Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
egiten die hori. "Insectes". Ip Dial 42 (It arbiska, Ur patari, Dv marmutzek). Hartzen ahal dü (sugiak) (ardien)
thiti moskoa; bena estioke murtza; usuk bai, irets ere barbalot zerbeit. Eskual 23-7-1908 (ap. DRA). Gatia zen
marfondi, zahar eta itsusi / hamabortz urte hartan yaten zun xixari, / barbalot, xuxkandera, arratu berhilki; /
etzena greugarri? (S). 'Sabandijas'. A EY IV 184.
- BARBALOT-JAKINTZA. "Entomologie" Casve.
- BARBALOT-JAKINTSU. "Entomologiste, barbalot jakintsü" Casve.
barbana, barban (B, L-ain ap. A; VocB). 1. (Sust.). "Pelusa, vello" VocB y A.
2. (Adj.). (Pelo) ralo. "Ile barbana (B, L-ain), pelo ralo" A. "Ille barbana batzuek (L-côte) Lander" DRA.
"Épars" T-L.
barbanaka (Dv, A). "Barbanaka ou barbanakatuak zauden oihanean, ils étaient épars ou dispersés dans la
forêt" Dv. "Esparciendo" A.
barbanakatu (Dv, H). "Disperser, disséminer. Barbanaka ou barbanakatuak zauden oihanean, ils étaient
épars ou dispersés dans la forêt" Dv. v. barbanatu. Jondone Frantses Salesen errangi ohartgarrienak haren
izkirabetan han-hemenka barbanakatuak kausitzen direnak. Birjin 337. Holako eskasia apostolikoaren ikusteak,
eta diren bakharren, hoin erresuma handian barbanakatuak aurkhitzeak. Prop 1911, 89 (ap. DRA).
barbanari. "Prodigue" Hb (ap. Lh).
barbanatu (B ap. A; H). 1. Esparcir(se), diseminar(se). "Éparpiller, barreatu, banakatu, barbanatu" T-L. v.
barbanakatu. Ezdiozogula eman libertate guti-guti baizen gure izpirituari; ez diozogula permiti, banoki heda
eta barbana dadiñ objet edo ikhusgune hainitzetara. He Gudu 62.
2. (Lecl, Dv (que cita a Abb)). "S'entendre, se pavaner" Lecl.
barbanda. "Se dice de los pelos aislados, de las cepas esparcidas (Lander)" DRA.
barbantzu (V-gip), garbantzu (V-gip, G, AN-ulz, Ae, Sal; Lar (+ -nzu), Añ, H), garbantzo (R; H), barbantzo
(Dv), babartzu. Ref.: VocPir 655; EAEL 77; Elexp Berg (barbantzu, garbantzu). Garbanzo. "Garbantzu,
garbanzo" Elexp Berg. "Lehenago barbantzuak ere entzuten zitzaien hiztun oso zerrauei" Ib. Cf. Lar:
"Garbanzal, garbanzutegia, garbanzudia". v. txitxirio. Bakallaua ta illarra / eta barbantzua. CartAnd 408.
Garbantzu egoskaria . EE 1882a, 128. Berak dauka librako barbantzuen antza. AB AmaE
415. Batzuetan artzen zituan barbantzuak eta, eltzian sartu biarrian, igual sartzen ziyozkan kofrian koronelari.
Iraola 15s. Babarrunez edo barbantzuz ase, ardo beltza edo sagardo gorria edan. Ag G 123. Ogiak, anegaka;
barbantzoak, imiñaka. Ib. 55. Barbantzua egosi nai baldin badegu, zortzi orduko lanari eutsi biarko. JBDei
1919, 254. Babartzua ikusi gendun / parian pasatzen, / guretzako etzeguan / ta zer egingo geben? JanEd II 81.
Or dauzkazu tupiki, eltze eta pertzak, babarrun edo barbantzu. Munita 30. Gero garbantzu ta egoskariakin gozo
gozo betetzen zan. And AUzta 70. Bere barrenean egosten zeuden garbantzuak. Salav 82. Aurten oloa ereiñi
ezazute, garirik ez; beste ontan ereiñi garbantzoak, olorik ez. Berron Kijote 134.
- GARBANTZU-LAPIKO. "Garbantzu egosizko lapikokada, antzinan jaietako jatordua. Garbanzu-lapikua
jaixan bai, e; jaixan ori e, garbanzu lapikua" Elexp Berg.
- GARBANTZU-LORE. "Garbantzu-lora, garbanzo silvestre" Elexp Berg.
barbantzuzale. Aficionado a los garbanzos. Zintzur ona zuela / klaro señaleak / eman zituen apaiz /
barbantzu zaleak; / dozenaka tragatzen / zituen aleak, / maskatu ere gabe / tripazai jaleak, / alako aisa nola /
antxoa baleak. Bil 124.
bar-bar (V-arr-oroz-ple, L, Sal, R ap. A; Aq), bar-bar-bar. I (Onomat.). 1. (Onomatopeya de ruido de voces,
conversación, etc.). "Albórbola [...] barbar dago (AN)" Aq 941. "Hablar a troche y moche" A. Cf. marmar.
Batera bestera begira, batian barrez, bestian erdi lotan, miiñakaz bar bar. JJMg May 220. Bar-bar-bar, oro
hartaz elekan, egun bat; bi, hiru, zortzi egun goren-gorenaz. HU Zez 143. --Brien fiura, pullitak gituk... Ala...
etzautak leher egin bederen?-- Eta, bar, bar, bar bere buruarekin, ithurri alderat badoa Sabuquy ere. Ox 198.
Jendea asi da, bar-bar, izketan gogara. "La gente comienza a hacer comentarios". Or Eus 28. Behin, erretor bat,
ez othe zenetz Makean, predikatzen ari zen bar-bar-bar Jainkoak berak daki zertaz. Lf Murtuts 22. Nik ez niken
beintzat nai iri aundi batean eortzi nindezaten, izketan bar bar yoaten baitira. Or QA 116. Ruso erakaspenak
oraino bar-bar-bar beharrietan. SoEg Herr 29-11-1956 (ap. DRA). Huna nun sala batean entzun dituzten barbar-bar
haurrak elheketan. Herr 10-4-1958 (ap. DRA).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
31