Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
desegin da betiko gure batasuna. Xa Odol 207. Beti laguna izan zaitut nik / ta etzaitut nai baztartu. Uzt Noiz
133. Lan ori baztartu da / urtetik urtera, / laiarekin ez leike / juan apartera. Uzt Sas 97. Torralbako neskak,
Lopek baztertu-ta uzten zuala ikusiaz, orduan bai benetan maite izan zuan. Berron Kijote 222. Ezin bazter eta
arbuia dezakegu zor diegun hizkuntzaren lantzea. MIH 115.
Exceptuar, dejar aparte. Beharriz eta entzutez, Benveniste baztertuz gero, ez naiz inoren ikasle izan. MIH
369.
2. (S ap. Lrq /bastert/; Arch VocGr, VocBN, Gèze, Dv, H), baztartu (V-gip ap. Elexp Berg; G-azp).
Apartar(se), alejar(se). "Écarter, éloigner" Arch VocGr. "S'écarter, écarté" VocBN. "Écarter, retirer, égarer" Gèze.
"Écarter, s'écarter du lieu où l'on est; mettre, se mettre par côté" Dv. "Se mettre de côté, s'écarter. Bazter zaite,
rangez-vous, écartez-vous" H. "S'égarer. Ardi baztertua, brebis égarée" Ib. "(Trans.), écarter, mettre de côté" Ib.
"Détourner. Aurpegia eztu baztertzen, il ne détourne pas la face (Mb)" H. "1.º écarter; 2.º s'écarter" Lrq.
"Baztartu zaitte puxkat autua pasau deiñ" Elexp Berg. "Baztartu adi, kotxe bat zetorrek eta, hazte a un lado" (Gazp).
Tr. Documentado a ambos lados del Pirineo (algo más al Norte), desde mediados del s. XVIII. Utzi
zuen Jangoikoak zen guzia ezkabiz ta lepraz betea ta bere aide ta beste jendarte guzitik baztertua. Mb IArg I
215. Erri onetara urbilze berean arkitu zuen bidetik baztertua zegon itsu eskelle bat. Ib. 219. Ausarte egiazkoa
konzentziaren xüxengoan dagoela ta hartarik baztertzen dena gizon apürra dela. Egiat 257. Ekharriko düie Jaun
Direktorrari respektü handi bat [...]. Zonbait bazter baledi hari zor dianetik, elüke kargürik haboro Konfrarian.
Mercy 37. Gaiztoak-gandik aldegin, ta baztertu, ta bakartasunean bizi. Ub 120. Zergatik baztertu ez, ni ikusita?
Zergatik egon ez aiz geldi bazter batean ni igaro artean? VMg 46. Haina hek atheratzen ditu mundupetik eta
baztertzen Jaunak, beretzat kontsekratzeko manera berezi batez. MarIl 116. Bai, Yauna, baztertu naiz
ustekabetan. Gy 32. Eta Jesusi, baztertu zanean, isillik galdetu zioten, ea aiek sendatu eziña zertan zegoan. Lard
408. Mariak zazpi egun egin zituen legenarrez josia, eta beragatik baztertua. Ib. 89. Baztertzera noha lurreko
zorokerietarik, zuri jarraikitzeko zure Seme Jaunaren Pasione erdiragarriko bidean. Dv LEd 280. Eta
Lisbonarat Iruñen gaindi juan beharra zela. Guziek uste zuten sor lekhuaren eta ama xaharraren ikhusterat
baztertuko zela. Laph 194. Aski nuen begithartearen ungi gordetzea, jende handiek hemen bethi ulien
baztertzeko eskuetan daukaten oihal puska batekin. Prop 1880b, 67. Ez nituen beraz begiak baztertu leihor maite
hartarik nun ez zen itzali azken mendi bizkarra. Ib. 1884, 120. Gure lehen burasoak baztertu zirenean zeruko
bidetik. Jnn SBi 1. Ordu berean, bazterturik hobia hesten zuen harria, aingeru bat eman zen jarririk haren
gainean. Ib. 31. Guziek baztertzen duten burua, haren ez ikusteko. Ib. 4. Frantziaren nahasmendu edo
erreboluzione handiak, are gehiago jendeak hoztu zituzten, komunionetik baztertu eta Jesusen ganik urrundu.
Arb Igand 109. Gure eginbide hertsienetik baztertzea. Ib. 58. Bi hiltzailek athe gibeleko khutxa baztertzen dute.
