Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Obligación. Errien bearkizunetarik leenenetakoa seme zintzoen izena goratzea baita. Ldi IL 128. Osalari
gurena ez da ausartu zure aurrean bere epaia azaltzen. Bearkizun anker bat entzuteko indarrik izango ez ote
zendun bildur baizan. TAg GaGo 99. --Indarrez aien mirabe, izan bear, gero. --Nork, ordea, bearkizun ortara
lotzen zaitu? Zait Sof 42. Unamunok iñortxori estaliko eztigun pekatua ta aldarri mingotsenez oiukatzen digun
bearkizun edo mandamentua. SMitx Unam 18.
beharkor (Dv, A). 1. "Patibilis, passible, sujet à" Dv. "Paciente" A, que dice tomarlo de He. Orhoit zaitezte
[...] borroketan nekhatzen direnez, zerorrek ere gorphutz beharkor batean zaudezten bezala. Dv He 13, 3 (He
hilkor).
2. Obligante, imperativo. Badakusagu, beraz, txindurritegitan, oro-lege bearkor bat: nork eta nola
adierazia dan ez agertu arren, aren indarrak daragio txindurri-erri osoari. Ldi Y 1933, 85.
beharkun (Bera app., BeraLzM), biarkun. 1. Obligación. Orratz ori asmatu dutenak diotenez, erabilliko
duanaren bearkunak oek dira. EEs 1914, 274. Jakin biar dogu, ba, Kistar-biarkuna, / bete biar dogula / Berak
dirauskuna. Enb 208. Artian zintzo bete daiguzan / geure biarkun gustijak, / egunen baten argi-ein daiskun /
betiko zorun-euzkijak. Ib. 143. Besarkatu ama zar Euzkera kutuna / eta zintzoro bete zeure biarkuna. Ib. 50.
Euskaldun izateak bere damu-aldiak badarakartzigu besteoi ere, baña ori ezta arrazoi bat gure bearkun estuari
gibel emateko. Ldi, carta a Or 20-1-1930 (ap. DRA). Nere biarkunaren zama astun au lepo-gaiñetik kendu-naian
nabillela. Ldi Ezkond 34. Beren bearkunari astun iritzita. Ib. 32.
2. Necesidad. Yainkoaren ederragatik, pozikan edozer yasan bear dezu: neke, min, ziltza, mutirikeri, kezka,
bearkun, eri, irain. Ol Imit III 35, 2 (Ch beharrak, Pi bearrak).
beharkunde (B; VocB). Ref.: A; Izeta BHizt2. Necesidad. "Bearkundia izaki, bear gorrian aurkitu" (B) Inza
NaEsZarr 2002. "Sosa beti altxatu beti bearkunde bateko" Izeta BHizt2. "Bearkunde aundiek" Ib.
beharkuntza. "(V-gip), tarea" A Morf 71. "Tarea, quehacer" A Apend.
beharlagun, biarlagun. Colega, compañero de trabajo. Neure adiskide andi, ta gauza onetan neure
biarlagun legez egiten dan Aita Frai Pedro Antonio Añibarro. Mg CO V.
beharleku (Añ), biar-leku (V-gip ap. Etxba Eib). 1. Lugar de trabajo. "Laboratorio: lantegia, bearlekua" Añ.
"Biar-lekuan, danok izan biar dogu lagun" Etxba Eib.v. behartoki. Isidroren billa, aren azienda edo
bearlekura joan oi ziran; baña debozioetako denboran bazan, Isidro ez an, baizik Eleizan arkituko zan. Cb
Senar 53. Solo ta biar leku gustijak gomuntau eragiñ deigubeezala euretan esan oi ziran exenplu ta historija
miragarrijak. JJMg BasEsc 106. Ez itxi, batez bere persona gazteri, alakorik aurkituten dan biar lekura juaten.
Ib. 105. Denda, plaza, sutegi eta biar lekubetan daukaz ifinirik demoninuak bere lakijuak. Astar II 152.
Lastertxu asi ziran Ipiñeburuti be gazteak banaka-banaka Bilboko bear-lekuetarantza yoaten. Akes Ipiña 22.
Eguzkie zanean, [lamiñek] euren bearlekuetan agiri ei zirean, uleak orraztuten, bogadea zabalduten eta olango
bearretan. Ib. 28.
Puesto de trabajo. "Ocasión u oportunidad de ocupación" Etxba Eib. "Ameriketan, danendako da biar-lekua"
Ib.
2. biarleku (V-m), bialeku (V-gip). Ref.: Iz UrrAnz (bialeku), LinOñ 182 (bialeku); Elexp Berg (bialeku).
Trabajo penoso o desagradable. "Eunak eun bialeku" Iz LinOñ 182. "Gauza bat gura ta ezin zuzendu: au da
bialekua!" Ib. 182. "Nai ta jun eziñ: auxe bialekua" Iz UrrAnz. "Trabajo, ocupación, faena (V). Naiko bearleku
emoten dauzku eguneroko jana zuzendu bearrak" DRA. "Au da bearlekua! Ib. "Eztogu bearleku txarra artu!" Ib.
(que cita a fB, sin duda por error). "Quehacer desagradable o penoso, problema. Lanik ezak oinddio bialeku
aundixak emungoittu" Elexp Berg. "Hitz polita eta erabilera onekoa, baina batuko forma "ezin aurkiturik"
gabiltza --beharleku esan behar ote da?-- eta alperrik galtzen ari da" Ib. "Bialekua (V-gip), contrariedad,
aflicción" Vill (comunicación personal).
Eztauka Amandok bear lekua makala. Euskalerriko alde onetara etorri zan ezkerotik, bere gorputzari atseden
bat ezteutsa emon. Ag AL 70. Biarlekua ta burukomiña baño eztakast, eta orrez ganera, neuk emon biar neure
dirutik? Kk Ab II 78. Eun kaletarrak baiño baserritar batek Jaungoikoari bialeku geixao emoten xak.
'Buruauste, lan txarra'. And AUzta 77. Neri beintzat makiña bat neke ta bialeku eskatzen dit [ideal orrek]. Vill
Jaink 92. Kantora zanez, jan egin bear izaten zuan, bere eginbidea beteko bazuan. Eta ortik bialeku gogorrak
eldu zitzaizkion. Vill Plorentxi 75.
"Biarleku, algo como 'disparate', pero con el verbo 'hacer'. Aretxek ein dau biarleku, 'vaya lo que ha hecho'"
Etxabu Ond 112.
Trabajo (sin connotaciones negativas). Lortu dauan irabazi motxa ta urria, ez yaka pozeragille, bearleku
orretan [korbatak saltzen] jarduteko gogo aundirik izan dagian. Erkiag BatB 180.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
408