Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
"Las nubes que quedaban hechas jirones en las extremidades del cielo". Or Eus 345. Aralar gaiñean eguzkidirdaia.
Bazter-intxaurrean / osto aiña txori, mozkor leuden gisan, txio zurrustaka. Or Poem 528. Badirudi,
beraz, bazter euskalki horiek makurtu behar luketela zenbait alditan erdikoen alde. MIH 108.
- BAXTER. (Forma con palatalización expresiva). a) Borde. Eta una nonziela nola bi itsu eseririk bide
baxterrean [...] asi zren oiu egiten. Samper Mt 20, 30.
b) Rincón. Zumezko otarñoa: / udaberria izan / ta, nola, gaixoa, / zaude baxterrean? Ldi BB 76. An agiri zan
ama bat bere bost aurrekin baxtar batean. JAIraz Bizia 45.
c) Pequeño terreno. Alabari, amaika urtetara eltzean, gurasoek lur-baxtar bat ematen zioten lioa ereiteko,
ezkontzarako zuritasuna egiten asi zedin. Or Eus 101n. Nexkak urtez amaika zituen ezkero, / aitak emanbaxtarra
lantzen zun urtero. Ib. 356.
- BAZTER-ADAR (baztarradar L-ain ap. A). "Verduguillo, rama que se deja sin cortar al podar [el] árbol, a fin
de que suba la savia y no se pudra el tronco" A.
- BAZTER-HAGIN. "Bazterragin (Sc), muela de juicio" A.
- BAZTER-AIRE. Por el borde. Etsia ez dute hartzen ene lagunek, Lasako herri bildu, ñimiñoa eskuinetarik,
bazter-aire, ikustearekin baizik. JE Ber 12. Bazter-aire, bere luzetasun guzian gure beribilek bezala ibaiño batek
kurritzen du [zelaia]. Ib. 74.
- BAZTER-HAIZE. "Louvoyer, aller le vent donnant de côté" H s.v. aize-alboa.
- BAZTER-ALTXATU. "Bazterraltxatu (Lc), levantar las esquinas de un campo" A.
- BAZTER-BAZTERREAN. Justo al lado. "Bazter-bazterrean duzu urrun uste duzuna, ce que vous croyez loin,
vous l'avez tour à côté" H.
- BAZTER-BAZTERRERA. Justo al borde. Kintze batez plazako / oien ibillera, / bost biraje pelotak / gora
eta bera, / azkenian Batistak / baztar-baztarrera. Ud 63.
- BAZTER-BIDE (L-ain ap. A; Lh). a) Camino apartado; sendero. "Bazterbidea (L-ain), camino carretil" A.
"Chemin écarté" Lh. v. basabide. Iñora eramaiten ez duen bazter bide itsua da. Mde Pr 43.
b) "Bazter-bidea, trottoir, chemin pour les piétons le long des grands chemins" Dv.
- BAZTER-EGUR. Tronco grande que se pone en el rincón del fogón para sujetar a los pequeños. v. bazterreko
(2). Bi baztar egur, eta erdîn egur txêa... / gure aitonengandik degun aldarea. Or Eus 140.
- BAZTER-HERRI. País apartado, aislado. Zuk geldiarazi duzu [David] / Orain gere herrian, / Ederki kanta
detzala / Aldiz gure mihian. / Arrazoñ zen egiñ zetzan, / Zergatik Kantabria / Deitzen baita Pirenea / Gere baster
herria. T. de Aphezte in EZ Eliç XIXs. Gerta daitekeena dela deritzat gurea bezalako bazter herri bateko jendea
Europa arbuiatzen hastea Europaren berri ongi jakin baino lehenago. MIH 340.
Aldea, pueblo pequeño y apartado. v. baserri. Bazter-Erri txiki Zaldibiakoan arkitzen dan baserri-etxe
Mugerza deitzen zaionaren lurretan. 'En el apartado pueblecito'. Izt C 27. Jesus Jerusalendik irten zan, eta
bazter-errietara bere ikasleakin joan. Lard 375. Bada erri andietara ez ezen, bazter-errietara ere joango zala.
Ib. 378. Bazter-errietatik ere jendea eri eta gaizkiñak zeuzkatenakin Jerusalenera samaldaka zijoan. Ib. 486.
Hirietan gaixtaginak hain ausart zirenaz geroz, zer ez ahal zuten eginen bazter herrietan? Prop 1882, 238.
Pilota partida bat esku huts, Lekornen, dituela hogoi urte, ikusi ez duenak ez daki zer den esku huskako partida,
bazter herri batean. JE Bur 23. Ni gaztea nintzanean, orain irurogeita amar urte, Arabako bazter-errietan
lenagoko zaarrak euskeraz egiten zuten. And AUzta 74.
- BAZTER-IKUSLE. Viajero, persona que viaja para conocer países. Jakintsun eta bazter-ikusle arrotzak
ohartuago dire guhauri baino gure mintzaiari. HU Aurp 206.
- BAZTER-JAUN. "Scythae campestres (in. sing.), basa jauna, [...] larre jauna, bazter jauna" Urt IV 114.
- BAZTER-LEKU. Lugar apartado. Hirekil' aldiz, / Bederak' aldiz / Bazter lekutan baturik. 'Chaque fois que
je te rencontre dans des endroits écartés'. O Po 9. Lurrean ahuspez iarriz, besoak bulharraren gainean
gurutzatuz, gurutzefika bat besarkatuz, hori aditzen dela, zenbait bazter-lekutan bazara. SP Phil 114 (He 117
nihork ikhusten etzaituen lekhu zenbeitetan).
- BAZTER-MAHAI. "Crédence, bazter-mahain" T-L.
- BAZTER-NAHASLE, BAZTER-NAHASTAILE. Enredador, perturbador; sedicioso. "Baztar-naastaille,
liante, embrollador. Bere denpora guztian izan dok baztar-naastaille bat" Elexp Berg. Hek dire oroz gainetik
dioenaz gorri beltzak, socialistes, radicaux, eta holako herradun bazter-nahasle guziak. HU Aurp 81. Non eta
nor ziren egiazko bakezko gizonak eta egiazko bazter-nahasleak. Ib. 121. Zure bizimoldean hain harro, zure
urratsetan hain bazter-nahasle; jan-edanetan hain sabelkoi. Leon Imit IV 7, 2. Bazen orduan Barrabas deitu
bat, bazter-nahasle batzuekin preso zena. Leon Mc 15, 7 (Lç sedizioneko lagunekin, Dv bihurri egile batzuekin,
IBk gaizkileekin batean). Odol-berotxo, bazter-nastale, eztabaikari alperrikako, arroxko ta artobero-uxai omen
naiz. Ldi IL 57s. Lapur bat zan Barabba ori ta beste bazter-nasle batzuekin baitegian (kartzelan) zegoen,
matxinada batean eriotza bat egin zuelako. Ir YKBiz 489. Urruntzeko hobeak dituk, bazter nahasle horiek! Larz
Iru 64. Hoa, har ezak lizunkeriazko emaztea eta sor itzak lizunkeriazko seme-alabak, oihu eta garraxi herrizherri
dabiltzan bazter nahastaileak. MEIG III 117.
- BAZTER-OHOL. "Baztarrolak kendu gabea da gizon ori, ese hombre es un ineducado; liter.: (tronco) al que
no se han quitado las ramas prinicpales (G-bet)" A EY III 304.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
340