Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
behakida. "Habitud, relación", "Respecto, relación", "orden, relación" Lar. "Relación, respeto mutuo, beagida
[sic], elkargokia" Ib.
behakidatu. "Referirse una cosa a otra" Lar.
behakide. "Relativo" y "respectivo" Lar.
- BEHAKIDEZ. "Respecto de eso, orren beakidez" Lar.
behakidero. "Respectivamente" Lar.
behakin (Lar, Hb ap. Lh). 1. "Cautela", "recato, cautela" y "precaución" Lar. Itz neurtularien kanta otsa
aditu bezin laister korrika beren gañera dijoatzela, eriotza etoikiro edo alebosaren batzuek egiten ari balirake
bezalako beakin edo prekauzioakin. Izt D 173.
2. (Hb ap. Lh). "Regard" Lh.
behakindezko. "Cauto" Lar.
behakindu. "Cautelar" y "recatarse, ocultar algo" Lar. "Cauteloso, prudente, beakindua" Ib.
behakindun. "Recatado, prudente" Lar.
behakingabe, beakinbage (Lar). "Incauto" Lar.
behakingabero, beakinbagero (Lar). "Incautamente" Lar.
behakintez. "Incauto" Lar.
behakintsu. "Cauteloso" Lar.
beako. v. beherako.
behako (L-ain, BN; Dv, Hb ap. Lh). Ref.: A; Satr VocP (beako); Gte Erd 67. Mirada; vistazo, golpe de vista.
"(BN), regard, coup d'œil. Emozu behaldi bat ou behako bat, jetez-y un regard" Dv. v. behatze; behakunde;
begiraldi. Tr. Documentado en autores bajo-navarros y labortanos desde la segunda mitad del s. XIX. En
DFrec hay 2 ejs., septentrionales. Lo hallamos con eman en Ducq, Hiriart-Urruty, Saint-Pierre (21), J. Etchepare,
Barbier, Zubiri (119), Zerbitzari, Larzabal (Iru 84) y J. B. Etchepare, y con egin en Elissamburu, Barbier, J. B.
Etchepare y Arradoy.
Egiten zuen behako bat, urrundanik, zur xuri banderadunari. Elsb Fram 143. Jerusalenerakoan, eman
dezogun behako bat Jerikori. Ducq 249 (ap. DRA). Emozu behako bat zure mirailari, ikusteko zonbat begitarte
dituzun, eta nolakoak... HU Zez 41. Itxuraz ere berak baitu jandarme aire bat [...] behako bat igorri deie gain
behera infanteri guziari. Ib. 130. Zer egin dugu hoinbertze aldetarik holako hersturan den eskuararentzat?
Behako bat hor bakotxak bere buruari. HU Aurp 204. Buruz, besoz, zangoz, behakoz / direla gure bete, / frogatu
behar lukete. Etcham 75. Denentzat bazuen elhe on edo behako ezti bat. JE Bur 157s. Bere behako hotz urdina
gain behera landatuz. Ib. 121. Nahi duten bezain urrun eta barna hel ditela ikerzaleen behakoak. Ib. 177.
Gozoarekin behakoak distiatzen zeiela. Ib. 133. Behakotik ezagun baitute hasarre direla Amerikanoarentzat. Ib.
148. Elgarri behako bat eman zuten, etzuketela hortan gehiagokorik atera. StPierre 21. Gizon pizkorra ere
baitzen, hari behako bat egin eta, baztertzen zitzaizkon denak ixil ixila. Barb Sup 45. Behako bat emanen ahalko
diotet noizetik noizera, hemendik beretik. Ib. 52. Gure gogo-bihotzek enganatzen gituzte maiz, behakoa labur
baitute. Leon Imit I 3, 1 (Ch bixta). Buria doi bat itzulirik, behako zalu batez so-iten du mutiko arrotza. Zub 106.
Ostearen behakoak harenganat zoatzin, eta ea nor ote zen denak ari ziren galdeka. Ib. 85. Jar-orduko abiatuak
gira, azken behako bat emanik Loiolako komentuari. JE Ber 73. Ez dut ahantziko bizi nizano zer behako
garratzaz itzatu ninduen ene xokoari. Ib. 35. Labur egon ondoan ordu bat osoa eta bere atzarrian bildu, huna
nun bat-batean zabaltzen zaikun airos behakoa. Ib. 43. Ager zakizkit, Maitea, ene zeruz xoratzeko, / ager ba,
elgarri mintzo gauden behakoz behako. Iratz 174. Kartsuki beha egon zaitzue haren behako beroa, / zerumenditik
sutan luzatuz zuen alderat besoa. Ib. 148. Herritik erran dautet itzali zarela, / behako gabekorik duzula
begia. Ib. 82. Zoin zen urdin, zoin garbia zure behakoa. Ib. 171. Haren behako sarkorrak zauzte apaindu goiko
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
354