Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
ardiak bear bezela zaindu eta ez eguna bertsotan eta kantuan eman. Etxde JJ 13. Nola biziko ziñateke nik bear
bezela gobernatu ez bazinduzketet? Anab Poli 117. Gauzak euren lekuetan bear bezela jarri baiño leen, dei egin
eutsan amak. Erkiag Arran 105. Ez dinat usain gozo horren gozoa behar bezala gozatzen. JEtchep 64. Auzia
bear bezala epaituko bada, adimendua zer den esanaz asi bear dugu. Vill Jaink 65. Etzituan bear bezela neurtu
bere indar eta almenak. NEtx LBB 73. Etzitak eni dolützen / heben herrian egoitia; / uste diat egin düdan /
behar bezala haitia. Casve SGrazi 90. Gauzak behar bezala balira, euskaraz egingo zukeen agian bere lantxoa.
MIH 204.
v. tbn. Mat 296. CatLuz 33. Hb Egia 124. CatS 103. Bear bezela: Aran SIgn 65. Munita 84.
"Behar bezala heldu zare, vous arrivez à propos" Dv.
b) Afortunadamente. "Heureusement" Dv (que cita el ej. de Prop). v. beharrik. Behar bezala, uriak etziren
oraino abiatuak baizik, eta soberako trabarik gabe heldu ginen bertze aldera. Prop 1881, 26.
- BEHAR BEZALAKO (S ap. Lrq; SP, Lecl, Dv, H). "Tel qu'il faut" SP. "Honnête, loyal" Lecl. "Qui est
convenable, comme il faut (syn. de behar den bezalako, avec cette différence qu'il n'est pas d'usage de
l'appliquer aux personnes" Dv (cf. ib. "behardenbezalako, qui est comme il faut. Ce mot s'applique aux
personnes et aux choses"). "Beharbezalako tresna bat, un outil tel qu'il le faut, apte, propre à" Ib. Cf. BEHAR
EZ BEZALAKO. Eman diazadazu neure bekatuez behar bezalako urrikimendua . Mat 235. Azken
oreneko penitenzia hark badirudi, bortxazkoa, ezin bertzezkoa edo beldurrezkoa dela, eta ez behar bezalakoa.
Ax 203 (V 136). Noiz ere behar bezalako eskerrik emaiten baitu lehenbiziko dohaina gatik, hari zor zaio grazia
berri bat. SP Imit II 10, 2. Mündia osoki behar bezalako zela, eta etzela berririk deüs egiteko. Bp II 8. Ezin erran
diteke beraz Eskualduna burugogor eta har-aira gaitzetakoa dela, baina bai gai ona, eta eskoletakotzat behar
bezalakoa. ES 121. Ageri da klarki haren intenzionea ez zela behar bezalakoa. He Gudu 71. Beharbezalako
kontrizionea. 'Contrition requise'. He (ap. Dv). Ta bear bezalako biziera berri on bat aurrerako artu zuen. Cb Eg
II 165. Beste gauzetan behar bezalako bizikidea ta emazte ona zen. Mb IArg I 214. Agertu ta erakutsi digu dotrin
berri bear bezalakoa. Ib. 308. Gazte ungi egin bat, hazkarra, guduko behar bezalakoa. Lg I 275. Kristau on
behar bezalakoak izateko. Ub 199. Etxean ejenplo ona balekuste, ta gurasoak balira bear bezelakoak! Mg CC
215. Ya bada bekatári pobreék badúgu, Jangoikoak emaník, fiadóre ta salvazále bearbekalákoa. LE Ong 121r.
Zer geiago egin dezake Eliz Ama Santak, bear bezalako apaizak, erakusle eta giariak bere umeai emateko? AA I
552. Nihor kasik eztela bere bekhatuez behar bezalako penitentzia egiten duenik. Dh 96. Agur, itsasoko izar
ederra, Jainkoaren ama guziz behar bezalakoa. "Ave, maris stella, / Dei Mater alma". Ib. 86. Hori gerthatzen
zaiote behar bezalakoak ez diren langilei. Jaur 395. Burukai eta giatzallerik etzeukaten [...] eta urte askoko
iñoren mendean egoteak etzien mesede andirik egiten, bear bezalako gizon bat erraz arkitzeko. Lard 134s.
