Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
sólo se encuentran ejs. de Mendiburu y Lizarraga de Elcano, pero desde principios del s. XIX es corrientemente
empleado por los autores guipuzcoanos. En el s. XX su uso aumenta entre los meridionales, e incluso se
encuentra algún ej. vizcaíno. En DFrec hay 3 ejs.
Iauna, noiz ikhusi augu goserik, eta bazkatu augu: edo egarririk eta edatera eman drauagu? Lç Mt 25, 37
(Dv eman izan darotzugu jatera). Ezen hura dela ogi zelestiala bizitze eternalekotzát, gure arimén hatzeko eta
bazkatzeko. Lç Ins B 4v. Eta urdeak bazkatzen zituztenék ihes egin zezaten. Lç Mc 5, 14 (TB pazkatzen).
Bazkatuko nauzula zeure Sagaramendu saindu hunetzaz. Mat 257. Hartzaz gaituzu, Iaun ona, / kreaturak
bazkatzen, / zeure odol sakratuaz / halaber edaraten. EZ Noel 123. Zeure doktriñaz zinduen / bazkatzen
arthaldea. Ib. 150. Bazka nazazu bada bianda saindu hunez. Harb 280. Ardi artaldeak bezala tropelaka, eta
parzelaka ifernuan egonen dira, herioak bazkatukoitu, herioa izanen da heken bazka, eta bai hek ere herioaren.
Ax 592 (V 381). O andre loriakoa, / Zeruez goragokoa: / Nork baitzaitu kreatu / Ugatzaz duzu bazkatu. Hm 103.
Baska nazazu, Iauna, nigarrezko ogiz, eta neurriz indazu nigar edatera. SP Imit I 21, 6. Hobekiago Zeruak /
Bazkatuko duela. Arg DevB 132. Graziazko Ianhariaz / Zeren nauzun bazkatu. Ib. 203. Gose direnen bazkatzia.
Tt Ar 91. Haren artha dibinoa / Zure arthak du pagatu, / Zure ezne sakratuaz / Jesus baituzu bazkatu. Gç 146.
Denbora hartan, bazkatuko duzue idia belhar freskoz. Mong 589. Bazkatü ezpadük, hil. "Si non pavisti,
occidiste". Bp I 18.
(s. XVIII) Zori-gaitz bere buruen lausengatzen, eta bazkatzen dabiltzan Israelgo artzainentzat. "Vae
pastoribus Israel, qui pascebant semetipsos" (Ez 34, 2). ES 149s (Dv alhatzen). Goizean bazkaldu baiño lehen,
zure arima bazkatu izan duzun bezala, Meditazionearen medioz, hala afaldu baiño lehenago hartu behar duzu
neurrimendu ispiritual guti bat. He Phil 122. Eta eman digu neguan, udan ta noiznai ongi bazka gaitzaken
otoitz-bidea ere. Mb IArg I 310. Aberatsaren gorphutz guriki haziak harrak bazkatzen zituen denbora berean.
Lg II 189. Orduan ere Jesusek erran zion: bazka zatzu ene bildotsak. Ib. 294. Berás bere amarén / hume
amatúak, / bere debozióko / esnes bazkatúak. LE Kop 61. Bazka-zkizu ene axúriak. LE Io 21, 15 (Lç, He, TB,
EvS bazkatu; Dv, Leon alhatu, Ol, Or, IBe larratu). Nahi nau bazkatu, eta gizendu bere gorphutz sakratuaz.
Brtc 229. Instant guziez kontserbatzen du, hazten eta bazkatzen du. Ib. 92.
(s. XIX) Bestela igorten ait / xixarien baskatzera. Xarlem 295. Zain gaitzazu eta bazka / Zure ontasunez goza
/ Gaitezken arteraino. Monho 138. Alaere berrogei urtez bazkatu zituan Jaunak, Zerutik bidaltzen ziela janari
gozo bat, mana zeritzana. AA I 428. Ez det deretxarik galdu [griña makur] oek gura duena egiteko, oek
bazkatzeko, ta nere Anima, ta beste askorenak galtzeko. AA III 276. Irakurtzak sor-arazten dituen sentimendu
onez bihotza bazkatuz. Dh 55. Jainkoak bazkatzen ditu, hura ezagutzen eztuten sinhets-gabeak. Ib. 236. Non-nai
beti, mendean / bizi dan jendeak, / bazkatutzen oi ditu / bere erregeak. It Fab 51. Belar omanea eta samurra eta
irusta txuria edo gorria agitz dira onak bazkatzeko. "Para alimentar el ganado". It Dial 82 (Ur ganaduben
jatekotzat, Dv azienda bazketako, Ip bazkatako). Gazurarekin bazkatuko ditu guriro bost edo sei zerrikume
beren amarekin. Izt C 170. Nolako larre gozo indartsuak ematen ez dituzte abere samalda andiak bazkatzeko?
