Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Alimento de animales; alimento en gral.; pasto. "Pâture" SP. "Alimento", "mantenimiento", "pasto" &c. Lar,
Añ. "La pâture" Arch VocGr. "Fourrage, pâturage" Gèze. "Pâture, fourrage, nourriture" Dv. "Au propre,
nourriture, aliment, principalement d'animaux [...]. Au figuré, bazka, pâture. Suge eta xixarien bazka
bilhakatzea, devenir la nourriture des serpents et des vers (EZ Man)" H. "Pasto, comida" A. "Bazka ederra, el
buen pasto" Iz Ulz. "1.º pacage; [...] 3.º pâture" Lrq. "Xerribazka, comida que se les da a los cerdos" Izeta
BHizt2. v. janari, hazkurri; alapide (2), bazkagai.
Ni naiz bortha [...]; eta sarthuren da eta ilkhiren da, eta bazka eridenen du. "Pâture". Lç Io 10, 9 (He bazkak,
LE, TB bazka, HeH, Dv y EvS alhapide, Leon alhabide, IBk jatekoa). Anaie gaixo guziak zein egiazko bizitzeko
bazkatik, eta hire izen sainduaren publikoki inbokatzeko libertatetik pribatuak baitirade. Lç Ins A 3r. Suge eta
xixarien bazka billhakaturik. EZ Man I 46. Ezen hurbill izanen dut etsai herraz bethea, / Bere bazka egin nahiz
ene arima tristea. Ib. 60. [Xinhaurriak] neguaren iragaiteko behar duen mantenua, bazka eta bihia. Ax 36 (V
22). Zeren nola ora bazkarekin hurbiltzenago baita. Ib. 410 (V 267). Zeren eman darotaun ene arimaren
bazkatzat zure gorputza. Hm 214s. Probisione egiten eta bazka biltzen bere negiaren onsa igaraiteko. Tt Onsa
82. Xixari txarrei daroezu / Kreatu mundu handia, / eta diozute bazkatzat / Eman zure haragia. Gç 112. Kristiak
Jinkoaren hitzaz haz ditzen, zoin baita haren haurren ogia eta Zelüko bazka haien salbatzeko. Bp I 18.
(s. XVIII) Halako gisaz, non hunen dotrina erran baititeke dela Jondoni Paulok dioenaren eredura
aphaindurikako bazka izpiritual bat. ES 146. Zeren alferkeriak bere bazka gaztetasunean kausitzen baitu, han
hazten, gurentzen eta bazkatzen da. Ib. 186. Eta aingeruen ogiaz hazten zirenek egiñ dute bere atsegiña urdeen
bazka lizunaz. Ch III 14, 1. Ardi saldotik pharte bat hañ bazka hunialat eraman dükezüna. Mst XI. Infernuko ar
suzko ta deabru amurratu guzien bazk edo bazkagai egiña. Mb IArg I 171. Jaten dituzte belar gaistoak eta
betetzen dira eztulez eta ezkabiz ta gelditzen dira zakurren bazketako. Ib. 311. Ez darotzu lurrak ekharriko
laharrik eta arantzerik baizen; zure trabailu kontinualaz beharko duzu erakharri zure bazkaren ematerat. Brtc
188. Oihan bat zen hüillan, hantik laister harat Souza zena abiatü, bazka zerbaiten haurrentzat buskara. Egiat
161. Onez gañera ogiaren izenarekin aditzen da gure animen jan-edana, bazka edo alimentua. Ub 162.
(s. XIX) Aingeruen ogia da / Egin bideranten bazka, / Egiaz haurren ogia, / Ez oren janaria. Monho 138.
Olloak, txitak, eta beste egaztiak bazka botatzen zatenean, gogo andiarekin eta alkarren leian joan oi dira
bazkagana. AA III 439. Oituak daude oek munduaren bazka loietara, eta eztakie ezkurraren, eta ezkurraren
antzeko gauzen berririk baizik. Ib. 298. Luphean zarratzeko ta zizarien bazka izateko baizen on ezten gorphutz
hil bat bilhakatzen da. Dh 131. Ene gorphutza hauts eta herrauts bihurtzea, eta harren bazka bilhakatzea.
