Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Eskualduna, hor, emaitzak / Hire kantu ederrak; / Irrintzinaz ere atxik / Harroturik bazterrak. Zby RIEV 1908,
758. Bazter guziak zorrez beteak, eta ez iduri deusen eskasik baduketela. HU Zez 68. Sobera usteldura da
bazterretan, nehondik argi onik eta garbitasun handirik igurikitzeko. Ib. 47. Ingeles idun-sendoak / danak baten
antzekoak / edo bateti / edo besteti / dabilz mundua argituten / eta basterrak ostuten. Azc PB 212. Zu gezur
kontatzen, / publikuan kantatzen, / baztarrak tentatzen. AzpPr 73.
(s. XX) Zenbeit urte hotan nahasirik dabiltza oraino bazterrak, esku-lanen erakusteari dauden eskola motez
bezenbatean. JE Bur 52. Txoratu al zerate, kristauak? Ez al daukagu basterretan beste lanik? Ag G 78. Etzutela
oraino Alemanek aski odol erakutsi [kapitalist] heieri jazartzeko; gu Frantzian biziki gehiago ginela bazterren
nahasteko eta harrotzeko. StPierre 14. Gizon orrek nastutu du guziya: ori da baztarrak saltsatzen dabillena. Alz
Txib 89. Kexu ziren beraz bazterrak. Barb Sup 102. Errebolüzioniaren herotsek aranatzen zütien bazterrak.
Const 23. Lizarragak eta Dorrontsorok ere, baztarrak erabilli zituten, Errege Carlosek Santa Cruz galdu zezan.
Or SCruz 113. Zonbat ongi lioten / egin bazterretan, / Iñorantak argituz / ez dakitenetan! Etcham 129. Besten
batzuek dabiltzade or / baztarrak toriatutzen. Tx B I 225. Letra bat eztot ezagututen, / Nago bazterren
lotsagarri. Enb 165. Amaikatxu euzkeldun / atzipetu dabez: / baztarrak ondatzen da / ibilli diradez. Ib. 37. --
Zurekin aurrera joango gera. Jo ta kea! --Gazteak astindu bear dituzute bazterrak. Lab EEguna 116.
Dinamitaren bidez asi ziran bazter guztiak ikaratzen. Ldi IL 170. Erromarrak etsaituko zaizkio, ta bazterrak
nasten dabillelako aitzakian, lotuko dute. Ir YKBiz 391. Baztarretan ba-dituk amaika neskatxa aundi-iritzikoak
ere, irekin pozik ezkonduko lirakenak. TAg Uzt 282s. Garai batzutan ibili arren / bazter guziak astindu bear /
egoak iñoiz ots aundi gabe / ordain baretsu, leuna dakar. EA OlBe 27. Joan zen bada herrestan jaun auzaphez
dohakabea, bazter guziak harrituak zauzkala. Lf Murtuts 37. Badira or bazterretan artista esaten zaien --edo
berak beren burueri ala esaten dien-- gizon batzuk. Or QA 146. Wellington jeneral anglesaren hogoitabortz
kanoiak Larrundik orroaz hasi zirelarik bazterrak laster garbitu zituzketen! Zerb Azk 11. Erri guztia jeikita
zebillen. Baztarrak alaitu ziran. Anab Poli 79. Peio tipia bere adineko haurrekin jostatzen ari da. Bainan
bazterrak nahasi dira eta azkenean eldu da amaren ganat nigarrez. Egunaria 9-7-1959 (ap. DRA). Bazegoen
aizea eta ustea bazterretan! Zait Plat 99. Erakutsi ori, bai, eta ikusiko dugu heroismua ugaltzen ote den
baztarretan. Vill Jaink 81. Badakit nik, emen nor dabillen bazterrak nastauten. Erkiag BatB 63. Baztarren
barragarri jarri nai eban Olarratz. Ib. 94. Ez du balio sobera bururik hauts dezagun bazterretan
hobendunketan. Hobenduna Anton da. Larz Senper 80. --Izenik ez al-dezu? --Bai, jauna, ta ongi ezaguna,
gaiñera, baztarretan. NEtx LBB 178. Bazter guziak etzituena nahasiko? Ardoy SFran 222. Lazkanotegi apezak
harrotu zituen bazterrak, eskola libroa eta gazten libertitzeko plaza bat ere eraikiz. Xa Odol 88. Ni ez naiz
eredutarako jaioa, eta hoberik aurki dezake irakurleak bazterretan. MIH 366. Ez naiz berriz hemen hasiko
bazterrak aspertzen. MEIG VI 179. Oteitza asi zitzaigun / bazterrak berritzen. MEIG I 114.
