Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
hormigueo. Se dice del picor o escozor que provoca a veces la mala circulación de la sangre" Satr VocP.
2. (AN, BN ap. A; VocBN, H). "Bruit sourd qui court. Synonyme de sorberia" VocBN. "Gargouillement" H.
"Ruido, rumor" A. Cf. marmarita.
barbaritate, barbaridade. Barbaridad. Arribaturik ere / gure eremura, / mila barbaridade / eta arrangura:
/ purgatoriotarik / sartu infernura. Bordel 50.
barbaritatu. "Rozar (Arch ms.)" DRA.
barbarka. A borbotones. Cf. bar-bar (I, 4); v. borborka. Larratzetik zintzilizka zegokan pertzean oregalda
barbarka. TAg GaGo 93. Saiespetik odola barbarka zeriola oldartu zan bide-erdian Mikel. TAg Uzt 19.
Sudurretik odola barbarka zeriola. Ib. 242. Barrenaldetik barbarka zetorkion asarrealdia gaindituta, Zitoren
billa joan zan apaiza. Ib. 190.
barbaro (Urt III 262), barbaru, barbara. 1. Bárbaro, perteneciente a un pueblo incivilizado o extraño. "In
media vivit barbaria [...] barbaroen artean bizi da" Urt III 261s. Beraz baldin ezpadakit bozaren berthutea,
izanen natzaió minzo denari barbaro: eta minzo zaitadana barbaro izanen zait. Lç 1 Cor 14, 11 (He, Bibl
barbaro; Dv, IBk, IBe arrotz, Ol, Ker erdaldun). Zordun naiz hanbat Grekoetara nola Barbaroetara, hanbat
zuhurretara nola ignorantetara. Lç Rom 1, 14 (He, Bibl barbaro; Dv basatar, Ol, Ker arrotz, IBk atzerritar,
IBe kulturagabe). Israel illkhi zenean / Ejiptuko lurretik, / Eta Iakoben etxea / Barbaroen artetik. EZ Eliç 260s.
Ezperen barbaroen irlek / Hillik naute ikhusiko, / Paubreziak eta elhurrak / Martir naute kausituko. Gç 195.
Erran derautzuet esplikatuko narozkitzula hemen diren izen barbaro iduriak. Mong 594. Miresten
zuela, nola Erroma etzen egin osoki barbaro. ES 94. Hau da gauza bat den barbarorik salbaienak higuin duena.
Ib. 183. Ordea baldin hitzak zer erran nahi duen ez baldin badakit, barbaro izanen naiz mintzo naizenarekiko,
eta halaber barbaro izanen da, niri hala mintzo zaitana. Ib. 396. Behar dük kitatü Pabia / Eta Lunbardia güzia /
Izan bezalako Barbaro / pagano lotsagarria. Xarlem 1294. Han ez da ez Grekik, ez Judurik [...], ez Barbararik,
ez Szitharik. TB Col 3, 11. Suebo, Alan, Bandal, sarthu Españian, / Min handi egin gabe behin Kantabrian; /
Barbarozko uria ez hoitan baratu; / Bisigothek zituzten ondotik segitu. Hb Esk 48. Irlanda, bere egonguneari
esker, bazter zegoen Barbaruen inbasioneetarik. Mde Pr 227. Aurrera barik, atzera, barbaroen aroa berpiztera.
Vill Jaink 83. Aurrerapenik adierazten al digute barbaro aiek, Erromako zibilizazioa ondatzera zetoztela? Ib.
181.
Bárbaro, incivilizado, inculto. Ezta izandu munduan, eta ezta jenderik ain barbarorik eta adimentu
gutitakorik, ezpaitute ofrezitzen sakrifizioak bere Iaungoikotzat dauzkitenei, falsoak izanagatik. Ber Trat 16v.
Eskualdunek xoilki dadukatela bere hitzkuntza zahar barbaro moldegaitza. ES 193. Bekhatoreak gonbertituz eta
infidel salbai barbaroak Elizara tropelaka garraiatuz. Ib. 125. Jesu-Kristoren alderat krueltasun bat, basa jende
barbaroenen artean ere halakorik kausitzen ezten bezalakoa. Dh 95. Irokes barbaro ta jentilleen artian,
dirauskubee historija ziurrak, betiko lotsaarijagaz geldituten zirala ezkongeijak, alkarregaz berba egiñ edo
trateetan ikusten bazitubeen. JJMg BasEsc 257s.
2. Salvaje, brutal. "Barbare" VocBN, Gèze. Aski barbaroa izan zen ebakitzeko oinak eta eskuak hanbat
erregei. Lg I 201. Ixiltasun hau gaitzitu zitzaion printze barbaro hari; arbuitatu zuen Salbatzaillea, hartu zuen
errhotzat. Lg II 270. Uste izan zuen ez bide zela bihotz aski gogorrik eta barbarorik ez sartzekotz
urrikalmendutan. Ib. 274. Pilatusek ikhusten zuen yuduen inyustizia Jesusen alderat; ikhusten zuen orobat hari
yazartzeko zuten errabia barbaroa. Ib. 273. Bazakian khostaren zereiola egiak, buria, Printze barbaroak
[=Caracallak] mutzerazi zereioana. Egiat 255. Gorphutzeko bizia eman diozuete; eta burhaso barbaroak! hekien
arimak sekulako heriotzerat botatzen ditutzue. Dh 230. Legerik ez dakiten / Jende barbaruak. Bordel 48. Zoin
hertxakor zaren nausi barbaroa [herioa]! Gy 169. Azpikoak bezala, aitzindari oro, / Lehen eta azkenak,
berdintsu barbaro. Hb Esk 47. Barbaro oiek begien bistan / illta nai zuten ikusi [Jesus]. Xe 338.
- BARBARO-BAZTER. País bárbaro. "Barbaricum, barbaro herria, barbaro vel barbaria baztérrak" Urt III
262.
- BARBARO-HERRI. País bárbaro. "Barbaricum, barbaro herria, barbaro vel barbaria baztérrak" Urt III 262.
barbarokeria (Urt III 264). Barbarie. "Barbaries, barbarokéria, grosiertásuna, moldegaizkéria" Urt III 264.
Eta Scherer galdezka ari zaigu ea barbarokeriaruntz ez ote goazen. Vill Jaink 96.
barbaroki. 1. Al modo bárbaro. Nahiz Latin-herriko umea, nahiz Greziakoa barbaroen artean izan dadin
jaioa edo hazia, barbaroki eta moldegaizki mintzatuko da. ES 385.
2. Salvajemente, cruelmente. Yesus harroinari, larru has lothua, / Azotez zaituzte zaurthzen barbaroki.
CantIzp (ed. 1813), 59.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
33