Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
bakharrik bizi beharrez, edo bertze arrazoin naturalez, bainan egin bezate Jainkoa gatik. Dh 72. Desertüko
ihizik jenten beldürrez / prekozionatzen dira ebiltera gordez; / nik hurak imitatzen gaxoa nigarrez / ene bizi
tristiren konserbi beharrez. 'Afin de conserver'. Etch 78. Ethorri zitzaitan gutizia Laphurdiko hitzkuntzan lan
beraren egiteko; ez hek baino hobeki egin beharrez segurki. Gy V. Iduri du ifernura heldu beharrez, nere eginahal
guziak erabiltzen nituela. Dv LEd 137 (Cb Eg II 74 infernuratzegatik). Ez naiz itsurat mintzo, ez gaizki
erran beharrez: ezagutzen ditut! Hb Egia 89. Iñazio nahi zuten ikhusi, ez khanbiatu beharrez, bainan Iñazio
ikhusgarri bat zelakotz. Laph 73. Hanitx lan agertü beharrez hari oro xori-lepho. "(Dans leur désir) de montrer".
ChantP 180. Au ikustean ezin geiago ixiotuta, / kendu bearrez Erroldaneri bizitzea. AB AmaE 452. Buruzagiek
igorri zituzten zortzi mila gizonen ingurua [...] petizione bat hari presentatu beharrez. Elsb Fram 97. Zuri gaude
Maria, oihu ta nigarrez, / Jaunaren justizia / eztitu beharrez. Zby RIEV 1908, 289. Bertzeak hari zitzaizkon
haren gorputza funditu beharrez gerren mehe batzuekin. Jnn SBi 175. Gure eginbidea betea dukegu, erakutsiz,
ez gabiltzala nehori penarik eman beharrez, merezi ez badu. HU Aurp 127. Hau erran beharrez dugu hemen
solas hau hasi. Ib. 190.
(s. XX) Etzuan iñon olesik egiñ azkar ibilli bearrez. Ag G 110. Gau baten atara eben osalarijok eta
lagikarijok matraka galanta, areik euren ogibidiaren aldez, oneik eurena goratu biarrez. Kk Ab I 18. Euskal-
Herrian ere ibili zen moroak Espainia gainetik urrundu beharrez. StPierre 25. Norbeit ba othe zabilan
Oxalderen kantuak galtzerat ez utzi nahiz, bilduma batean ezarri beharrez? Ox 193n. Makilkari bat egin zen
izigarria, nehor nihun ez baitzitzaion, borroka-aldi bat harekin egin beharrez, gogo-kontra baizik atheratzen.
Barb Sup 180. Meatze orietako goraberak zuzendu bearrez an-arat biali zuten. FIr 134. Herria azkar bai eta /
gora atxiki beharrez, / lagunt ditzagun guk ere / guziek gure ahalez. Etcham 46. Ara hortara zituzten egin elizak,
aitzineko mendetan baino hanitzez luzeago eta zabalago egin beharrez. JE Ber 21. Heien bi xerriak elgarrekin
nahasi ziren; hasten dire berexi beharrez. "Ils [y] vont pour les séparer". Barb Leg 128. Lan ederra jarri
diguzute orrenbeste galtza txuri josi bearrez. Lab EEguna 98. Semea igoa baitzun, zeruko / goikia ikusi-bearrez.
"En su empeño de conocer". Ldi BB 22. Eta ez diot iñori arririk yaurti, nere burua gerizatu-bearrez. Ldi IL 114.