3. "Gizonez bazterrak baziren, il y avait grand nombre d'hommes" H. "Baztarrak egin dittuz [= 'ha hecho
mucho'] gaur, baia biarko biarrik andienak geratzen jakoz (V-ger). Baztarrak diru egin dau Ameriketan, mucho
dinero (V-ger)" (comunicación personal). v. BAZTERRAK BETE.
4. "Gauza edo gertakari baten ondorio txarrak; elderi batenak, gaitz baten iraute luzea eta unen kutsuetan
ondorio tzarrak adiarazteko maiz entzuten dugu orrek bazter beltzak ditu" FIr 157s.
II (Adj.). 1. (AN, BN, S ap. A; H). Apartado, separado. "Éloigné, écarté. Ezta lekhu hañ bazterrik, il n'y a pas
de lieu si écarté (Mst)" H. "Separado" A. Ezta komentü hañ saintürik, ez lekhü hañ bazterrik, nun
tentazioniak, edo phenak eztiren edireiten. Mst I 13, 2 (Ip ez lekhü hain bazterrik; SP, Ch, Leon gorderik).
Orreagako Ama Birjinaren omena eskualde bazterrenetara edatu zuten. FIr 163. Andere xaharra jarri zen
parkeko aulki bazter batean. Mde Pr 152. Eskolea zan etxe eskerga ori, eta erriko kale bazter eta aldendu
batean egoan. Erkiag BatB 17. Asiako bazterrik bazterrenean eta Europako txoko honetan gizonak era
batetsukoak direla: gizon, alegia. MEIG I 130. Lorategiko zokorik bazterrenean arbola bat zegoen. "In the
farthest corner". MEIG IX 105.
Lekutuko naiz baztarrenera, / ez dedilla nitaz jakin. "Al último rincón". Or Poem 542.
(Pred.). "Nik uste, Jose bazter zela, creía yo que se excluía a José" Bera EEs 1914, 33. Cf. BAZTER UTZI.
Jaun erretora bertzetarik bazter, otoitzean. HU Zez 127. Beude bazter egün gure tristürak. UNLilia 16. Herrikoetxea
bakarrik, eta bi eskolak, bat mutikoena, bertzea nexkatoena, bazter daude, arras hurbil, laborantzak
beretzat daukan lurrean. JE Bur 198. Gaur ez da arkume-janik; an daude / gelan burruntziak baztar. Or Eus
262. Irlanda, bere egonguneari esker, bazter zegoen Barbaruen inbasioneetarik. Mde Pr 227. Goizikegi heldu
ohi zen ikas-etsera, eta ekurugaitz igurikitzen zuen sei orduak artean, hura bezala haiduru ziren guraso eta
neskameen saldotik bazter. Mde HaurB 59s.
Baztar baitoaz [bi ontziak], otezko gauza / uin berak ditun jasotzen. "Puesto que van distanciados". Or Eus
395.
2. "(AN, BN, S), contiguo, adyacente" A. Entzünik naho herri bazter hoietan errejent famatü batez, delakoz
libürü egile [...]. Bihar goizian dateke heben. Egiat in MEIG I 233.
III. (Como primer miembro de compuestos, con los sdos. de 'lateral', 'marginal', 'extremo'). Cf. BAZTER-
HERRI, BAZTER-SO, etc. Teilatuko gapirioak bazter-harresietako gain-hegietan pausatuak. JE Ber 21.
Olaren buruzko eragillea / bazter-gelan dago. Ldi UO 50. Baztar-odeiak xirpil ta xarpil / iparrak ditu garbitzen.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
339