Ethorriko da ordua eta laster, zeinetan orai ni behar-bezalakoa balin banaiz [...] Jainkoa gozatzen egonen
naizena. Dv LEd 60s. Behar bezalakoak diren arren bere egintzetan, gutik egin nahiko zuten lan hau. Hb Egia
155. Lasterka jatxi, zaldun aiei bear bezelako arrera egiñ eta ondoren eraman zituen berekin goiko salara. Arr
GB 11. Amarrenak eta primiziak Jangoikoaren Elizari pagatzea, edo bertzenaz, oken ordez bear bezalako gisan
paratu dena. Legaz 31. Eskual-herrian ez daiteke behar bezalako bestarik erreboteko partidarik gabe. Zby RIEV
1908, 86. Haren burasoak giristino behar-bezalako batzu ziren. Jnn SBi 113. Hain da eder, jende behar
bezalakoetan, bizitzen ikasietan ikustea. HU Aurp 218. Begiz jua daukat [...] Maritxo, nere ustean bear bezelako
neskatxa dalako. Moc Damu 10. Ordutik deus behar bezalakorik ez baitzuen egiten nehon dohakabeak. JE Bur
11. Eztaukate bear bezelako siñismena Kredoan. Inza Azalp 23. Beila hori nik ere askotan dut egin / ez behar
bezalako khar sainduarekin. Ox 25. Ez omen zan bear bezelakoa Zitoren amaren ibillera. TAg Uzt 67. Bear
bezelako etekin eta irabazia emateko, zuaitz eta basoz jantziak egon bear lutekela. Munita 145. Aurrean zedukan
bertutearen zalduna, gizon behar-bezelako, ez-deus, gatz-il hori. Mde HaurB 78. Bide kurutxe bati ohartu zen,
hiru karrika elgarretarat juntatzen ziren toki hura behar bezalakoa zela harentzat... JEtchep 114. Geienetan,
gertaera oiek, bear bezalako zeaztasunik gabe izan dira ikusiak. Vill Jaink 70. Badira [...] erran dutenak
Frantses ez dela izan Elizak behar bezalako misionesta. Ardoy SFran 313. Bear bezelako aukerarikan / nola ez
detan buruan, / alare zerbait egingo al det / lagun onen anparuan. Uzt LEG I 85. Badirudi ur garbiaren pare
behar duela izan behar bezalako prosak: inongo usainik, kolorerik eta zaporerik gabea. MIH 115.
(Conservando behar su valor vbal.). Hura zen Iñaziok behar bezalako tokia. Laph 34s. Liburu hau izanen
da liburu xehe, erakaspen baliosez bethea, gure denborako haurrek eta gaztek behar bezalakoa. CatJauf III.
Arras nik behar bezalakoa da eta! Barb Sup 156.
- BEHAR DEN MODUAN. Como se debe, como debe ser. v. BEHAR BEZALA. Inklinaziñoa edugitea
emaiteko bear dan moduan eta bear dan denporan. Cap 74. Umetan buruz ikasi zirian orazinoe batzuk aoz
esatia ez da biar dan moduban dotrinia jakitia. fB Ic I 8s. Sakramentuben bat [...] ezin biar dan moduban artu
ginaike, Sakramentu dana sinistu baga. Astar II 7. Ziatz eta biar dan moduban zor dozubezan Amarren
primizijak pagetako. Ib. 246. Eta biar dan moduan komulgetan dirianak zer geiago egin biar daudee frutu
andiyagoak alkanzetako? CatLlo 74. Aizkoran jokatuba / bear dan moduan, / guk biok alegiña / an egin
genduan. EusJok 86. Gaztiak ez dakie zarrak bezin ondo berbak alkarri josten, ezta biardan moduan erabiltzen
be. SM Zirik 30. Lenauko zarrak guri / erakutsi euskuen / zelan ibil biar dan / zaragi kontuen; / ikasi genduen /
biar dan moduen. BEnb NereA 28.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
404