Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Oparo barazkaldu dezu. Lar Cor 216. Baña barazkari hartako Prinzipe, Gobernari, Zaldun ta andi-txiki guziak
barazkaldu, ta laster ill ta usteldu beharrak ziran. Mb OtGai III 106. Barazkaltüren ziraie biak enekilla.
Normandie 48 (ap. DRA). Bazkaldu zirenean, Jesusek erran zion Piarresi. Lg II 294. Gitian barazkal orai / oro
algarreki. AstLas 21.
(s. XIX) Orai behar dügü / orok barazkaltü. Xarlem 1469. Egunoro gosaritu, bazkaldu ta apalduten dodan
baixen ziur. Mg PAb 67. Adiskidiak, eldu gara jaateko ordura; bazkaldu daigun gogoz. Ib. 189. Nai dek iñoren
maian jarri, galanki bazkaldu, ta bearrik egin ez? VMg 52. Onék admititzentík bekatáriak, ta aiéki
bazkaltzendík. LE Ong 47v. Atera zazu goizeko falta arratsaldian, baña ez barazkalduta bereala. Echve Dev
119. Barazkaldu ziren ondoan. TB Io 21, 15. Untsa barazkaltüren nintzala nintzan botz, / Khümitatzalia aberats
nilakotz. Etch 320. Atozte etxera, / aita oraintxen dator / eta bazkaltzera! It Fab 170. Margota izitu zen: aldiz
arranoak / Ya ontsa bazkaldu zuenak, / Baderro: Komai, ez izi. Gy 181. Eta Jesus eta onen ikasleai bazkaltzen
berak eman zien. Lard 378. Ur-miña zeukan gizon bat joan zitzaion, bazkaltzen zuen etxera. Ib. 415. Farisau
batek bere etxera othoiztu zuen barazkaltzera. Dv Lc 11, 37. Zurekin bazkalduz geroz, ez da enetzat sosegurik,
ez da enetzat bizitzerik. Laph 209. Diña zedilla berekiñ bazkaltzera joateaz. Aran SIgn 32. Prudentxi! Gaur
beintzat ondo bazkalduko zenduan? Zab Gabon 69. Bada mundu ontan ondo bizitzeko, esaten dan bezela,
arakiñekin gosaldu, ixkribabakin bazkaldu ta mandazaiekin afaldu. Sor Bar 84s. O! zeinbat bidar gaurko
ninduen galduko, / Noz gura ebelako nigaz bazkalduko! AB AmaE 260. Bazkaldu, eta sala batean sartzeko
ustean joan zen. Arr May 105. Ezen bazkaldu berriak ginen, eta zenbait egunentzat ongi izateko gisan. Elzb PAd
56. Bazkaldu dukan bezein laster, habil etxez-etxe. Ib. 81. Simon orrek ba berakin bazkaltzeko pakerikan ez dit
eman eta ala gelditu naiz. Apaol 82. Ederki bazkaldu-ta, oihu-ta larderia. HU Zez 100. Ezta bazkalduteko /
maira agertuten, / oera bidea baina / etxako aaztuten. Azc PB 108. Bazkaldu eik orain gogo onagaz. A BeinB
44. Bada an bazkaldu bear dezute biyok elkarrekiñ. Moc Damu 25.
(s. XX) Markiñaldeko aide batzuk bazkaldu eben Anjelen etxean. Ag Kr 56. Eguerdian bazkaldu eben batera,
ta mutillok etxeratu zirean illundu-orduko. Echta Jos 200. Bat zala edo bestia zala, bazkaldu genduen bere
etxian. Iraola 128. Eta jan baino gehixago edanik (maiz dena ere ahal bezalakoa) bazkaldu direlako ustearekin
baitire atheratzen. JE Bur 169. Ondotxo bazkalduta bazijoazen aitona ta billoba trenera. Urruz Zer 114.
