Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
alde guzietarat. Ib. 169. Norat nahi den beha dezan, ez du ikhusten doloratzeko sujetik baizen. Brtc 117.
Burasoei zorrozki behatzen edo ihardesten diotenek. Ib. 59. Nork gero hozki behatuko dio bere salbamenduko
egitekoari, Jainkoak hain egiteko handiari bezala behatu dionaz geroz! Ib. 136.
(s. XIX). Begi onez du behatu / Jaunak ene gainerat, / errautsetik nau altxatu / dudan diñitaterat. Monho 150.
Izpiritu gorenek eta garbienek ezin beha baitiezokete ikhara seindu batekin baizen. Dh 132. Nere aurpegia guzia
desegina, horitua, behatzen dioten guziak izitzen dituela. Ib. 119. Ikhusi nahian ez behatzea, aditu nahian
beharria ez paratzea. Ib. 70. Batek daraman bizitzeko molderat behar da hemen behatu guzien gainetik. Ib. 60.
Daramagun bizitzeari behatu. Ib. 206. Holako giristino onak dire munduan ongi behatuak eta ohoratuak. Ib.
196. Beatu beza emen gure aita frailea bere txintxarri guziakin eta librugillearen izen andiagaz agertzen dala
sumulista txit urri bat. "Cate Vmd.". Izt, carta a JJMg 25. Erakutsi daitazut ongi zure ontasun miragarriaren
efetuak, entzunik ene othoitza, ene ez gai izaiteari behatu gabe. MarIl 74. Beha dezogun mundu huni orduan
behatuko diogun bezala. Jaur 138. Bainan, baldin behatzen daukunean, ikhusten bagaitu bekhatuan, desordrean,
ez gaitu gehiago berearentzat hartzen ez ezagutzen. Ib. 371. Eztu behatuko bekatari bakar batek Imajina saindu
uni, barnetik biotza unkitua senditu gabe (Roncesvalles, s. XIX). ETZ 290. Gauza guzietan bethi, / bekio beha
azkenari. Gy 173. Astoak ez ditu gaizoak iuiatzen, / ageri denetik baizen: / axeriak aldiz bethi / ditu begiztatzen
funtski, / alde orotarik behatuz arthoski. Ib. 314. Hark zuenean bertze aldera behatzen. Ib. 60. Hasteko bere
amei diote behatzen; / hek bere miraildako dituzte hautatzen . Hb Esk 176. Hitzemaiten dauzut ohoreari
bethi hurbildanik behatuko diotala. Laph 26. Mariñelak khorder gora igaiten dire, behatzen dute, deus ez da
nihon ageri. Ib. 224. Ez beha lurra! Beha zazu / lurra ihesiz, beha zerua! Elzb Po 186. Beha nezak ongi, eta
orhoit hadi!... zer! ez duk ezagutzen Piarres Adame? Elzb PAd 7. Behatu nuen berehala Piarresen ohera "Egun
on" errateko xedearekin. Ib. 65s. Denak gelditu ziren dantzatik hari behatzeko. Ib. 55. Mixterio huni [...] /
gorphutzeko begiz bakharrik ez beha: / Huntako begia da guziz Fedea. Zby RIEV 1908, 210. Aita, nik ez dezaket
/ altxa zama hura. / Ontsa behatu diot, / ez zazula duda. / Bakharrik ez naiteke / lotzerat mentura. Ib. 766. Beha
horrat: horra nun den. Ib. 292. Ez dut gehiago merezi zure semea deitua izatea; bainan beha nazazu zure
zerbitzarietarik bat bezala. Lap 225 (V 101). "Orai bezen garbi nuen hemengo larrua, beha zazu". Erakusten
daut. HU Aurp 185. Ihardetsi zion, begietara behatuz: [...]. Ib. 169. Hor nonbeit barnago, gazetaren erditsutan
ezar banezote, deus baino gutiagorentzat har lezakete; edo utz, behatu ere gabe. HU Zez 173s. --Behazu! Eta
hoik hola jakin holetan jakintsunek aintzinetik? --Baietz, gizona; ori, hau segurik aski aintzinetik eta garbiki
errana zen. Ib. 95. Bainan zer dire zenbeit gizon eta emazte jendetasun gabe, herri guziari, Larresoroko herri
onari behatu eta! Ib. 168. Beha, dir-dir du egiten! Arb Igand 44. Baldin Jainkoak astean egun bat beretzat atxiki
badu, ez ahal du xoilki bere buruari behatu; gizonen beharorduari ere behatu duke. Ib. 64.
