Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
93. Lurralde asko ta askotan ixan ei ziran eta ainbat baster ikusi ei zittubezan. Otx 58. Gure ertia edo artea yaso
ta bazter guzietara zabaldu. Ldi IL 171. Mundu bazterretako erri txiki guziek gero ta areago beren burua
zeintzen ta indartzen diarduten garaion. Ib. 136. Neolitos-garaiko agerkaiak Euskalerriko baztar batzuetan
azaldu izan ditugu. JMB ELG 59. Bazter au basa-lekua da ta eguna aurreratua da onezkero. Ir YKBiz 209. Zuek
maitatu zaituztelako, Euskal-Herriko bazterrak. Iratz 148. Denek ezagutzen nute bazter hautan guzietan. Lf
Murtuts 24. Giza-mintzalaririk ageri ez dan bazterrera asagotu nazazu len-bai-len lurralde ontatik. Zait Sof 97.
Baztar aietan ibilli ez danak beroa zer dan ez daki. JAIraz Bizia 47. Itxasoan, legorrean, errian naiz erritik
landa, non da baztarrik, bat edo baten gorputza erio gelditu ez zanekorik? Or QA 113. Ibili naizen baztar
bakoitzean, an gelditu dira nere alegiñen auts eta txingarrak. NEtx Antz 107. Neguaren biotza da. Baztar
guztiak zuri ta gogor daude. Munita 19. Ango bazterrak zeatz-meatz ezagutzen zitun. Etxde JJ 5. Damu dut hala
ere zu ez ikusiaz bazter horietara joan baino lehen. Mde Pr 35. Zoragarri da bazter au: paketsu ta irribera.
Txill Let 54. Eguzkia astiro joian etzin guraz, bazter ezkutuetarantz. Erkiag Arran 7. Bazter maite aantzeziñak
barriren barri ikusi. Ib. 181. Laborariak elgarretaratzen dira bazter guzietan, berearen galdez. Herr 14-4-1960,
1. Nahi ala ez, hemengo bazter ikaragarriek berek lotsa bat bezala emaiten dautane. JEtchep 69. Bazter berriak
ikusteko irrika ta axkurea bere bularpean somaturik zeukan lenago ere. Zait Plat 12. Hortik aise igaiten gira
bazterren eta gauzen ederrerat, arinago eta garbiago egiten baitzaiku sendimendua. Lf in Zait Plat XIX. Ba'kizu,
baztar orietan bero aundia asi da. Anab Aprika 23. Baztarrak oartzen atsegiñez ari giñan bitartean. Ib. 28. Eta
guk, eguntto batez bizi geranok eta mundu zabal onen bazter nimiño bat zapaltzen dugunok. Vill Jaink 176. Aita
Sainduak igorria zela bazter guzietan fedearen ereiterat. Ardoy SFran 205. Hor bazterrak bethikuak, / bena
oihanak aphürtürik. Casve SGrazi 32.
(L-sar, AN, B, Sal, R; Urt I 425, Dv, H, VocB), baztar (V, G, L-ain, AN). Ref.: A (baztar, bazter); EAEL 67.
Campo, heredad, tierra de labor. "Ager, kanpóa, baztérra, larréa" Urt I 425. "Bazter ederra duzu, votre terre est
belle" Dv. "Bien, possession. Bazter handien iabe da, il est possesseur de grandes étendues de terre. Bazter
handiak dituen etxea, maison qui a de grandes dépendances" H. "Posesiones" VocB. "Posesiones adjuntas a una
casa" A. Itxiko yoadaz danak / ortxe basterra, / etxe ederra, / eta mastui galantak. Zav Fab RIEV 1909, 35.
Lur-erlo andi eta bazter zabalak oparo eman ziezten, maneatu, laboreak ereiñ eta abuztu onak izan zitzaten.
Lard 302. Haina da lur gizonik hoberena zeinak bihia eta bazka bazter berean altxatzen baititu. Dv Dial 46 (It,
Ur lur beretik, Ip ber lürretik). Ananias deitzen zen gizon batek, bere emazte Saphirarekin saldu zuen bazter bat.
