15.05.2013 Views

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru<br />

herioaren beldur izan behar, gauza izigarri bat baliz bezala. Lç Ins C 4v. Ez naiz ausart zure aitzinean<br />

agertzera, eta ez nuke agertu ere behar. Mat 287. Eztuzu ez pensatu behar, ondokoetara utzteaz konplitzen<br />

duzula. Ax 242 (V 162). Eztira guziak batetan hartu behar, bainan aldian bat xoilki, eta hori laburki eta<br />

sinpleki. SP Phil 99. Eztügüla sobera behar nahi lürreko bizia. Bp II 106. Ene hitzak spiritu eta bizitze dire, eta<br />

eztute sensu humanoaren arabera neurthuak izan behar. Ch III 3, 1. Ordea Santuak konparazioetan sartu bear<br />

ezpaditugu, zer neurrirekin jakin al dezakegu? Lar SAgust 13. Horra zergatik ez duzun izitu behar. He Gudu 98.<br />

Etzünüke behar uste ükhen, zü hura beno hobe zirela. Mst I 2, 4. Nai zuena eragiten ziola, ta eragin zion<br />

azkenean egin behar etzuen gauz itsusi gaisto bat ere. Mb IArg I 214. Ez gintezke behar hetan sarthu zaurthuak<br />

izan gabe. Lg I 333. Zer dira jaietan egin ez behar diran gauzak? Ub 175. Ez dozu uste izan biar Bizkaiti<br />

kanpora ez daguala gauza onik. Mg PAb 167. Gezurti ta lapurrak ez dutela izan bear sinistuak. VMg 37. Arrotu<br />

bear ez gera / zori ordu onetan. Ib. 15. Eder dirudi, baña ez da ukitu bear. AA I 596. Hire bihotzak etzian ukhan<br />

behar, ez maithagunerik, ez afekzionerik, neretzat eta nere araberakorik baizen. Dh 147. Mantekia egiten dan<br />

lekuban ez dau egon biar usain txarraren apurrik. Ur Dial 83. Ez egin negar, / orlakorik ez nizun esan bear. Bil<br />

80. Ene herria, ene lagunak / nihoiz ez behar ikusi...! Elzb Po 194. Negarrik ez dau bear gizonak eiñ baña... AB<br />

AmaE 314. Orazioak geitzeagatik debozioa gutxitu bear ezta, orazio oek lasterka errezatuaz. Arr May 8.<br />

Irakasten deutsela egin bear dabeen ona eta egin bear ez dan txarra. Itz Azald 170. Ez da geitu ez kendu ez<br />

aldatu bear berba bakar bat ere. Ib. 19. Nik esan deutsat, bein baño sarriago Mari Jesusi, ezizen ori eztabela<br />

aittatu be egin bear. Echta Jos 131. Ez gaitzute hemen ikusi behar. <strong>Bar</strong>b Sup 124. Horrengatikan eztugu behar /<br />

Ez lege hori kasatu. Etcham 36. Eztegu euskel-idazlea bakantzera yo bear, ugaltaraztera baizik. Ldi IL 69. Eztu<br />

atzera begiratu bear. Ir YKBiz 185. Gizarteko agintariak onako arazoetan eskurik iñoz be ez ei-dabe sartu bear.<br />

Eguzk GizAuz 19. Beiñere aztu bear genituken oarpen gogoangarri batzuek. Munita 135. Etzuten karriketan ibili<br />

behar, etziren haizu iturrietarat. Zerb Azk 13. Baña ba-da emen beste zerbait, isildu bear eztana. Gand Elorri<br />

12. Mattin, ez laike kantatu behar / sekulan berzten berririk. Xa Odol 161. Ez dira aintzakotzat artu bear<br />

onelako mirari-gaiak. Berron Kijote 187.<br />

(Con sdo. de probablilidad). Deber de. Tr. Lo hallamos desde principios del s. XIX, con frecuencia<br />

creciente, tanto al Norte como al Sur. Enago ziertu ziertu nok ostu edo kendu izango deustan, baña neure<br />

iritzijan urlijak edo urlizijak izan biar eban lapurreta au egin eustana. Astar II 177. Urteten deutsa bidian gizon<br />

lotsa ta itzal andiko batek, zeñek izan biar eban bere Aingeru jaoliak. Ur MarIl 83. Gibeletik ikhusiz iduritzen<br />

zitzaidan ez zela Saratarra izan behar. Elzb PAd 4. Hoien hutsak ez dire handi izan behar. Zby RIEV 1908, 762.<br />

