Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
zeruko nere mai atsegindunean. Ib. 185. Oi arima nerea, ongi begira dezagun goiti eta beheiti, bazter batera eta
bertzera, iragan denari eta ethorkizunari eta oraiko aldarteari. Dv LEd 168s (Cb Eg II 93 alde bata ta bestea).
Kruz aurraren bazterrean eserita zegon. Goñi 53. Bere burua jaun baten gañera botiaz eta ankekin bazterrekua
sabelian joaz. Iraola 67. Oartu ziran atalarria kendurik zegoala baztar batera eta illobia utsik. Inza Azalp 76. Ta
Aingeru Migel ezpatarekin / gure bazterrean dago. Jaukol Biozk 71. Irudimena asi zitzaidan bazter guzietatik
izeki ta suak artzen. Ldi IL 29. Bi ate ederrak, aintzinetik eta bazterretik, baderamate ikuslea barnerat. Zerb Azk
11.
(gral.; Lar, Añ, Gèze, H, A DBols, Zam Voc), baztar (V, G, AN, L-ain), baster (G), bastar (V). Ref.: A
(bastar, baztar, bazter); Etxba Eib (baztarra); Elexp Berg (baztar); Gte Erd 37. Rincón. "Rincón, zokoa, txokoa,
bazterra" Lar. "Apartadijo, sala bazterra" Ib. "Coin" Gèze. "Coin, endroit. Bazter guziak ongi bilhatzea,
chercher soigneusement en tous les coins et endroits" H. "Sukalde baztarrian dago eskobia" Elexp Berg.
"Bazterrean zegoen maaian eseri zen (V-gip, G-azp)" Gte Erd 37. Cf. IC II 351: "Llamado Puenbaster, que
quiere decir [...] 'venturoso rincón'". v. zoko. Tr. Mejor documentado en textos meridionales. Gero zenbait
etxeko ganbaratan edo bazterretan belhauriko iarririk erran itzazu. Mat 182. Komoditateak hala emaiten
baderatzu bazter batetara berezirik Iainkoari eskerrak eman diatzotzu debotki. Harb 155. [Komuniatu ondoan]
Joan behar da bazter batetara, han oren laurden batez bederen Jainkoari eskerrak emaitera. CatLav 253 (V
128). Zuenzat ostaturik eztago emen, / Akomoda zaitez basterren baten. Acto 148. Gero laur oñeko zikiñez [bete]
bere jauregi bera ta jauregiko gauzak, geletako maiak, oatzeko maindirak ta bazter guziak. Mb IArg I 119. Ta
bitartean zegoan beste Misionista bere laguna Eliz bazter baten orazioan. Mg CC 127. Galdu danian ereztun
balioso bat, ikusten dira etxeko bazterrak. Mg CO 17. Alperrik aratuko dituzu zokondo ta bazter guztiak. Mg
PAb 190. Jangarritzat eznea, berotegitzat sukalde bazterra. VMg 10. Begiratzen zien etxeko bazterrai. AA I
580. Begiratzen zien etxeko baster guziai. AA II 92. Sarri iragoten zituban Santa Teresak gau osuak orazinoian
negarrez zeldaan, edo koru baztar baten Jesus maitiaren aurrian, inok ez ekusala. fB Olg 23. Argitu egidazuz,
arren, ene arimako begi ilun itsutuok, ene biotzeko baster ezkutuak arakatuteko. Añ EL 2 131. Bei-elea bildurik /
gaur illunabarrean, / ukullu bazterrean / nagoala lotan. Echag 122. Topatzen det atsoa / etziñik lurrean, / alkitik
eroria / sukal-bazterrean. It Fab 114. Azkenik aurkituten dabe oe baten azpijan ezkutauta, etxeko bazter baten.
Ur MarIl 13s. Eta, zer egiñ iya, / Atzera biurtu? / Ezer kantau bagarik / Bazter baten sartu? AB AmaE 178.
Konzienziako bazterrak ongi begiratu, eta ikusi. Arr May 28. Trabena-baztarrean lo zegoala, arratoiak kabia
egiñ eta umiak atera zizkioten jakaren poltsikoan. Urruz Urz 61.