Ib. 38. Bazuela ahuntz bat, Yupiter haurrean / Bere errape urusaz bazkatu zuena. Gy 185. Karitatezko legea /
Ezta alferrak bazkatzea. Ib. 4. Baña gure aita Moisesek ere berrogei urtean seieunda geiago milla lagun
eremuan manarekin bazkatu zituen. Lard 401. Eta zuk, zure mahainera hartu, eta aingeruen ogiaz nauzu
bazkatzen. Dv LEd 245. Belhar usaindu edo erdi ustelak, hobeak dira ongarrirako ezenetz azienda bazkatzeko.
Dv Lab 119. Haren erakuspenek urruntzen dituzte gaizkiak, sorrarazten urrikiak, bazkatzen karitatezko suak. Hb
Egia 103s. Bazka zitzu zere antxumeak artzañen etxolen ondoan. Echn Cant 1, 7. Nun etzuan kornadu edo pelat
bat jantzitzeko jaiotzera zijoakion zortzigarren semea, ez ta ere beste zazpirak eta emaztea bazkatzeko. Zab
Gabon 78. Bazka zatzu ene bildotsak. Lap 363 (V 166). [Ardi] guzien phazkatzeaz eta gidatzeaz kargatua da
Jondoni Petri. Ducq 84. Eta Jinkoaren dohainez zerbützatzen haren loriatako, eta ez gure ürgülliaren
bazkatzeko. Ip Hil 116. Han hatzemaiten dute jaun erretoraren sehia, etxe aitzinean, oiloen bazkatzen ari. HU
Zez 130.
(s. XX) Kabalak, oiloetarik haste, noiz behar diren bazkatu eta nola. JE Bur 70. [Ardi] berririkan azi ez ta /
lengo zarrak iltzen, / aurten bapo ari naiz / putriak mazkatzen. Auspoa 119, 39. Ez ahantz hala hala aziendaño
horien, ez eta ere oiloño horien bazkatzea. Barb Sup 19. Betidanik izan dituzte eztabaiak bertze aldekoekin,
Xubero eta Biarnesekin, azinden bazkatzeaz. Zub 53. Ta une aretan basuan zan, auntzak bazkatzeko juanda. Otx
106. Bazka dezagun bein-betirako gogo euskeltzalea egiaren ogiz eta ardoz. Ldi IL 52. Sari orrek gertu aurrena,
ta bazkatu gero egin bear duala iñoizko gure egunkaria. Ib. 105. Bazka itzazu nere axuriak. Ir YKBiz 538. Beiak
bazkatzen, belar-gordetzen. Or Eus 237. Mandoak bazka, zorroak gertu, / axuri begira dago. Ib. 238. Soa
bazkatzen eta asetzen zuen aita besoetakoak hainbat edertasunez. Mde HaurB 99. Begiak higuinez bazkatzen
zituen andre gazteari begira bere larrugorrian. Ib. 37. Nork igarri dizaioke nere biotz usteldua bazkatzen duen
belzkeriari? Txill Let 89. Haur batzuek maite zuten gatu horien bazkatzea. JEtchep 35. Eguzkia ieiki ala edota
izarrek gaua dakartenean bazkatuko dituzu abere taldeak. Ibiñ Virgil 97. Enarak ez du bein egindako kabirik
iñoiz aldatzen: / urtero beti kabi aretan umeak ditu bazkatzen. NEtx LBB 327. Denek dugu bakea gure
mingainean, / nahiz herra bazkatu bihotzen barnean. Xa Odol 250. Hamarretarik batto behar dut / otso zar hau
bazkatzeko. Mattin in Xa EzinB 93. Guadiana biur-zalearen soro zabaletan beren aziendak bazkatu oi
dituztenak. Berron Kijote 199. Bazka ditzagun begiak, ez liburuetan, inguruan dugun mundu urrikigabe honetan
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
325