15.05.2013 Views

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru<br />

erantzun zidan [...] il baño leen kristau zintzo ikusiko nindula. Or Aitork 126. <strong>Bar</strong>e bare gelditu yakon barrena,<br />

ekuruz bete, denduz josia. Erkiag Arran 193. Itsas-baztarreko arrietara jetxi zan. Ura bare-bare zegoan. Anab<br />

Poli 14. Manatan eta bare-bare, emon eutsazan txanpon baltz batzuk, an urduri ta egoneziñik jarri eban<br />

Nikanor-eri. Erkiag BatB 33. Jakin bear duzu jakin, menderatu berriak diran erresuma ta probintzietan, bertako<br />

jendeen barrenak ez dirala bare-bare egoten ezta jaun berriaren alde ere. Berron Kijote 166.<br />

- BARERIK. En calma. <strong>Bar</strong>erik dago [itsasoa], belar-euntzea, / gari-alorra bezala. Or Eus 385. Teresa Ama<br />

lurrean ez ezagutu ta ez ikusi arren, aringarri zaio bere jaiera aren jarraileen artean esku-aldatzea; barerik eta<br />

ilduraz adierazten ditu ere Joben naigabeak. Gazt MusIx 60.<br />

- BAREXEAGO. Un poco más tranquilo, más sosegado. [Mutiko] au barexeagoa dek bestea baño, zalaparta<br />

gutxiagokoa. Ldi IL 14.<br />

- BAREZKO. De calma. Zelan iñok eztituan alkarren gañean tolostu, itxasoaren barezko egunetan, zulo,<br />

tarte, utsune ta inguruetatik sartzen jakoe [atxai] ura polito polito. Ag Kr 139.<br />

bare. v. bahe; gabe.<br />

barealdi (A), baraldi (V, G ap. A), baretaldi. Período de calma. "Bonanza, rato de calma en el mar" A.<br />

"<strong>Bar</strong>etaldi, ciclo de recalmada entre 3 ó 4 olas mayores llamadas "Las Marías" o "Eretia" que se observa en los<br />

rompientes" J. Irigoyen Los Tremendos 146 (ap. DRA). Au baretaldi au zan / iraupen bakoa / San Martinen<br />

udatxu / zoroa lakoa. Azc PB 133s (Ur PoBasc 344 bare aldi bat). Ekaitz-aizea etorren / baraldi-atzean; / eguna<br />

datorrenez / izarrak batzean. Ib. 134 (Ur PoBasc 344 kalmiaren ostian). Oi, zein ederra dan itxasua, / Zein<br />

ederra dan... bare-aldijan! Enb 49. <strong>Bar</strong>ealdian ustegabe jeikitzen dan uginaldia izaten da itxasoan ere<br />

gaiztoena. TAg Uzt 247. Aurreko egunetako etsipenaren ondoren, barealdiaren atzetik datorren aizealdi<br />

zakarrak bezela, maiteberoaldi gartsuak eragin zion. Ib. 252. Gero irmotu ta gotortu bazen, egualdi txarren<br />

jarraiki etorritako barealdi atsegiñari zor zion. Etxde JJ 162. Bat-batean Koridonek maitasun ero au gaitzesten<br />

du eta bere garrari arratsak ez dakarkiola bare-aldirik aitortzen du. Ibiñ Virgil 34. En DFrec hay un ej. más.<br />

- BAREALDI-AZTAR. Poz aundiya demaio noski goiznabarreko baraldiaztarrak (síntoma de calma) itxas<br />

ekaitsuan gauaz ondarleizak jo naiezik aunatu dan doakabeari. EEs 1913, 207.<br />

bare-belar. "<strong>Bar</strong>ebelharra, verbena" Sb-Urq.<br />

bareder. "Blaueolus, bar edérra, bar eder lórea" Urt III 365.<br />

bare-ezin. (Lo) que no se puede calmar. Ikusketak egiten du olerkari Jean <strong>Bar</strong>bier jauna. Ikusketak sortzen<br />

dio idazti bear bareeziña. J. Artetxe Y 1933, 326.<br />

baregailu (-allu BeraLzM). Calmante, cosa que calma el dolor. "Anodino" BeraLzM.<br />

baregarri. Calmante, que calma. Bi illabete luzetan baitegiko patata ustela izan nikan janaritzat eta ura<br />

edaritzat, Etxahuniako nagusiari ezpaitzioten etxekoak ezer ere igorri nai gosearen baregarri. Etxde JJ 154.<br />

bareiste. v. BARE-IXTE (s.v. 2 bare).<br />

barek. v. gaberik.<br />

barekan. "<strong>Bar</strong>hekan (Sc), revolcando" A.<br />

barekarakoil. Caracol. v. barakuilu. <strong>Bar</strong>e-karakoilaren urratsean goazi. JE Ber 44. <strong>Bar</strong>e-karakoil batzu<br />

bilakatu dira gure karrosañoak. Ib. 92. <strong>Bar</strong>e karakoila bezala ditien guziak bizkarrian. GH 1931, 461.<br />

barekarro. v. barakarro.<br />

barekatz. "<strong>Bar</strong>ekatz (AN-gip), martin fraca (santu), golondrina de mar" A.<br />

barekeria (H, A). Acto sucio, lascivo. "Saleté" H. Cf. 2 baretsu. Hau guzia zuri zere Jangoikoak<br />

adiraztean, adirazi dizu ez dirala bat ere obeak zure ebasteak, zure lapurreriak, zure gorrotuak, zuk zere<br />

bakartasunean egin oi dituzun zere barekeriak, edo erabiltze lizunak. Mb OtGai III 65 (Azkue traduce:<br />

'tocamientos deshonestos'). En DFrec hay un ej. más.<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

41

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!