(s. XX) Iagi zan baster batean eukan makillea artuteko asmoagaz. Ag AL 86. Esku bustiak amantalpean
gordeta edo erratza baster batean itxirik, amarren bat bidar atara eban leiotik burua. Ag Kr 50. Patxiko ta
lagunai bazkaria baster baten, otza, urri ta kiskaldua ematen diote. Ag G 350. Ez zutelakotz etxe hartakoek, ez
mahainean, ez etxe bazterretan, ez nihon, erdal-hitzik atheratzen. Lander RIEV 1907, 430. Estalpe nolabaiteko
bat, zuma batzuek, saski bat edo beste, lapiko bat sutan, an bazter batean. Urruz Zer 122. Alperrik aratu ta
ikertzen zituen zakurrak etxeko zoko-bazterrak. A Ardi 89. Geratu zan gero baster baten ixillik eta adi. Kk Ab I
11. Orduari edo erleju bat gela artako baztarrean eta beste aldekoan ataria añako ispillua. Inza Azalp 31. San
Josef, ixil ixila, lanean ari zen bazter batean. Barb Sup 165. Amai bultzekada bat emoutso eskerraz ta garrazi
baten suete-basterrera bota dau. Kk Ab II 55. Eta ainbat lagun bialdu zittuzan ara ta ona, baster eta zokondo
gustijetan gure gixona billatu egijen. Otx 87. Zumezko otartxoa, / bazterrean utsik... / Noizdanik, gaixoa, / ez
duzu lorerik? Ldi BB 74. Aurreko leioko / goi-bazterrean, / armiarma ari da / egiñalean. Ldi UO 50. Etxebaztarrak
zillar iduki / goiz goizetik arratsera. Or Eus 413. Ukullu-bazterrean egiten dana mai-aintzinean
debekatzen dalako. Or Aitork 64. Lo, edozein baztar ezkutuan. Anab Poli 14. Koruko baztar baten egon arren.
Bilbao IpuiB 125. Baiña ba-dago oraindik beste zoko bat, bazter beneragarri bat, orain arte aztertu eztuguna.
Vill Jaink 106. Oilategiko baztar batean gordetan zituan Patxik bere gordailuak. Osk Kurl 74s. Iñazik bere
erraiña botaka arkitu zuan ikuillu baztarrean. NEtx LBB 24. Bidoiak bazter batera bildu dituzte. Lab SuEm 183.
Bazterreko suaren edo ezpata zorrotzaren antzekoa da izan ere. "Como el fuego apartado". Berron Kijote 160.
Fellinik gizartearen bazter elkorretara eta zoko ilunetara du joera. MEIG I 182.
v. tbn. JJMg BasEsc 240. Altuna 14. Etxde JJ 30. Ugalde Iltz 28. Baztar: Muj PAm 64. Ugalde Iltz 18. Ker in
Alzola Atalak 128.
"Begi bazterraz ikhusten ditu guziak, il voit tous du coin de l'oeil. Begi bazterraz behatzen dio, il le regarde de
travers" Dv. Zuk zenbat usu / Haur baitakusu, / Begi basterraz lastana, / Alabadere, / Soz behin ere /
Etzindezke iar nigana. O Po 12s. Eta begi bazterrez behatzen dik nere aldera. Elzb PAd 23. Ezker eta eskuin
behatzen zuen, begi bazterraz. JEtchep 115. Ezpain bazterrak jaso ta irriñoak ahal beste lilluragarri eginik. Osk
Kurl 175.
"Cantero de pan, ogi erza, basterra erz, baster azala" Aq 1335 (Interpr?).
2. (S; SP, Gèze, Dv, H), baztar (V-gip; A DBols), baster. Ref.: Lrq; Etxba Eib (baztar); Elexp Berg (baztar);
Gte Erd 83. Lugar, región, parte (en exprs. como 'todas partes'...), tierra(s), alrededor(es). "Écart, l'environ de
quelque lieu [...]. Miratzatzue bazterrak, videte regiones, les environs" SP. "Campagne" Gèze. "Bazterrak eder
dire, les campagnes sont belles" Dv. "Environs. Bazter ageri ederrak, environs découverts et beaux [...].
Contrée, région, pays" H. "Territorio" A DBols. "Pays" Lrq. "Baztar askotara eldutako gizona" Etxba Eib. v.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
336