Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
prestamen bearrik etzala, igesegin nai etzuen bat eskuratzeko. Lard 443. Ez darotzut erran oraino nola egin
daitekeen samats lasterra, beharra den orduan. Dv Lab 160. Yainkoak ez du mintzatze beharrik, ixilik egin
dezake bere lana. Hb Egia 16. Gizonak ez dire bethi aski, beharrei buru egiteko. Ib. 25. Ez detzakete soldadu
egor gazteak zuzen kontra, ez sobera itxikaraz harmetan, ez odolik behar gabe ixuraraz. Ib. 128. Ez dauke
juanaren biarrik, emon egijezube zeubek jaten. Ur Mt (V) 14, 16 (Echn eztute goan bearrik). Eguzkiyaren
biarrik gabe / argi egiten dezuna. Bil 66. Aita Sainduari zitzohakon ikhustea ordre berri baten beharrik
bazuenez Elizak. Laph 174. Ikusten gireleik zenbeit bear, tentazio edo peligrotan. CatAe 16 (CatSal 17 bear,
CatR 17 biar). Eztügü nahi ükhen goratü libürü baten preziua, zuñen beharra hain handi beita familia orotan.
CatS VII. Beharra gauza meharra. "Le besoin est chose déliée, c'est-à-dire: Pressante nécessité fait accepter la
loi". Dv REusk 1878, 296 (refrán recogido tbn. por Inza NaEsZarr 1733: Bearra, gauza miarra (AN-5vill)). Ez
du buru galdubak / txapela bearrik. JanEd I 39. Ez nian libururik ez eta ere beharrik, irakurtzen ez nakielakotz.
Elzb PAd 19. Bere bear eta premiak agertuaz, arren salba zezala erregutzen zion. Arr May 173. Saldea edaten
dalez / agin bear barik / ezteutso ondo barruak / artuten saldarik. Azc PB 75. Maitatzea, horra gizonaren
bihotzaren lehen beharra. Lap 47 (V 26). Eztüzü ene aithortziaren beharrik ene bekhatien jakiteko. Ip Hil 224.
Eskual-herrian baino araiz behar gehiago ikusiz [...], noiz nahi Landesetako zoko batzuetaraino bazoan
predikatzerat. HU Aurp 148. Behinere ez dute, ez dugu orok ere izan laguntza eta argi behar gehiago! Ib. 71.
Ago, ago; ez diat hire sos zikinen beharrik. HU Zez 60. Beharrik gutiena dutenak dire ardura kopeta eta mihi
tzarrekoenak. Ib. 34. Bazakian Jinko Jaunak / gure behar handia, / nula gü ezkintakian / gur'indarrez balia.
UNLilia 14. Ez dago orren bear ez premiñarik. Itz Azald 39.
(s. XX). Haragirik jan denetz ortziraletan [...], behar egiazkorik edo permisionerik gabe. CatJauf 17. Biarra
denian otoiak on. Mdg 155 (refrán; cf. A s.v. bearrordu: "Bearra dionak, saintiuer otoiak on (R-vid), el que
tiene necesidad dirige buenas oraciones a los Santos"). Jaungoikoak ur ari edozein bearrez bat-batetan
sendatzeko birtutea eman diola. Goñi 101. Orrengatik etzuten guziak esamiñatzeko betarik, ez eta bearrik ere.
Ib. 93. Bai ama, mutil ona izango da, baña nik eztaukat oraindiño senar bearrik. Echta Jos 170. Beren mintzai
ederra bazterrerat utzirik, bertzetarat lerratzen ohi dira, ardura batere beharrik gabe, handiarena egin nahiz.
JE Bur 177. Beharra handiago, handiagoa izanen da heien lana, hertsiagoa elgarri dakarten amodiozko
laguntza. Ib. 103. Etzakiat zer gibelondo ukanen duen ene solasak, bainan xuxendu gogo hit, baituk beharra. Ib.
