15.05.2013 Views

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru<br />

2r. Rege handi hunen trono iudizialaren aitzinean konparitu behar ukhanen dute on eta gaixto guziék. Lç Adv **<br />

7r. Hura bere Aitaren partez gizonei behar izan zaie igorri eta eman, berzela galdua eta desolatua gelditzen zen<br />

mundua redimi lezanzat. Ib. ** 2r. Falta garenaren konplimendua Krist baithan eriden behar. Lç Ins 3v.<br />

Halatan irakasten giaitik, zer xedetara ari behar dugun. Ib. E 1r. Ezagut erazi iezaguk ebili behar <br />

garen bidea. Lç ABC A 8v. Nik behar diat hireganik batheiatu, eta hi ethorten aiz enegana? Lç Mt 3, 14 (Dv<br />

behar naiz zutaz izan bathaiatua). Neure peneau esan bear dot. Lazarraga 1171v. Ama askoren seme askogaz /<br />

bear dau batu urtean. Ib. 1196r. Armaz inor il dagia[na]k / armaz il bearko dik. Ib. (B) 1200v. Lukiari trankart<br />

egiteko goxtu bearko. "Madrugar es menester". RS 437. Lastur-era bear dozu, Milia. / Aita jaunak<br />

eresten dau elia, / Ama andreak apainketan obia. / Ara bear dozu, Milia. (Endechas de Milia de Lastur). TAV<br />

3.1.5, 5ss.<br />

(s. XVII). Il bear baituket nik? Bai, gertu date. (Poesía navarra citada por Isasti). TAV 3.1.19. Zuhurziak<br />

erakusten derauku nola gobernatu behar garen gure egitekoetan. Mat 144. Gauza bat eginen badu persona<br />

batek ongi bear duela jakin zer gauza den eta nola bear duen egin. Ber Trat 6v. Oek bear dirade enzun<br />

belauriko. Ib. 124v. Egiñen duen promesa beharko duk iduki, / punimendua burura eztathorken iustuki. EZ Man<br />

I 27. Lehen ere aitziñetik gintuen abisatu / Antekrist gaixtoak behar zuela munduratu. Ib. 70. Sorthu ziñen<br />

ekharririk / mundura bozkario, / zeren zure ganik behar / baitzen Mesias iaio. EZ Noel 144. Eta Plaga hauk<br />

guztiak / behar zaizkin gerthatu, / zergatik eztun ene / bisita ezagutu. Ib. 88. Gasteak, egizu danza eta saltu: /<br />

Paris bear dogu urtera artu. EgiaK 90. Nondik joan behar dut ez hutsik egiteko, eta bidea laburzeko. Volt 135.<br />

Hala dadutzan bitartean ere, handitzen eta gogortzen baitira ume hek; eta alabaiña erdi behar edo hil. Ax 79 (V<br />

53). Erran zuten mundu haur [...] eterno zela eta haste gabe. Zeren bertzela mundua egin arterainoko bitartean<br />

alfer egon beharko zuela Iainkoak. Ib. 33 (V 20). Ehun eta hogoi urthez egin behar zituzten bekhatuak, edo egin<br />

behar etzituztenak, ehunez egin baitzituzten. Ib. 123 (V 81). Baiña ifernura ioaiteko, eztira [manamendu] guztiak<br />

hautsi behar, asko da batetan faltatzea. Ib. 475 (V 307). Egiten duzunean iuramentu hautsi behar diozula<br />

presuna bati burua. Ib. 256 (V 171). Herriko lurrak bistatik galduz gero, itzultzen da bertze alderat, ioan behar<br />

duen eta dohan lekhu hartarat. Ib. 107 (V 71). Eztezazula beha nondik iragan behar duzun, baiña beha ezazu<br />

nora behar duzun. Ib. 521 (V 335). Purgatorioko penetan diren arimek sokorritü izan behar baitie meza saintiez.<br />

FPrS 31. Oneik dira egunak bear doguzanak etsean sartu. Mic 13. <strong>Bar</strong>au ezin leitezanak: zarrak eta gexoak, eta<br />

bear egin bear dabeenak. Cap 59. Konfesadu bear dire pekatuek? VJ 9. Behar dudan gero zuzaz net etsitu, / et'<br />

ezteiaritzat lurrean gelditu, / betor betor herioa. O Po 20. Egurra dagienak lekhu gaitzean, ekharri beharko du<br />

soinean. O Pr 126. Adiskidea gauza xipian behar da porogatu, handian enplegatu. Ib. 3. Orratzak bano hariak<br />

