Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
labor, trabajo. "Negocio, en general", "labor, materia en que se hace la labor y la obra misma", "trabajo, la obra
que se hace y se va a hacer" Lar. "Abogacía, letradunak darabilten beargaia" Ib. "Alcaidía, alcaidiado, oficio de
Alcaide, gazteluzaiaren edo karzelazaiaren beargaia" Ib. "Braceaje, en las casas de moneda, dirukintzako
beargaia" Ib. "Casería, la hacienda que se hace en casa, etxeko beargaiak, lanak" Ib. "Faena", "diligencia" Lar y
Añ. "Matière à travail, à occupation. Syn. saila" H. "Ingerencia. Zuk eztaukazu emen beargeirik, usted no tiene
aquí nada que ver (FSeg)" A. "Ouvrage, négoce, trafic" Lh, que cita a Hb. v. beharleku (2). Tr. Documentado
en la tradición meridional desde mediados del s. XVIII; apenas se encuentran ejs. del s. XX.
Laster doakizu gogoa beste beargai edo lurreko gauzetara. Mb JBDev 215. Zeiñ ere dan goi, mee, ondatsu
[gaia], ala oi darabilzu, aiñ aisa ta itobagez, beste esku-arteko beargai errazen bat baliz bezala. Lar, carta a Mb
277. Zer dute bada begi oiek alako beargaiak Jainkoari ematen eta aiñ beregandik kanporatzen dutenak? Lar
SAgust 14. Ainbeste urtean neabilk ezagutu naiez gure hizkuntza miragarriaren txitezkoak, ta etzeatiek
oraindikan osoro ezagutu; ain da beargai hau andi, larria. Lar Cor 300. Besteak [diote] obeko nukeala itxegi
beargai goragoren ta ederragoren bati. [...] Elakio, hitzonzia, beargai txar diokan horri, ta ara ni itxekiko
natxeok prestuagoari. Ib. 300. A. Larramendi, berari bakarrik zegokion ausardi justuaz beargai edo irteziñ
onetan sartu zan. Cb EBO 49. Onek, ez gizonen, ezpada Aingeruen beargaia zirudien. Ib. 29. Atxurren, laijetan,
irab[i]atuten, landara jorraan ta biargeirik gogorrenetan. Mg PAb 59. Kristauaren lanak, bear gaiak edo
egitekoak ere eztitu ondo ezagutuko. Gco I 18. Nai ta ez egin bear ditugun egunoroko lanak eta beargaiak jaso
ditzakegu Zerurako irabazi andiagoak izatera. Gco II 88. Aragiaren lanak edo beargaiak eskuratzen edo
menderatzen baditugu. Ib. 57. Bakotxak bere etxeko familijakuakin egin daizala bere biar geijak. JJMg BasEsc
105. Ezin onian eruan al dabeela, bestiak ainbeste salzeia, ainbeste biargei eukitia, ainbeste irabaztia. Astar II
25. Ezta urte asko gizendu zuela Hernanin Ignacio Goikoetxeak, bere bear gai guziak egiten ziozkan idia. Izt D
179. Iñauterian oitu bezela / Donostiako gazteak / [...] datoz plazako dantza-lekura / gaur esker onez beteak, /
bakoitza bere bear-gaiakin / erakustera nekeak. Echag 182. Naiago dutela jardun nekazaritzan, ikatzgiten, mea
ateratzen, burnigintzan, itsas lanetan eta beste beargai nekosoetan. Izt C 183. Aren beargai guzia [...] Jainkoari
erregutzea oi zan. Arr GB 48. Auzi-beargai onetan bikarioa ta beste iru juez arkitu ziran. Aran SIgn 61. Santuak
orobat ekiñ zien bere beargaiai, batez ere gizonik andizkienetakoai ejerzizio edo jardunaldi espirituzkoak
emateari. Ib. 97. Eta asi ziran gudariak gudan. Emezortzi illabetian iraun zuten biar-gai artan. Bv AsL 214.
Eman zioten biar-gai bat beenekua, zeña zan sukalkinari laguntzia. Ib. 50. Bere beargaiko gauza guziak
eskribitzeko [sekretarioak] sedazko eta zillarrezko luma txit eder eta preziatu bat egiñ zuen. Arr May 27.
Biargeiren bat edo lanen bat ikasteko. Itz Berb I 40 (la ed. guipuzcoana dice eginkizunen bat edo lanen bat).
Ona emen zertan bear zukean Elade osoaren beargairik andienak, Platon batasun-zalearen iritziz. Zait Plat 117.
Bizitzarako beargairik beinenak irakastean, eladetarren, eta batik-bat, Atenaitarren aldakeri galgarria areagotu
besterik etzuten egiten. Ib. 123.
"Au dek beargaia! , ¡qué faena, qué lata!" (G-azp).
behargailu. Instrumento. Eskuara ez badugu ezartzen biziko urhatsetan baitezpadako behargailu bat
bezala, eta ez fantesiazko edergailu bat bezala. Herr 19-12-1957, 4.
behargaite. "Negociación [...]. lat. negotiorum gestio" Lar.
behargarri. Apremiante. Jesu-Kristoren maithatzeko arrazoin guziz behargarrien kontra gogorturik
baitagoke. Birjin 518. Nahi bezain gutizia behargarria lotzen balitzaut ere. Ib. 426. Bada aphalgura izateko
arrazoinak asko dire, eta guziak batzu bertzeak baino behargarriagoak. Entseia zaite bada orai arrazoin hek
ongi sentitzerat. Dh 363.
"Qui est à charge, onéreux, fatigant" Dv.
behargarriki. Apremiantemente. Izpiritu galdu hark phiztu zuen hiriko Aitoren Seme baten bihotzean
amodio handi bat harentzat, et-erakharri zuen ezkontzaz haren galdatzerat. Hagitz behargarriki egin ere zuen.
"Avec d'importunités". Birjin 377.
behargei. v. behargai.
behargile (Lar, Añ, Dv (G), H, A), beargila (Añ), biargila. Trabajador, obrero. "Operario", "laborante" Lar y
Añ. "Obrero" Lar. "Jornalero", "labrador" Añ. v. behargin. Tr. Documentado en Oihenart y en textos
vizcaínos y guipuzcoanos. No hallamos ejs. del s. XX. Beargille gaiztoa erakusle on. "El que no quiere
trabajar (es) buen enseñador". RIs 14 (tbn. Lar s.v. diablo). Bihotzaren behargile mihia. "La langue est l'ouvrière
du cœur". O Pr 101. Laugarrena: Nekazari edo beargilleari bere jornala ez pagatzea. CatOiq 263. [Babelgo]
beargilleai gogoa kentzeko Jainkoak izkera berriak eman ziezten. Cb EBO 7. Ikusi zituenak, Jainkoak bialtzen
ziozkan Aingeru beargilleak zirala [...] aren leku edo ordean bearra egiteko. Cb Senar 53. Nekazari ta
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
384