Baña, orain gogoratzen naizenaz, zuek, inguru guztiko aberatsenak izan bear dezute. Apaol 34. Onezkero neska<br />

zirzill ark, nik aditu nubenez, Madrill-aldeko komenturen batean sartuba izan bear du moja. Moc Damu 21.<br />

Indianoak judioa edo olangoa izan bieban. Jesus, Jesus milla bidar! Ag Kr 188. Ezker aldean daukagun mozkote<br />

gorri onek Eibarkoak izan bear du. Ag G 93. Berak uste beziñ ederra etzuan izan bear. Urruz Zer 89. Itxaso<br />

gaisto xamarra egon bear du. Ill Testim 5. Abek trumoi eta tximista ikaragarriak! Ikaratu bear du bakarrik<br />

egotia! Ib. 18. Amairu oin da amar ontza du / erdiko bueltan neurriye, / gutxi kostata eztu egon bêr / Debako<br />

plazan jarriye. EusJok 98. Dugun ikus bertze barne ttikia; hau baino ere pullitagoa behar da izan. <strong>Bar</strong>b Sup<br />

159. Tenore huntan haatik bero egiten izan behar du. JE Bur 17. Burni-aldikoak (agian lenagokoak) izan bear<br />

dute [...] agertu diran lur-ontziak. JMB ELG 66. Alkarren antzekoak izan bear dezue biok. Ba-dek ik ere ume<br />

purtzil orren antza. TAg Uzt 47. Otso guztien aitita dirudi. Urtetan izan bear ditu urtetan! Bu! ia agin zar bi be<br />

ez daukoz-da. Bilbao IpuiB 51. Emaztekiaren mintzaira hori, amaren, arrebaren mintza moldea... Hango norbait<br />

izan behar zuen. JEtchep 114s. Eskualde berekoak izan behar gira, emaztekia! Ib. 115. Frango kasko gogorra<br />

izan behar du. Larz Senper 70. Artzai Arkadi au Bergilik berak asmatua izan bear du, ziurrik asko. Ibiñ Virgil<br />

44. Hogoi urte etzituen izan behar Mariak [...], Johanek aldiz gehixago: hogoita-hamar bat? Ardoy SFran 59s.<br />

Gure elizan Txerrena sartua izan bear du. NEtx LBB 173.<br />

3. (Con gen.; aux. intrans.). Necesitar (a), estar necesitado (de). v. behar (II, 2) para otras construcciones,<br />

menos usuales, sin gen. Eta guziak dirade aiuta horren behar? Lç Ins E 7v. Hura gure Iaunean rezebi<br />

dezazuenzat sainduei dagoten bezala eta asisti zakizkioten zuen behar izanen den gauza guzietan. Lç Rom 16, 2<br />

(Dv zeintan baitu izanen zuen beharra). Zeren gizona baita hanbat natura fierretako eta korrunpitutako, non<br />

ezpaitu bere burua hain bekhatore ezagutu nahi non Redenptore prometatuaren behar den. Lç Adv *** 2r.<br />

Egiazki zure bear naiz, zato enekin. "Vraiement j'aurais bien besoin de vous". Volt 211. Hamar ezkuturen behar<br />

zarenean edo bertze premia bat eta eskastasun bat duzunean. Ax 148 (V 97). Minza bite guzaz zeihar, eta bira<br />

gure behar. "Qu'ils ayent besoin de nous". O Pr 647. Noiz ere borondate onezko gizona tribulatzen baita [...]<br />

orduan ezagutzen du Iainkoaren behar[r]ago dela. SP Imit I 12, 2. Hala badirudi jeusen behar etzenaz geroz,<br />

bazegokela geldirik. ES 185. Zure graziaren behar bainaiz ungiaren hasteko. Ch III 55, 4. Ordu onetan iñoiz ere<br />

baño zure bearrago naiz. Cb Eg III 294. Graziaren bear gera? Bai baldinbere: ori gabe ezin dagikegu gauz<br />

onik. Ub 192. Ori zor diozu [...] arzai on deitu zaituanari beragana zure gose ta bear balitza bezela? Mg CC<br />

193 (CO 291 zure biar balitz legez). Txikitxoen bear izatera etorri ditezkeala gizonik andienak. VMg 22s.<br />

Badaki zuen Aita Zerukoak gauz oen bear zeratela. AA II 170. Ez du Jaunak betiraunde guzian [...] gu bezeñ<br />

serbitzari zirzillen bearrik izan, eta era berean oraiñ ere ez da gure bear. AA III 300. Elduten dira oneek bijok<br />

bata bestien biar izatera ondasun andijen batzuk irabazteko. Astar II 31. Argatika munduan / andi izan arren, /<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

402

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!