madarikazioa bezala, beretu zuten, gurasoa onratzen eta onen
argaltasuna estaltzen jakin zutelako. Lard 11. Ikusirik egiten zituen mirariak, eta aditurik gazte oien
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
449