(s. XX). Horra non gibelerat behatu-eta, ikhusten dituzten urak berriz elgarretaratuak. CatJauf 26. Biziki
ofizio pollita zitzautan. Eta errexa. Behatuaren ariaz, ikasia bezala nuen jadanik. JE Bur 59. Makila eskuetan
gelditu zuen, irriz, begiak handiturik behatzen zakola. Ib. 129. Behazu mutiko gazte haur hotz Ameriketarat
abian den horri. Ib. 207. Behatzen zaundan begietarat. Ib. 62. Deliberatu dut, Paxkal plaza-biltzalearen erranari
behar nioela behatu. Barb Sup 10. Behazu! Ez zaut batre laket Ama-Birjinaz hola zu mintza zaiten. Ib. 58.
Izpura eta Arradoiko alderdira eskuin behaturik, ezker gero Uharte eta Izpegiko lephoari, abiatu zen. Ib. 46.
Orhoit haiz nola behatu hauen / iragan ortzegunean? Ox 55. Etxekoeri erne behatzen denean batek berexi
dezake, emakumetan argiena etxeko-andrea dela edo izeba bat dela. FIr 190. Eri batzu badirela [...] laster ilen
direla diotenak. Eri okeri beha ongi, elizakoak ez goizegi emateko. Ib. 187. Astia baginu, hobekixago beha
ginezoke, ez bide baita nola-nahikoa. JE Ber 60. Gure laguna ditaken gizonik hoberena dela badakigu,
bihoztiarra ezin gehiago, diru-pegeseria bati nihoiz behatzen ez duena. Ib. 48. Piarres, hean! Behazok bada ene
buru-gibelari. Barb Leg 63. Milesker, jaun gaztea. Jainkoak ja behatu dio zure bihotz onari. "[Il] aura vu votre
bon cœur". Ib. 139. Atseden zak ontan, gogo; / isil, beha, / ta Iaunagan ago tinki. "Calla, mira". Or BM 32. Sar
adi barneon, ago Iainkoari; / emen ikusko naun; behon anaiari. "Mira a nuestro hermano". Ib. 138. Beha bezat
luzaz zure behakoak! Iratz 14. Behazue, zelaitarrak, zer bizitzea, zer boza. Ib. 175. Hoa zalu, hoa gainez gain eta
zora hadi / Euskal-Herri maiteen gozoaz, ederraz! / Hoa, gazte, heien zeru lurrak behazkik ta adi. Ib. 51. Zurea
zen gorputz hori ereman dautate, / hartaz-eta baininduzun behatzen ta maite... Ib. 172. Oi gain huntarat ez eror,
ez ikus zure haurtxoa, / ez beha egin daizkoten izigarriko zaurier! Ib. 101. Zuhurra denak ez luke sekulan
itxureri bakharrik behatu behar. Zerb IxtS 108. Arbola-azpietarat behatzen dut; lurrean ez sagar bat, ez gerezi
bat, ez udare bat. Lf Murtuts 2. Beha orai, beha! Nun dugu orai gure saindu handia? Ib. 60. Hor ginian lehen
aldikotz, begiak begietan luzaz elgarri behatu. JEtchep 65. Lili gorri heien ondoan, hobeki behatu-ta, beste
gauza gorri batzu ageri zitunan. Ib. 43. Erramun berriz, ordukotz gizondua bezala eta bere onari behatuz,
amaren alde zen. Ib. 61. Amak atsegin zuen beraz holako seme baten ukaitea, haren erraneri behatzen zuena. Ib.
61. Beha zak!... Lehenago ere erran dauiat, nik ez diatela deus hobenik. Larz Iru 72. Badira mementoak, Jana-
Mari, eginbideari behatu behar baita, aiherkundeak beregisa utziz. Larz Senper 124. Behozu othoi Jainkoaren
oneziari eta ez haren azoteari. Ib. 36. Orai ere beha heien gana, / emozute zuri galdegina. Ardoy SFran 355.
Nigar egiteko aski zuen hor berean Ondarrabiako gazteluari behatzea... Ib. 145. Jaunak Moisi Zinain eman
harri xabala behatu; / hartan bekatu agertzen dena gaur ere baita bekatu. Xa Odol 220. Joan baitzira mundutik,
/ ikusi arte, adixkidea, / beha zaguzu zerutik! Xa EzinB 44.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
428