Dv Act 5, 1 (Lç posesione, TB gozamen, He lur, Ol, Ker landa, IBk, IBe soro). Aitore-semeen yauregiak, bere
inguruetako landa, phentze, mahasti, oihan eta bertze bazter ederrekin. Elsb Fram 156. Agustin de Enbeita /
Luperiyakuak / bazter ederra dauka / bere etxe aldian. EusJok II 104. Askok balu zuk dezun etxe ta baztarra, /
Lasa botako luke tirri nola tarra. AB AmaE 402. Baztarra saldu! --esan zuan apaizak zerura begiratuaz--. Etxea
saldu esan duk! Apaol 83. Bere basterra ikusteko bost ordu bear omen ditu, zaldiz. Millaka omen dauzka beiak
eta idiak. Ag G 258. Gañera berriz bazter ederra / sagastiakin ertzian, / denda polita, ardo ta guzti, / ezer falta
ez etxian. Tx B I 63. Satorren antzera solo ta baster itxulastu ta azpikoz-ganera imintten dozubelako. Otx 27.
Baziran Errusin be bazter onaren jabe ziran baserritar aberatsak. Eguzk GizAuz 132. Etxe-bazter ederren iabe,
eiztari ta zaldi-zale amorratua zan Xenoponta. Zait Plat 81s.
(Lar, Aq 1478, Dv, H), baster (Lar). (Pl.). Todas partes, (el) ambiente, (la) sociedad. "Asombrar de
admiración, bazterrak ikaratu [...]. Baster guziak ikaratu ditut, he asombrado a todo el mundo" Lar. "Valor,
errua. Muy valiente es éste, baionek errua dakar bazterretan" Aq 1478. "Hori diote bazter guzietan, voilà ce
qu'on dit partout" Dv. "Gezurrez bazterrak bethe tu, il a partout répandu les mensonges" H. "Baztarra guztiak,
bazter guztiak. Hala esaten da, a eta guzti, arraroa badirudi ere. Baztarra guztiak endredau bia dittue" Elexp
Berg. Ideki itzatzu ene ezpainak eta ene ahoak bazterretan adiaraziko du zure laudorioa. Harb 336. Lurrean
da itxasoan / zure izenak / bildurtu emen ditu / errien bazterrak (1658). ConTAV 5.1.5. Bazterretan, ta itsu,
motel, jakiñezen artean darauskiote, baña eztira gai, ezer ere danik agertzeko ta argitaratzeko. Lar, carta a Mb
280. Bat-batean asi ziran guziak ojuka, bazterrak ojuz urratu bear zituztela ziruditenen gisan. Mb IArg I 390.
Lutherek eta Kalbinistek mortifikazione handiago bat hartu zuten estakurutzat bazterren izurriztatzekotzat bere
ilhunbe damnagarriez. Lg II 244. Esan ta banatubaz bazterretan, ezkonduteko itunduta dagozala urlija
mutillegaz. Mg PAb 107. Ezerbere ez juakola, baztarretako guzur, ta saltsa guztiak batuta. fB Ic II 210. Otsoa
dabil basoetan / basterrak guztiak galduten. Zav Fab RIEV 1907, 533. Iñoren bizitzako gauzaak yakin ezinik,
edo basterretako ereziak ta errondoak batu ezinik ibili zareanez. Añ EL 2 154. Baztar guztiak izutu eta larritzen
zituen Maragatoak. Izt C 504. Bazterrak oro dira lotsatzen; / Ihizi guziak aldiz gordatzen. Arch Fab 101. Ikusten
banabee sarritan geixotegijetan, Eleixetan, konfesau ta komulgetan, esango dabee bazterrak engañetan
nabillela. Ur MarIl 57. Bazter guziak ditu asaldan ematen. Hb Esk 45. Hek eginen dituzte zorrak bazterretan. Ib.
208. Hartaz behar ditu bildu eta argitu bazterrak. Hb Egia 109. Irurogeita bederatzi senide anaia batek ilda
ikusteak, bazter guziak izutu zituen. Lard 132. Ez da bada deithoragarri bazterrak hola nahas ditzan tresna txar
horrek? Laph 112. Nere andria ikasiya da / irabaziya gastatzen, / dantzan igual preparatzen zait / baztar
guziyak puskatzen. Xe 268. Jende alper eta seme gaizki azi asko dago orain bazterretan. Zab Gabon 66. Uste
diat erraten ahal dutala Piarres Adame bezalako gizon guti ikhusten dela bazterretan. Elzb PAd 70. Framazonek
sinhets arazi dute bazterretan erlisione guziak berdin direla egiak edo berdin dudazkoak. Elsb Fram 158.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
338