Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
beazatu. Amenazar. Oi beazatu badagi bere, / ez erakutsi bildurrik. Lazarraga 1182v.
behazezkiro. "Incautamente" Lar.
behazka (G-azp ap. Gte Erd 32). Rascando, manoseando; (fig.) molestando, zahiriendo. "Ez adi jardun beti
orri beazka [='no hurgues todo el rato en la herida'] (G-azp)" Gte Erd 32. v. hazka. Utzi zatuka ta beazka asi /
bizkarrean dun azkurez. "Se emplea en rascar". Or Eus 338. Artaburuak urratuz oraindik esnetan; / --lasarik
uzten zituen beti beazketan; / agerain beste iñoiz txorien pozetan. "Las dejaba flojas a fuerza de manosearlas".
Ib. 47.
behazkatu. Palpar, manosear; rascar. v. hazkatu, haztatu. Bere esku, oñ, erraiak eta biotza berari ematea,
ikutu eta beazkatu zitzan. Arr Orac 406. Aietan batek, txapela arrotuz, / beazkatzen du kazkarra. "Se rasca la
cabeza". Or Eus 391.
behazkin. "(G), gusanillo blanco que brota bajo la pezuña de un animal" A.
behazkiro. "Cautamente" Lar.
behazko. "Panadizo" Asp Leiz2.
beaztapa. v. behaztopa.
behaztapo. v. behaztopa.
behaztara. "Beatzada, beaztara, pincée" H.
behaztatu. "(L, BN, S; Hb), gratter avec les ongles, avec les griffes, égratigner" Lh. v. haztatu.
beaztiro. "Dulcemente, beaztiro egina" Lcc (de la mano C).
behaztopa (AN, L, BN, S; SP, Lar, Añ (G), Dv, H (L)), behatztopa (L, BN, S; VocBN, vEys (BN), Aizk),
behatztupa (vEys (L)), beaztapa (B; beatz- VocB), behaztapo (H), behaztope, behaztopo (G, L-ain; Hb ap. Lh,
H (BN, S)), behaztopu (BN, S), berhaztapu (BN, S; H), biaztopo. Ref.. A (behatz-topa); Lh (behaztopu,
berhaztapu).
Tr. Documentado ya desde Leiçarraga en autores septentrionales. Al Sur, se encuentra en Cardaberaz,
Mendiburu, Añibarro, Uriarte y autores del s. XX. En DFrec hay 3 ejs. de behaztopa y uno de behaztopo, todos
ellos meridionales.
Tropiezo (sdos. prop. y fig.). "Achoppement, offendiculum" SP. "Faux pas" VocBN. "Bronchade,
achoppement" Dv. "Trébuchement, achoppement" H. "Heurt, choc de doigts, trébuchement" Ib. s.v. behatza.
"Behaztopa dérive de behatza, doigt et pied, au sens biscayen, pris sans doute de topatzea ("topar" esp., heurter)"
Ib. s.v. behaztopatzea. "Mal paso, tropiezo" A. "Trébuchement" Lh. AxN explica behaztopaz (114) por estropuz.
v. aztapo, oztopo.
Skandaloa, erran nahi da trebukamendua edo behaztopea, nehor bidean edo zerbait berze gauzatan
trebukatzen baliz bezala. Lç Decl a) 6r. Zeren behaztoparik, eroririk edo eritasunik ez gerthatuagatik ere, eta
geure buruak ahalik eta hobekiena [...] begiratuagatik ere, adinak berak eramaiten baikaitu. Ax 61 (V 40).
Theologiaren kapetarik haltoenera [...] hedatzen eta hegaldatzen da, bathere traburik, behaztoparik eta
motheldurarik gabe. ES 192. Buru guti, eta hura beroa, barka zakioken bertze bati baino behaztopa gehiago.
HU Aurp 175. Heltzen da azkenean, ilhun beltzeko, bere mendirat. Behaztoparik gabe, xuxen, bertze egunetan
baino hargatik apur bat airosago. JE Bur 171. Noiztenka hurrantzen bezala zaiku, halako behaztopa bitxi
batzuekin, bigarren otoa. JE Ber 96. Lenengo beaztopan etsipena ematen dun gizonak eztu ezer irixten mundu
ontan. Etxde JJ 36. Mingostu egingo dit bizitza utsegin nuelako mamuak; eta au ez da itzaliko, zeren jakin
badakit egiña dagoena beaztopa. Txill Let 92.
Obstáculo. Ken bitez zuen bideko beaztopak edo eror-tokiak. Mb OtGai I 199. Hura da behaztopak
hausten, erorikoan laguntzen, arimak goratzen [...] dituena. Dv Eccli 34, 20. Ez diozu ere jarriko aurrean
itsuari beaztoparik. (Lev 19, 14). Ur in BOEg 256. Zer beaztopa gogoratzen zaizkizu?... Baiezko eder aien
aldean ezer gutxi balio duten batzuk. Ldi IL 93. Bai, lagun bekizu: aurkez izaki, beaztopo zatzakit iztar-mugaz.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
436