Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
aitzinean. Lç Lc 11, 38 (He bazkal aitziñean; IBk, IBe bazkal aurretik; TB bazkaldu aitzinean, Oteiza jan baño
lenago). Egiten duten bezala barazkal-aitzinetik gogoa gerrenean eta barazkal ondoan platetan
dadukatenek. SP Phil 410. Emazu exerzizio hortan egun guziez oren bat barazkal ainziñean, eta ahal badakizu
goiz aldean. He Phil 94. Bazkal aitzinean har bizpa-hirur minuta, etsamina berexia egiteko. Dh 53. Atxeterrek
janerazten die zunbait aldiz barazkal aitzinian khorpitzetik librerazteko. Ip Dial 11 (It bazkal aurrean, Ur maijan
jarri baño len, Dv mahainean yarri baino lehen). Lana goiz-goizik asirik, bazkal aintzineko urhentzen eta
bukatzen dute. Zub 97. Edozein tenorez eta garaiez, oean, lanean, bazkal aitzinean, edo bazkal ondoan. FIr 170.
2. (Uso adv.). Antes de almorzar. Eta bazkal-aitzin ordu erdi batez doktrina irakasten zigularik, laket
zitzaigun hari behatzea. Mde Pr 295.
bazkalaitzineko (Hb ap. Lh), bazkalaintzineko (T-L). "Petite collation du matin" Lh. "Apéritif, bazkalaintzineko,
hameketako" T-L.
bazkalaldi. Hora del almuerzo, hora de la comida. Oinbesterekin, ordua aurrera, / urbildu da bazkal-aldi.
Or Eus 224.
bazkalarazi, bazkaleazi. Dar de comer. Eta bazkaleázi zitizién bost gízun bost mílla ógieki eta bi milla
aráñeki. "Ils nourrirent". Lrq Larraja RIEV 1935, 142. Hacer comer (con). Etxegilea zelakotz, jendehaundieriarekin
bazkalaraziz-eta haundikara bizitzea eskain zezakedan aitak. Herr 29-3-1962, 4.
bazkalarintxo. Bazkal-arintxo geldirik balitz, / bete dezake sabela. "Si alguno hubiese quedado ligero de
vientre al comer". Or Eus 160.
bazkalarte. (En casos locales de decl. sing.). 1. Tiempo del almuerzo. Bazkalartean Leonen ezkutitza ekarri
zioten, Seminariotik bidalia. A Ardi 47. Laurdenegungo bazkalartean inoiz baino gutxiago mintzatu zitzaigun.
Ib. 83. Beraiekin egin du bazkaria, bazkal artean, len esan dizkien gauzak gogora eraziz. Inza Azalp 77.
Mutillak, eskuz beiari legun, / esertokia autatu du. / Bazkal-artean maitea nai lu / legunago begiztatu. "Mientras
se come". Or Eus 83. Isilik egon ziren biak bazkal-artean. Mde HaurB 31.
2. Tiempo hasta el almuerzo. Baraurik doa mâstira; an ba da / bazkal-arteko gosari. Or Eus 382.
Bazkalarteko deitu ditute / artara zazpi segari. "Que trabajen desde el amanecer hasta mediodía". Ib. 297.
bazkalaurre (V, G, AN-gip). Ref.: A; Garbiz Lezo 16; Etxba Eib; Elexp Berg. (En casos locales de decl.
sing.). Tiempo de antes de almorzar. "Tiempo antes de comer" A y Garbiz Lezo 16. "Antes de comer. Bazkalaurrian,
erditxo bat zuri artu dot Kaikunian" Etxba Eib. "Enotsan bazkalaurrian esan, janak gaitz eingo zotsan
da" Elexp Berg. v. bazkalaitzin. Aurten berriro gatoz Plazara / Zanpanzart bazkal aurrean / kanta, soñu eta
dantzakin / pozez umore onean. Echag 141. Eruskiñak janarazten dute askotan bazkal aurrean gorputzetik
libratzeko. It Dial 11. An zebillen Baltasar dantzan bazter guziak puskatu bearrik bazkal aurrean, eta gero
arratsaldean maipean lo. Urruz Urz 44. Yuduak maiz garbitzen zituzten beren eskuak ta yateko tresna guziak,
batez ere bazkalaurrean. Ir YKBiz 57. Arraunlariek arenik ez nai / biamon-bazkal-aurrean. "No lo desean para
el día siguiente antes de comer". Or Eus 387. Bazkalaurrean irurak exeri ziran garardoa edatera. JAIraz Bizia
25. Eta eguerdi aurretik osabarenean egon nai zun bere asmo dollorrak aurrera ateratzeko solasaldia bazkalaurretik
egitearren. Etxde JJ 121. Farisearra harritu egin zen, bazkal aurretik eskuak garbitu ez zituelako. IBk
Lc 11, 38 (IBe bazkal aurretik; Lç barazkal aitzinean).
(Como sust. pleno). Pedro Marik ia arpegiko narrua galdu eban iai bazkal-aurre baten bere lagun artean.
Ag AL 78.
bazkalaurreko. Bendición que se hace antes de comer. Bazkaitarako maian exeri ziranian, "ia Pernando,
erreza zuk bazkalaurrekua", esan ziyon Erretoriak (G-azp). AEF 1921, 104.
bazkaldar (G; H), bazkaltiar (L, BN, S, R; Hb ap. Lh), bazkaldiar (Sal), barazkaltiar (L; Dv, H), barazkaldar
(H), bazkaltar, bazkaltier (BN-baig). Ref.: A (bazkaldar, barazkaltiar, bazkaltiar); Lh; Lrq /baskaltiár/; Satr
VocP (bazkaltier).
Tr. Bazkaldar (bazkaltar en D. Aguirre) es la forma propia de la tradición meridional; Arriandiaga usa
bazkaldijar, y a partir de 1950 hay algunos ejs. de bazkaltiar. Al Norte, emplean barazkaltiar Duvoisin y HeH, y
bazkaltiar los autores del s. XX (bazkaltier Zerbitzari). En DFrec hay 3 ejs. de bazkaldar y 3 de bazkaltiar, 2 de
ellos septentrionales.
Comensal; convidado a comer. "Convive" Dv. "Barazkaltiarra (L), barazkaltzailea (L), convive à dîner.
Barazkaldarra, id. (AA) [pero en este autor sólo hemos encontrado bazkaldar]" H. v. bazkaltzaile, bazkalkide.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
314