Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
mintzai ederra bazterrerat utzirik, bertzetarat lerratzen ohi dira. JE Bur 177. Bear ginuela bazterrerat utzi
nekazari ta goldenabarkari deus ez jakiñentzat on dan eta gure argizko denborari ez dagokion izkuntza zar ori.
Lh EEs 1915, 243. Lenguak bazterrera utzita / oek aurrena ikasi. EusJok 158. Aiherren ikasi lana etzuen,
guarda izana gatik, behin ere arras bazterrerat utzi. Ox 194. Orrek baztarrera utzi / laundu biarrian. Imaz
Auspoa 24, 131. Bizpahiru ilhabetheren buruko eroria izanen da, utzia bazterrerat, iendeak alda maitez labur
baitu ezagutza. JE Ber 88. Xixari-belarra, tanaisie vulgaire frantsesez, tanacetum vulgare latinez, ez da egungo
egunean ere arras bazterrerat utzia, ez Azkainen ez nihun. Zerb Azk 88. Izigarri da bakartasuna. Bestek
bazterrerat utzia nutela uste dut. JEtchep 72. Ho, nik zu zaitut maite... Hilen naiz bazterrerat uzten banauzu!
Larz Iru 106. Lehenik, etzituen bazterrerat utziko ospitaleko eriak. Ardoy SFran 185. Urarte handienak
bazterrerat utzirik, ttipienetarat jo zuen. Ib. 190.
Dejar aparte. v. BAZTER UTZI. Bainan, bakarka eta multzo ttipitan daudenak bazterrerat utziz, erran
dezakegu Ameriketako leihorrak deramala arrotzerat doan Eskualdun keta guzia. JE Bur 206. Ez litake gisa
hoinbertze Azkaindar apez aipatu eta bospasei bazterrerat uztea. Zerb Azk 83. Eta bazterrerat uzten ditugu beste
saindu andana bat, hetaz xehetasun gutiegi dugulakotz. Ardoy SFran 16. Historiari baino nazio arteko lege eta
politikari dagokion [idazlan] bat bazterrera utzirik, aipa dezagun berehala [...]. MIH 236.
- BAZTERREZ BAZTER (Dv). a) Por aquí y por allá, de un lado a otro. "Bazterrez bazter ibiltzea, errer de côté
et d'autre" Dv. v. BAZTERRIK BAZTER. Zu nahiz batu / eta Minzatu, / Hora nol' erbiratzean, / Bazterrez
bazter, / Bethiere laster / Ari naiz zure hatzean. 'D'un côté a l'autre'. O Po 13. Agar atheratu
ondoan, bazterrez bazter zabilan Bersabeko mortuan. Dv Gen 21, 14 (Urt errebelaturik, Bibl harat hunat).
Bazterrez bazter, irakasle jaun, Jesus bazabilalarik, / Haur ttipienak amek lagunduz zethozkion etxetarik. Ox 72.
Larrungo mendia, / Bazterrez bazter nabilalarik maiz nago zuri begira. Iratz 46. Bozkarioa bazterrez bazter
nahiz orotan ereini. Ib. 71.
b) (Lar, Dv). Siguiendo el borde. "Tierra a tierra, lurrez lur, bazterrez bazter, lat. prope terram, juxta ripam" Lar.
"Bazterrez bazter goatea, aller tout le long du bord" Dv. Donosti alderat, bigarren hiriño bat, hura ere uraren
bazterrez-bazter jarria. JE Ber 91.
- BAZTERRIK BAZTER, BAZTARRIK BAZTAR. Por aquí y por allá, de un lado a otro. Ni nabil bazterrik
bazter, erririk erri, Bizkaiko uri ta elizaterik geienak irago ditudala. Mg PAb 195. Ez nuen udan astirik izan
bear egiteko, ebilli nintzalako erririk erri, bazterrik bazter soñua jotzen. VMg 78. Usteko dau benturaz
norbaitek Don Franzisko Longaren zelataka eta basterrik baster ibilte au, bere ollokerija eta bildurra zala.