Ib. 78. Baztertu zituzten laparrak eta ostoak; lurra altxatu zuten, eltzea inguruan agertu. HU Zez 58. Bena Jesüs
Kristek gütü / Gizontzez arra erosi, / Eta gaitzetik baztertü, / Ez günilarik merexi. UNLilia 13.
(s. XX) Bada an arroka aundi bat, mendietatik baztertua. Goñi 21. Igaiten da, sartzeko aldiaren goait
zaudenak besoez baztertuz. JE Bur 191. Baztertzen zeiezte auzoak, ez deiete gehiago irabazpiderik emaiten. Ib.
105. Hurrats batez, zehe batez elgarren ganik baztertu ezpaitziren ephe luze hartan guzian. Barb Sup 184. Gizon
pizkorra ere baitzen, hari behako bat egin eta, baztertzen zitzaizkon denak ixil ixila. Ib. 45. Ipar-axiak egoalderantz
/ Baztertu dituz odei lodijak. Enb 60. Halako ingurua, eta hain eztiki, egin izan behar balin badute
gure otoek Errobiatik baztertuz. JE Ber 10. Eriak behatzen diote sagar pulliteri, eta, berehala, bi eskuez
baztertzen ditu, sekulan baino ilhunago bera dagola. "[Il] les écarte de ses deux mains". Barb Leg 136.
"Euskaldun Bat"i erantzun-bearrak nenkarrela, gogotik etzendun baztertu bear. Ldi IL 113. Gezurrezko
profetak, gezurrezko maisu ta irakasleak etortzen zaizkigu batzuetan, gu zeru-bidetik baztertzeko. Ir YKBiz 138n.
Beste batzuk jabetzea bera baño ondasun andien jabetzeak dakarren almen eta indar larregia, gizartetik
baztertu nai dabela dirudi. Eguzk GizAuz 44. Hirur dizipulu hartu zituen, heiekin baztertu eta Olibetako
baratzean sartu. Zerb IxtS 88. Ohora zazu bethi eta bethi Jainkoa eta egiozu othoitz etzaitzan utz zure bidetik
baztertzerat. Ib. 61. Aingeru bat zerutik jautsi eta hil-harria bazterturik, haren gainean jarri. Ib. 91. Burugabe ta
aolkuetarako geldotzar ziñez izango naizela zugandik baztertzen banaiz. Zait Sof 76. Erdi hontarik / ezin dugu
ihes egin, / halarik ere / baztertzen gira minekin. Or Poem 515. Aralarra goaz, eta oiñak ez dira bidetik
baztartuko. Or QA 141. Ziur zegon Piarresek etzula arnas lasairik izango Xalbat bizidunen artetik baztertu arte.
Etxde JJ 120. Eta atezaina baztertu baita, gizona makurtzen da atetik zeihar barnearen ikustekotz. Mde Pr 102.
Beste kulturen influentza onuragarriaren eragitetik baztertua egon ez denik. Ib. 205. Lotsatzen da ta beregandik
baztartzen Iaungoikoari eltzeko. Or Aitork 244. Bego zazpi egunez kaparditik alde bazterturik. Ol Num 12, 14.
Biar dator Miren: ezin au burutik baztertu. Txill Let 59. Iduri zitzaion bada Platoni bizi-modu horrek baztertuko
zituela buruzagiak intres eta amodio berezietarik, ez baitzuten gehiago gogoan izanen herriaren ona baizik. Lf
in Zait Plat XVIII. Maitek ez baitzuen asmatzen ahal holako gizon on bat zerutik baztertua izan zadien, eta
bazuen fidantzia Jainkoaren graziek behar zena egin zutela. JEtchep 59. Ez nakien hea burua baztertu behar
nuenetz. Ib. 112. Badiat uste ahatik, hire haurreko katiximatik, pixka bat baztertua hizen! Larz Iru 110. Horra
zertako hiritik zen baztertu, hogoita hamar egunez lotzeko bere Aita Iñigoren "Ezerzitzio Izpiritualeri". Ardoy
SFran 116. Jarraik ditela, baztertu gabe, zuek iragan bidean. Xa Odol 212. Ez zela sekula Orixe bide nagusitik
baztertu ez errebelatu bilaketa luze horretan. MIH 293. Euskalkiak are gehiago elkarrengandik bazter ez
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
347