Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
"Bazterka behatzea, regarder de travers" Dv. Bazterka so egiten zautan halako irri maltzur batekin eta deus
erran gabe burua aphaltzen zuen. JEtchep 93.
3. (G-to; Dv), baztarka. "Bazterka ibiltzea, rechercher les lieux écartés" Dv. "Uxkurka edo bazterka dabilen
gizona eskerra dala esaten degu (G-to)" A s.v. exker. Or atera zaigu Simon, bazterka, zer-ikusi. "A
hurtadillas". Or Poem 546.
Vagando, de aquí para allá. v. BAZTERREZ BAZTER. Itzai bat bidez doa, gurdia / idiei lotuz. Aurretik /
itzulinguruz, iges, baztarka / txakurra isatsa iasorik. "Rinconeando". Or BM 50. Iritxi zan Siken-a, ta gizon batek
topatu zun, baztarka zebillala. "Errantem in agro". (Gen 37, 15). Or MB 215 (Urt larrez larre errebelaturik, Dv
bazterrez bazter, Ur kanpoan orremen, Ol landan barna bidekaturik, Ker landan jirabiraka).
bazterkari. (El) que tiene tendencia a apartarse. Atsegin aundiz dantzugu, artzaiak ardi bazterkaria
bizkarrean ikotika zeramala. Or Aitork 188. Sobera ardi bazterkari delarik arthaldean, arthaldearen gobernuak
ez dezake burutzerik egin. Herr 18-4-1957 (ap. DRA). Bata bazterkari-ioera duzu, erditokitik alde barreiatzen
dana, alegia. Zait Plat 116.
bazterkatu (H). 1. "Basterkatzea, longer. Kosta bazterka zezaten, ils côtoyèrent le rivage (Lç Act)" H. En
realidad, en el ej. de Leiçarraga debe entenderse que el verbo es kostabazterkatu: Orduan egu-erdi haizea emeki
altxatzen hasirik, bere intenzionearen konplimenduan ziradela ustez, partiturik, kostabazterka zezaten aldetsuaz
Kreta. "Ils côtoyerent Crète". Lç Act 27, 13 (Dv bazihoazen Kretako leihor bazterraz, Ol kereten zear, IBk
Kretako itsas bazterka aurrera jo zuten).
2. Ribetear. Berrogoi eta hamar aderailutarik berrehun arte hura eginez, erosiko dio goaz-semeari xapel
arin bat, edo gerriko xuri gorriz bazterkatu bat. Prop 1897, 124.
3. "(Hb), éparpiller" Lh. Duvoisin trae "bazterka, tze, intensif de bazter, tze", sin especificar significado.
bazterki (B, Sc ap. A; VocB). Ribete. "Retazo de la orilla de algún lienzo o tela" VocB.
bazterkin. 1. Ribete. Sotana bioletik gabe eta gerrikoan berean den gutieneko bazterkin gorrikirik gabe.
Prop 1899, 204.
2. Punta, extremo, pedazo de la punta. Artho axal bat, eta zenian, xinkhor bazterkin kharrazü bat zütian
janharitako. J. Berriondo GH 1931, 43.
bazterpandderogile, bazterpanjerugile (Urt). "Aerarius faber, [...] bazterpanjerugillea" Urt I 345. v.
basapandderogile.
bazterralde (BN, R ap. A; VocBN, Dv), baztarralde. Región, comarca, tierra(s). "Bazteralde [sic], étendue de
terrain, campagne" VocBN. "Campagne; par extension, contrée" Dv. "Campiña" A. Cf. Mb IArg I 103: joan zen
aingeru bat berri on hau ango bazter-aldian arkitzen ziran arzaiei ematera, tal vez con el sdo. de 'hango
bazterrean eta aldi hartan'. v. bazter (2), lurralde. Santa ederrak, Yainkoaren Santa ongilleak, baztarralde
ontako zaindariak, erruki zakitzoe nexka gaixo orri. Or Mi 143. Bizi zan bazterralde artako gosetea astuna baitzan.
Ol Gen 12, 10 (Ker baztarralde; Urt, Dv, Ur (h)erri). Udazkeneko kolore bizi ta sendoak Euskalerriko
bazterraldeak edergarririk bikaiñenaz apainduak zeuzkaten. Etxde JJ 103. Nork erran liro Frantses hilez
geroztik Frantsesen arimak argitu eta berotu duen bazter aldea? "Les domaines". Ardoy SFran 270. Udaberria
etorri zenean bazterralde hura guzia txoriz eta lorez josi zen. MEIG IX 103.
"Par restriction, bien de campagne" Dv. "Bien, maison de campagne" H. v. etxalde, baserri.
Matematikak areago ikasteko gogoa zuen, nonbait, pitagoradarraioen baztarraldea baitzan. Zait Plat 14.
bazterrarazi (Dv), basterrarazi, baztarrerazi. 1. Apartar, rechazar. "Faire écarter, mettre par côté, dévier" Dv.
Amak aldiz [...] lurrean zagoalarik jarria, bazter-arazten zituen ukhaldi guziak. Prop 1897, 83. Luis Handia
agertu zen, oro bazter-arazi, kanoia terrepente bere ziloetarik ateratu eta han-harat ereman ondoan... uzkaili.
Zerb Azk 103. Ageri danez, garai artako gogoetalari bikainenak ikaragarrizko gorrotoz eta erdeinuz
bazterrerazten zituen. Zait Plat 30. Barruak etzion agintzen Sokrateri egin bear zuen onik, egin bear etzuen
gaitza bazterreraztea baizik. Ib. 85. Alperrikako eztabaidak bazterreraziz, gizonarenak eta gizonarekikoak
egarri andiz iakin nai zituen. Ib. 115.
Apartar del camino. Zirkuan zakurra erbiaren ondotik doala, ez diot iara ematen; baiña landan gerta
banendi, gogai aundiren batetik erauzten nau eta eize arek beregana makurtzen, biotzaren griñaz, ez astoa
basterraraziz. "Non deviare corpore iumenti, sed cordis inclinatione". Or Aitork 290.
2. Hacer retirase a. Hertsatu zituen bazterraraztekotzat bere etxera. Dv Gen 19, 3 (Ur gelditu zitezten). Obe
lizake olako oriek izaro galdu batera baztarrerazi litezen, an elkar goretsi dezaten. "Vendría bien confinarlos".
Or in Gazt MusIx 46.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 344
mende.