Etzerate Urkietan bazkalduko. A Ardi 63 (cf. ib. 147s: "Etzerate bazkalduko, 'no comeréis'. Bidasoatik arako
euskaldunen esakera au egokiago da gure eztezute bazkalduko baino"). Bazkaltzra biltzendra askaziak [...] eta
ongi bazkalduta emaztiak astendra txistorrak, lukarikak eta odolkiak egitra. Garral EEs 1920, 29. Ire begira
egon nok bazkaritarako, ta ez atorrala ta, bazkaldu egin yoat. Or Tormes 77. Bein elkarrekin bazkalduko ta /
artu ditzagun kafiak. Tx B I 152. Alkarregaz bazkaldu biar ebela. Kk Ab II 95. Bazkaltzera ba-goaz mezetara
ere guziok joatea da nere iritzia. Lab EEguna 77. Ongi bazkalduak ere zirelakotz. Barb Leg 143. Zer daukozu
bazkaltzeko onik? Otx 110. Bazkaldu bezin laster, itxasburuan ikus-toki egoki bat artzera joan nai zuen. TAg
Uzt 225. Ez ote ditek gehiago, ontsa bazkaldurik, / Kikera zolan kausitzen hire trufa txarrik? Iratz 188.
Pralletako jatetxean / kofradikoak bazkaltzen zuten / erriaren izenean. SMitx Aranz 99. Baiñan, geldi zaitez
bazkaltzen, eguardirako emen izanen baita. Etxde JJ 85. Eguerdiko hamabiak ziren, baina ez zuten bazkaldu.
Mde HaurB 94. Eibartar batzuek ziran erri txiki bateko taberna batian bazkaltzen. SM Zirik 65. Bazkaltzen asi
ta guztiz barreiatuta nengoen, eta guztiz jangar. Txill Let 52. Bazkaldurik eta kafe kopak edanik, Montekristoren
ke urrintsua dastatzen genuelarik. Arti Ipuin 65. Bazkaltzeko ordua ere bazen, ba, eguerdia aspaldian pasatua
baizen. Izeta DirG 47. Elizondo ikusi ta Elbeteako erriko-tabernan bazkaldu gendun. Alzola Atalak 90. Bazkaldu
zuten erdi-ixillik eta arratserako jetxi zan Juana Bergarara. NEtx LBB 49. Norbaitek kondatu du joan zirela han
gaindiko iturriño baten ondorat eta bazkaldu. Ardoy SFran 115. Emen aixago kantatutzen da / ondo
bazkaldutakuan. Uzt Noiz 114. Han mundu honetarako eta besterako gidari zirenekin batean bazkaltzen ari
ginenean. MEIG IX 149.
v. tbn. PE 114. Bv AsL 141. Muj PAm 41. Enb 207. Ir YKBiz 293. Bilbao IpuiB 60. Zait Plat 17. And AUzta 63.
Anab Aprika 20. Mattin 48.
(Con complemento directo). Bakerik osoenaz bazkaldu eben euren lapikokotxua. Kk Ab I 67. Danon artean
txarria bazkaldu genduanean. Bilbao IpuiB 108. Goizaldean bazkaldu nahi nuen plater / bete bihotz ustel, /
apaltzeko gibel / batzuk oso zimel. Arti MaldanB 220. Etxera eldu, ta buruko miñez dagoala-ta, ezer bazkaldu
bage, bere tegira doa. Erkiag BatB 140.
(Con la materia de la comida expresada en sociativo). "Getarixara joan da bokadilluekin bazkaldu? Olako
miserablekerixaik ezingo juau eiñ orraitio" Elexp Berg s.v. miserablekerixa. Garagar salda tzar batekin
bazkaldurik, etzanik eman ginuen eguna. StPierre 17s. Jaun bazkaldarrak etzuten, noski, porrusalda utsarekin
bazkalduko. Munita 51.
- BAXKALDU. "Baxkaldu, comer ligeramente [...]. Pregunto a un vecino: --Bazkaldu al duzu? --Bazkaldu ez,
baxkaldu bai" BU Arano.
- BAZKALTZEKOAN. Al comer, durante el almuerzo. Alboan ardau-pitxar bat euki oi eban bazkaltzekoan.
Or Tormes 19. Ta bazkaltzekoan, langilleak maiera zirenean, nagusiaren begiak sutu ziren. Or Mi 86. Etxekoen
otoitzen berri ere, bazkaltzekoan, afaltzekoan, eta bestela. Or QA 117.
- BAZKALTZERAKO. "Gizon hori barazkaltzerakoa da oraino, cet homme doit encore dîner, n'a pas dîné" Dv.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
316