95. Gure Malenek txukunduko du bai Martin; baita osaba ere. Txukundu eta etxean lotu. Badaukate bearra. Ag
G 247. Lapurren artian iñun baño agintari-biar geiago ixaten da. Kk Ab I 116. Jaungoikoa gizon egittearen
bearra obeto adirazteko, oiek bietaz nai dizut itzegin aurretik. Inza Azalp 41. Jaunak bere amatako artu bear
zuana, ezkondua bear zan izan [...] aitta ordekoaren bearrak izango zittuelako. Ib. 57s. Bihotzaren hazkartzeko,
beharrik balu ere, kanta detzagun [...] persulari zaharrak eman koplak. Barb Sup 117. Maitatua sobera
nintzelarik haurra, / ez nakien nik zer zen amaren beharra. Ox 144. Nik ez det kale-bearrik: nik basarria nai det,
baiña basarri nerea, ni jaio nintzanekoa. Mok 10. Gizon leiala omen zan, beren bearretan besteai gogoz
laguntzen ziena. Muj PAm 6. Bizi izan ziren, ez beti bakian, bata ez bestia ez beitziren berjitez maitagarri, bena
beharrak eskerniatürik izan gabe, 80ra urtetara hüillan. Const 36. Bearra lako irakaslerik ez da. Or Tormes 51.
Baditeke zorrotzegi ta gogorregi izan izatea, baño bearra ere bazegoan norbaitek ori egitekoa. Or SCruz 10.
Gure gazte denboran, baditu urteak, etzen garbitasuna batere edatua, etzen oroz gainetik baitezpadako behar
bat, orai bezala. Zub 90. Iduri zaiolakotz yende arrunta eta eskola gabekoen izkuntza dela, eta sekula ez da
mintzatzen, beharrak ez balin badu bortxatzen. Ib. 66. Bizkitartean orotarik behar dugu, bizitzaren beharrei
iardokitzeko. Ib. 117. Ezin utzizko beharra duela urte guziz iragaitea ahal den epe luzena herri eskualdun huts
batean. Ib. 94. Gozo biarra neukon barruko miñean. "Falto de dulzuras". Laux BBa 30. Ez dugu galdegitearen
beharrik nun giren, afixa zozo batzuek erakutsia baitaukute. JE Ber 74. Iñoren laguntza-bearra nabaitzen asi
nintzanean, orduantxe iges egin zidaken albotik. Lek EunD 21. Asmo aundi guziak neke-bear ori berekin
daramate. Ldi IL 155. Zaldunak, Urretatar Mikel du izena, ta aurkezpen bearrik ez du. Ib. 156. Esanaren
ereskitasunari (musicalidad), otsaren eztiago-bearrari zor zaio berea. Ib. 36. Aldi bakoitzeko bearrak erakutsiko
luke "Erri-lan"eko dirua nola banatu. Ib. 123. Baña, besterik gabe, euskelzale aberatsen laguntza (ta laguntza
zabala) gabe, eztegu bearra osatzen. Ib. 74. Lengo tresna asko galdu ziran; orain ez zan alakorik egiten, beren
bearrik etzalako. JMB ELG 55. Ortik ageri da bada Aitortzaren bearra. Ir YKBiz 533n. Gure etxean, berriz,
bear izan edo bearrik ez izan, noiznai lanegiten saiatzen ikasiak gera. TAg Uzt 196. Nik ez diat ezpata beharrik:
Israelitar Jainkoa enekin duk eta Haren laguntzarekin garhaituko haut. Zerb IxtS 53. Memento hartan jendeak
predikari kartsu batzuen behar handiagoa zuen holako juie baten baino. Zerb Azk 93. Alare, etziduridan katoliku
bidea artze-bearrik [...]; ezta nere siñestea utzi bearrik ere, bi aldetako arrazoiak berdintsu ziralako. Or Aitork
123. Gutxiago maita bear al zaitu Zure errukiaren bear gutxiago zulakoan? Ib. 49. Geiago nai bide dut,
eskeintzen zaidana gutxi bailitzan, eta geiago-bear orretan mugitzen naiz alai eta triste. Txill Let 64. Iñork ezin
dezake beregan nortu besteren zorion-bearra. Ib. 95. Jainkoak bearra berdintzen duala baleki bezela ibiltzen
zan. Anab Poli 8. Leziño on baten bearra euken areik, ez besterik. Bilbao IpuiB 147. Ez ginakian oraino
amodioaren izenik ere ta elgarren behar bat senditzen ginian. JEtchep 67. Orain goan gaitezen denak goatzera;
denak ere badugu lo egiteko bearra. Izeta DirG 52. Bazan bearra, nere ustez, euskeraz onelako zerbait egin
zedin. Vill Jaink 7. Lagunarte-bearrak, aldakuntza-bearrak ta abar piztu du zugan kanpora irtetzeko gogoa. Ib.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
359