Astar II XI. Jo batera ta jo bestera dabiltz basterrik baster, aldrarik aldra, txosnarik txosna, gauza guztiai
begira. Ag G 183. Alakoxeko iraña bazterrik bazter zabaldu da. Etxde AlosT 45. Zertarako baztarrik baztar
diru-arrika ibilli! EgutAr 27-1-1957 (ap. DRA). Benetan ete zan, Ume Itsu orrek [Kupidok], gizasemeemakumeak,
bazterrik bazter, zauriz beteten ziarduana, egun eta eguzki? Erkiag Arran 152. Eta gelako ateleioak
itxita, asi niñakon eskoba-makilleagaz jo ta ke, baztarrik-baztar erabilliaz. Bilbao IpuiB 193. Bitarte
guzian, argazkilaria argazkiak ateratzen, arin ta zoli zebilen bazterrik-bazter ta txokorik txoko. Herr 8-1-1959
(ap. DRA). Illunaren bildur, laixterka, baztarrik baztar. Ugalde Iltz 17.
De un etxremo a otro. Bazterrik bazter ezagutu nai izan zun ainbeste olerkariek eta era guzitako ederlariak
beren etorri goitarrez ezetutako lur bikain ura. Etxde JJ 238. Alderik alde eta bazterrik bazter ibili beharrean,
aspaldi honetan gabiltzan bezala, hobe genduke Hegel-ek irakasten zuen Aufhebung hura zer den ikastea. MIH
266.
- BAZTER-SALTSA. "Baztar-saltsa, chisme, habladuría, cuento. Oiek b.-saltsak besterik ez dira" Gketx Loiola.
- BAZTER-SO (S; Foix ap. Lh). "Bazter-so /basters!ó/, n., regard de côté" Lrq.
- BAZTER-SOLAS. Digresión. Irlandararen egungo egoera ongi ulertzekotz [...], iduritu zit premiatsu zela
hitz zenbaiten erraitea haren hastapenez eta oraindanoko birraldakuntzaz. Irakurleak horrela ez baderitza [...],
albeilietzat barka ene bazter-solas horiek. Mde Pr 206.
- BAZTER-SORO (baztar- G-nav). "Dermioko lur txarretan dauden alorrak" Satr in Eusk 1988, 656. Cf.
basasoro.
- BAZTER UTZI. Dejar de lado, abandonar. v. BAZTERRERA UTZI. Erraten dautzuet zinez eta jostetak
bazter utziz, harrigarri dela zoin gutik dakiten gutartean orroitzen! HU Zez 144. Zapuzkeria baztar utzita /
Amarengana biltzeko. Auspoa 131, 51. Ohiko joku, dantza eta kantak bazter utzirik [...], berriki egin edo
kanpotik ekarritakorik hartuko du. Mde Pr 43. Ez aren lagungoa, ez biziera ona, ez ditugu bazter utzi bear.
"Deseri non oportet". Or Aitork 294. Beren naikariak bazter utzirik, iker eta ikus ari zituen adin guzietako
gazteak. Zait Plat 99. Aita, ez nau utziko Jaunak hortik bazter, / zuk eni helarazi fedeari esker. Xa Odol 76.
Behinkoz bazter ützirik / Ehüjarre eta Arpidhia, / Hartü diagü aldi huntan / Urdaiteko ihiztokia. Casve SGrazi
100.
Dejar aparte, exceptuar. Haur xeheria bazter utziz, zonbat ote ziren "Université" famatu hartan ikasten ari?
Ardoy SFran 86.
- BAZTER-ZULO. Rincón apartado. Ez joan jokoetxetara, eta alde egin bazterzuloetan ardaua edaten beti
egoten diranakgandik. Itz Berb II 65. Arraitz-aldeko bazter-txulotan. EA OlBe 74. Bautista Bazterretxe ez zan
onen mallakoa, ezta alderatzeko ere. Ura "Bazter-etxe", au "bazter-zulo". Anab Poli 7. Berezi sarratu baten egal
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
342