luzeago behar du izan. Ib. 703. Arstoa emoiik arbuia zezanak, gero erosi behar ukhen zuen. Ib. 40. Behar bada<br />

behar ginen itsasorat aurtiki. Hm 134. Hainitz tribulazionetik iraganez behar garela-dugula [sic] Iainkoaren<br />

erresuman sartu. SP Imit II 12, 15. Etsitua molde huntan, / Bizia daramala, / Hill, momentu guzietan / Behar<br />

balu bezala. Arg DevB 142. Iragaitzaz bizi gara / Lurraren gaiñ aldean, / <strong>Bar</strong>renera behar gara / Benturaz gaur<br />

berean. Ib. 173. Ioan behar dut, badakusat / Hau da pena ordean, [...] // Ioan behar naiz, egia da, / Eta ioan<br />

naizenean, / Nitaz zer gerthatuko da / Ene hutsen gaiñean? Ib. 138s. Beldurtasun handia hartu beharko duzu<br />

beldurrez goaiak eraman zaitzan. INav 132s. Halaber iakin behar duzu ioaten zarenean arruta hortan kausituko<br />

duzula punta bat zeñari baitaritza Punta Mehea. Ib. 106. Ioan behar du marea kontra. Ib. 136. Jakin bear bira<br />

fedeko gauza oneek? Bai Jauna. CatAnz 3. Ezen hunen lazeriak hartara dire, non galdu behar baitu, egiten<br />

ezpadiozu miserikordia. Gç 48. Populuak jakitean mirakulu hauk, eman beharko baitiotza laudorio eternalak<br />

Jaunari. Ib. 48. Hirur gauza bethi konsideratu behar liratezke: nor mintzo den, nori eta zertzaz. Ib. 31. Orhoitu<br />

behar gare uste dugun baino lehenago hillen garela. Ib. 60. Sofritu nahi eztuenak / sekulako gaztigua, / hemen<br />

behar du, harat gabe / juiatu bere burua. Ib. 157. Lehenbizikorik gauza egin behar dena da aztapar hura<br />

fundameneraino ungi garbitzia. Mong 592. Denbora hartan idiak beroki egon behar du barruki bero batean. Ib.<br />

587. Ezin daizu ukatu / nolan askok adbertidu / zaituzan egin bear yakala / Biskaiari erregu. BBizk 37.<br />

Jinkoareki bakhetzeko, gure ogenez bethi penitenzia egin dügüla behar. Bp I 142. Zeren gure fediak laguntü izan<br />

behar baitü obra honez. Ib. 45. Jente güzien berme bezala, hura han eman behar izan da. "Il y devait être<br />

presenté". Bp II 104.<br />

(s. XVIII). Medijorik eztaukanak biar dau konsultau. ZBulda 47. Ikharatzen naiz, orhoitzen naizenean ene<br />

perpausak zure juiamendura ethorri behar duela. ES 197. Salbaziorako jakin bear debana eta irakatsi bear<br />

zatena aurrai. OA VIII. Zein kuidadu andiarekin bear dan igasegin pekatuaren bide ta okasio guzitik. Ib. VIII.<br />

Zeñean bizi bearko deban demonioakin. Ib. 50. Guziak flakoak gare: baiñan zuk uste behar duzu ez dela nihor zu<br />

baiño flakoagorik. Ch I 2, 4. Ez balitz behar behiñ ere ez ian ez edan, ez lo egin [...] orduan hagitzez dohatsuago<br />

bide gintezke. Ib. 25, 9. Zeiña gabe deus guti kondatu behar baitire gure merezimenduak. Ib. 16, 1. Mehatxatu<br />

nauten aldi guzietan behar izatu dut humiliatu. Ch III 46, 5. Prinzipiogoneki bear dugu sartu egungo irur<br />

puntuen explikatzen. SermAN 2r. Ezautzen dut lenago bear nuela asi trabajugau. Ib. 1r. Esan edo adierazo nai<br />

degunari oartu bear gatzaizka. Lar Gram 392. Iduki bear ditugun birtuteak dire zazpi. El 14. Orduan il guztiak<br />

bear due piztu? Iraz 19. Ondo ikasteko bear neuskio zankazanak ebagi. Acto 138. Seinonek xaio bear dau / xo<br />

bidi atea. Ib. 115. Uda irago baño len / bear degu ezkondu. Gamiz 230. <strong>Bar</strong>katu bearko duzu / erorean [sic, tal<br />

vez por eroaren] itzak, / juizioa galdu dut, / zuk eraman duztazu. Ib. 227. Atso ura eztegu erango / bakarrik joan<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

395

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!