Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
behartza. Necesidad, pobreza. v. behartasun. Jangoikoaren eskutik da leuna ta latza, behartza ta ona edo
ondasuna, bizia ta eriotza. Mb IArg II 71.
behar ukan. v. behar izan.
behar uken. v. behar izan.
beharzake. "Absurdo, incoveniente, despropósito [...]. Terrible absurdo has cometido, bearzake ikaragarria
egin dek" Lar.
beharzale. Trabajador, laborioso. "Ezta bear zalea (V-arr)" Gte Erd 147 (junto a lantzale, beargin... de otras
zonas).
beharztapatu. v. behaztopatu.
behasare. "Claraboyas, leiakeretak, beasareak" Lar.
behaska. v. bahaska.
behastapagei. v. behaztopagai.
beata (SP, Dv), bieta. Beata. "Beata. La coiffure de dévote, les ongles de chat. Las tocas de beata y las uñas
de gata" SP. "Bigote" Dv. Mariak diotza Beatak / Jainkoari gomendatzen, / Ama Birjinak Semeari / bere
debotak ofritzen. Gç 202. Ala egiten dute jende, beata txar batzuek ez ta beste guziak. Nik ez det konfesakizunik
egiten orrelako danza agirietan. Mg in BOEg 2514. Mutxurdin bat edo bi lehen beatak iduri, / Airaturik jarri
dire lege berri horri / ezkont bailitazke naski protestantik jen baladi. AstLas 70. Barre egingo deustee, eta
esango dabee Eleiszale ta beato edo beata bat nazala. Ur MarIl 57. Tabernara dijua / mistelaren billa; /
disimulatutzeko / buruan mantilla, / beataren paperak / egiñaz dabilla. JanEd I 68. Beatez mintzatzian, errazu
non-nahi: / "Dotzena bat beata, medisent hamabi!". Ithurria-Heuti in Onaind MEOE 570. Bein Txerreni
(deabruari) Jaungoikoari irri ta parre egitea gogoratu zitzaiola. [...] beatak orretarako asmatu omen zituen. A
Ardi 20. Beata batzu? Ez eta: othoitzean neurriz derabiltzate ezpainak. JE Ber 67.
bieta (V-gip; biyeta V-gip). Ref.: Garate 5. a Cont RIEV 1935, 349; Iz ArOñ (bieta); Elexp Berg (bieta). Beata,
mujer que vive en un beaterio; sacristana. "Biyetia: de beata; 'serora' en Vergara" Garate 5. a Cont RIEV 1935,
349. "Ermitaña" Iz ArOñ. "Bietia, elizan, ba, sepulturak zien, sakristania, ari be imillen bat gari" Elexp Berg.
Cf. VocNav: "Beata: mujer que tiene a su cargo la limpieza y vigilancia de una ermita (Montaña)". Cf. LzG:
"Beata, además de la persona que acude con frecuencia a la iglesia, recibe este nombre la mujer que se cuida de
la limpieza y vigilancia de alguna ermita (Lagrán)". v. serora. Aphez, Beata Birjina, / kalostretan nahi dena, /
munduko batekin banuke / ikuskari konpliena. BrtsZB 130. Euki bazendu nogaz ezkondu, egingo etziniala fraile,
monja edo beata. Añ MisE 106s. Bieta Santa Klara, / euskeraz argia: / zu zera zeruetan / dontzella garbia.
Canc. pop. in Lek SClar 104 (cf. ib. 118: Bieta au berez Beata da. [...]. Guztiok dakizute, Euskalerrian, XV
gizaldia arte, gaur Konbentu itxi diranak, artean Beaterio, Beata-etxe izaten zirana [...]. Orra bada: ikusten
dezutenez, gure kopla onen asiera, XV gizaldiko Beata-en izaera zahar arri dagokio bete-betean).
Beata, que ha sido beatificada por la Iglesia. Jangoikoak [...] Beata Sor Juana Gurutzekoari egiten
ziozkanak. Mb IArg II 23. Beata Sibilina de Pavia. LE in BOEanm 823. Erakurtzen da Beata Veronica
Binaskoaren bizitzan. Mg in BOEg 2498.
- BEATA-ETXE. Beaterio. v. beaterio. Gaur Konbentu "itxi" diranak, artean Beaterio, Beata-etxe izaten
zirana, ots, itxigabeko, klausura-gabeko Beaterio. Lek SClar 117.
beatakeria (Dv). Beatería, santurronería. "Bigoterie" Dv. Haren modestia deituko dute beatakeria bat edo
debozionezko itxurapen bat. He Phil 218 (SP 216 debozionezko itxura edo bernizadura). Errepikatu zioen [...]
haren jaiera etzela beatakeriarik baizen. Birjin 316.
beatatu. "Devenir bigote" Dv.
behategi. "Vistas, ventanas, galerías, &c. de donde se ve, beategiak" Lar.
beaterio, bieterio. Beaterio. v. BEATA-ETXE. Gaur Konbentu "itxi" diranak, artean Beaterio, Beata-etxe
izaten zirana, ots, itxigabeko, klausura-gabeko Beaterio. XV. gizaldiaren bukaeran, Zisneros Kardinal sonatua
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
424