Alaxe, eraztunez yosia ta erdera arroa dariola, dabil, or zear, bere burua erakutsi bearrez. Ib. 81. Zergatik
zabiltzate ni il bearrez? Ir YKBiz 313. Berriki apez suhar bat hil beharrez zeramaten; / hil-harrietan tiroka
odolez estali zuten. Iratz 25. Harat-hunaka bazabilan tanpa-tanpa bere kanbaran, bere xedeak finkatu eta
gogortu beharrez. Lf Murtuts 24. Beti zurekiko arduraz aiolatsu, ta zure soiña zaitu bearrez, eskale-bizibide
ontan. Zait Sof 127. Besoak zabalik dauzka laztan eman bearrez. "Queriendo abrazarnos". Or Poem 549. Gizona
beldur zen bai, [...] mundu zahar honetatik alde egin beharrez. Mde HaurB 95. Badela indar berri bat, giza
gorputzari datxekiona [...] eta, erraztu bearrez, arimatiko indarra dei dezakeguna. Mde Pr 330. Olakotan beren
mingañak suge pozoituen eztenak ziruditen alkarri larrutu bearrez. Etxde JJ 12. Ogibide bat billatu bearrez,
Prantziko gudari-taldean mandazain sartu zen. Ib. 21. Eragozpen aundia ematen omen zien adarrak; eta lana
erreztu-bearrez ondotik metro biz-berako adar guztiak iñausi egin omen zizkioten. Munita 61s. Zertxo bat ikutua
[...] erderakadaren batzuek koplaetatik kendu-bearrez nunbait. Lek SClar 108. Gau osoan erosta joten
txindorreme isilari, onen neke-oiñazeak arindu bearrez. Erkiag Arran 102. Etxebarnek zer tenore zen behatu
zuen, norapait higitu beharrez. JEtchep 95. Begiak zabal egoten nintzan / guztia jaso bearrez. Gand Elorri 109. -
-Bañan zuen semea, ijitua, ez odolez, bainan zorrez eta zorriz [...] --Holakatua balitz, ez laiteke zure alaba, hura
bildu beharrez ariko! Larz Iru 131s. Aren inguruan ari dira etengabe burrundari hura iagon-bearrez. Ibiñ Virgil
112. Edozoin libro izaiten baita / nahi bada presentatu, / batzuk bertzeak hautsi beharrez / bi lixta ginen
muntatu. Mattin 65. Ez ginuke hargatik, rimaren itxura egin beharrez, gure hizkuntza gaizki erabili behar. Xa
Odol 59. Egün phausian ez ginaintia / goxoki egon beharrez? Casve SGrazi 98. "La letra con sangre entra"
delako hura [...] ez zen alferren bati, denbora eman beharrez, burura zitzaion aterakari hutsala. MIH 220.
Ez beharrez elkhar utzi / pasatzera lehenbizi, / sobera lehiaturik, / biak betan lerraturik, / urera ziren erori.
Gy 185. Lur Sainduei beharrez laguntza ekharri, / balentriak eginik handik zen ethorri. Hb Esk 71. Ethorri
ziren... Zertarat othe? Zerbeit beharrez ebatsi... Ox 29.
(Con rad. en vez de part.). Ta ito-larria arin-bearrez / leio zekenera dut nerekin narrez. "Queriendo
aliviar". Ldi BB 164. Egunez kuku zeuden bareak / intzetara dira gauez / [...] maldetan gora balitz azarik / ostoa
zula-bearrez. "Para perforar sus hojas". Or Eus 319. Arreba bixtatu orduko, bere Mayi kuttuna, arengana jo zun
kontsola bearrez. Etxde JJ 56. Orain nik, aldiz, ama, zeu jantzi naiez, / zertxu bat eundu deutsut, ordain-bearrez.
'Para pagarte'. Gand Elorri 210. Askotxoren alderat betea naiz zorrez; / ez naiz hasiko denak izenda beharrez, /
hartzedun haundienak huts egin beldurrez. Xa Odol 317. Besteren hitzak, esaerak eta legeak dauzka beti gogoan
haiei nola egokituko zaien asma beharrez. MIH 84.
Estando obligado a, debiendo; necesitando. Elizatik hurrenxe direnek, meza ezin enzüten dienian etxezain
egon beharrez, zer egin behar die? Bp I 107. Damuturik gelditu ziran aren gisako gizon bat galerazi beharrez.
Mb IArg I 265. Andereño bat ikhusi nuen igande goizño batez; / [...] Ene bihotza tristerik dago harekin izan
beharrez. 'Par le besoin d'être avec elle'. ChantP 326. Haurrak diot, zerbeit erran beharrez, ez baitzaut heldu
eskura haurrak baino ere gutiago [...] den zerbeit, hemen ezartzeko. HU Zez 143. Emen zan berriz, joan zan
baino ere ilago, mailadian gora igoteko eskuzalari eldu-bearrez. A Ardi 90. Abiatu nindukan [...] hitzik yakin
gabe hango mintzaira, eta norbait kausitzen nuelaik keinuka konpreniazi beharrez. Zub 50. Hoinbertze urthe
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
377