JesBih 447. Tabak eta arduak ditzagien libra, / Eta komünetako bazka et' egürrak. Etch 592. Titia utzi duten /
auntzentzat da berriz / kaudanaren muskilla / bazka ona anitz. It Fab 195s. Bazka bustia badago utzi bear da
legortu arteraño. It Dial 75 (Ur jatekua). Mendiak elurrez estaltzen diraneko ardientzako bazka gordetzen duten
lekuari saletsea [esaten zaio]. Izt C 224. Artzain phazketarat urrun dohanean astoak mubleria darama aitzinean.
Egunaria 1855, 22 (ap. DRA). Itsasoan du bazka yende gehienak, / Ez ematen aspaldi lehengo arrainak. Hb Esk
133. Bada hor izpiritu aphaindu batentzat bazka arrai eta eztirik. Hb Egia 154. Herioaren bazka, gizonari
darraizkon lan guziak bezala. Ib. 110. Phistuak diren trefla, allibre eta bazka berdeak igeltsuztatzea. Dv Lab
204. Bazka ebakia ezartzen dute bokheter handi batean, sothoan edo bertze zenbait toki freskotan. Ib. 261.
Handik goiti ur xuritua ez dute aski; bazka hazkarragoa galdegiten dute. Ib. 284. Lürlantzalerik hobena da üztak
eta bazka ber lürretik eraikiten dütiana. Ip Dial 46 (It uzta eta bazka, Dv bihia eta bazka, Ur laboria ta
bedarra). Aditu diat ere bazka onenak / Ez zituela zaldi nekatzen zenak. Elzb Po 214. Goizean goizik bazken
erdirat / Badarama artaldea. Ib. 197. Mustroak behar du denbora gisa hortan bere phazkaren iresteko eta, iretsi
ondoan, haren diseitzeko. Elsb Fram 178. Belhaunetarainoko bazken erdian baitzen [zaldia]. Prop 1898, 33.
Ezarrarazi zuen san Bizenteren gorputza oihan edo larre baten erdian, basa-ihizien bazka bilhaka zadiela. Jnn
SBi 153. Anik ere ez zen sori, Jinko Seme gizon egina aragistatü zian khorpitza, izan ledin sokhidüraren eta
harren bazka. Ip Hil 205.
(s. XX) Atseginekin orhoitzen baitzira zeure buruaz, zeure jendeez, zeure kabala, bihi, selauruko bazka,
diruaz. JE Bur 76. Ez-ontsa jartzen zenean [zakurra], manatzen zuen etxeko emazteer ont zezoten bazka hezur
gehixagorekin. Ib. 62. Zabaletako beitegian sartu zan ta beitegian billatu zuan Iturraldekoa, abereai bazka
ematen. Ag G 272. Nun egiazko Elizan bezelako bazka gozo, janari osasungarririk? A Ardi 120. Behin abiatüz
geroz joanen da süia bazka idorrian bezala. Const 16. Eskerrak Axular! / Bihi, bazka, indar, / Egun eta bihar, /
Badakigu nun har. Ox 86. Urtsoak agertu iphar aldetik, / Neguko pazketarat abiaturik. Ib. 27. Belar, lasto, zahi,
olo, / iresten ditu denak, / Laster asetzen duela / bazka den gutienak. Etcham 67. Ze alapide ederrak, ze bazka
goxoak han dabiltzan behor, behi eta ardientzat! Zub 126. Sekulako bildotxak izan zituzten, urthe hartan, gure
artzainek... Bainan, ez toki hetan beretan. Bazkaz aldaratu ziren biharamunean berean. Barb Leg 126. Jaunan
ardi galdubak, / otzez mindubak, / bazka barik mendijan. Laux BBa 104. Mailez-mail gorago ere ba eta idorrago
[lur-mendoiak]; zer bazka finen ez ordean jabe! JE Ber 76. Zelai ederra izango degu, ta ondo begiratzen
badiogu, bazka ugaria ta gozatsua emango digu. NekIr 53. Ni naiz atea. Nigandik sartzen dana gaizkatuko da;
sartu ta atera egingo da ta bazka arkituko du (Io 10, 9). Ir YKBiz 334s. Eperrek landan dute / jalki dan alea; /
txingurriak egin du / bazkaren bidea. Or Eus 349. Alare, bazkaz, iñoiz ez ainbat / betea du mandioa. Ib. 383.
Esker gabeko Semeek gaur ezarri baitute / Arrotzen mutil eta... erdararen bazka. Iratz 112. Han nihundik etzen
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
311