Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
eta pharte baxeraz. Dv Dan 2, 42. Burdina eta baxera. Zby RIEV 1908, 766.
4. "Fûtaille" Dv.
- BAXERA EGIN. Lavar la vajilla. Aitarekin emanik zerbeit errepika, / Lehenago bezala, zuk garbi, nik xuka,
/ Biek eginen dugu baxera otoitzka. Iratz 159. Zurekin egiteko, zurekin, baxera. Ib. 159.
- BAXERA-LUR. Arcilla, barro, material de cerámica. Ikhusi ditutzun bezala oinak eta erhiak, pharte baxera
lurrez eta pharte burdinaz; erresuma ere erdiazkakoa izanen da, nahiz burdin ethorkitik den ilkhitzen, ikhusi
duzunaren arabera burdina, baxera lurrarekin nahasia. Dv Dan 2, 41.
Etim. Del gasc. bachère. En zonas guipuzcoanas hay tbn. bajera, con [x].
baxeragile (SP, vEys, H), baxeregile (BN, S ap. A; Dv, H), baxera-egile, baxereile (VocBN, vEys, H),
baxerile (vEys (L)). Alfarero, fabricante de cacharros de barro. "Baxeragillea [con -a- añadida], ouvrier en
vaisselle" SP. "Potier" VocBN, H. "Fabricant de vaisselle, potier" Dv. Erosi zuten hetaz baxera egile baten
alhorra. HeH Mt 27, 7 (Dv baxeregile; Lç topinagile, He eltze egille, Ip lürrezko untzi-egile, SalabBN untziegile,
Ur, Leon, IBk eltzegil(l)e). Baxera egile baten landaren erosteko. UskLiB 239. Buztinak baxeregileari
erraten othe dio: Zer hari haiz, hire lanak ez dik plantarik? Dv Is 45, 9 (Ol eltzegiñari). Baxera egileek ere
erabiltzen dute nahasteka Luhusoko, Makaiako, Itsasuko eta Ezpeletako thoska edo lur xuriarekin, porzelana
egitekotzat. Dv Lab 18.
"Bracteator, urre baxeragillea" Urt III 400. Ala ez du botherea lurrezko baxera egilleak orre beretik
egiteko baxera bat ohorezko gauzetakotz eta bertze bat berriz gauzarik baxoenetakotz? He Rom 9, 21. Erosi zien
hartaz lür baxera egile baten landa. UskLiB 238.
baxerakari. Alfarero. v. baxeragile. Baxerakari batek ez othe du botherea egiteko lur ophil beraz,
ohorezko untzi bat, eta berze bat desohorezkoa? TB Rom 9, 21 (Lç lur-tupinagileak).
baxeraketari. Botero, conductor de bote. Azeri batek itsasadar batean alde batetik bertzera yoan nahi
zuzun eta baxeraketari bati erran ziakozun (BN-ciz). A EY II 382.
baxeraki (Dv). Pedazo de vasija de barro. "Tesson de vaisselle" Dv. Erre-belztua eta batere soinekorik
gabe, baxeraki kaskoz eta berinakiz dena bethe zuten presondegi batean. Jnn SBi 151. Han gaindi lurrak iduri
zuen ihartua baxerakiz, seinale paganoen hilerrian ginela. Prop 1894 (ap. DRA).
baxerakintza. "Métier de potier" H.
baxerategi (Arch VocGr, Dv, H, Foix ap. Lh), baxeratei (Arch VocGr), baxeategi (S ap. Lrq). 1. Armario
donde se guarda la vajilla. "Meuble où on range la vaisselle" Dv. "Vaisselier" Arch VocGr, H, Lrq (s.v. baxera).
Mai urenaz konerka ta maindire batzuen ostean zeukaten beren lantegia (sukaldea) ta jaki-meta, ur-upel ta
baxerategia egun artako mirabe-morroiak. A Ardi 61. Sukhaldeko baxerateian egon behar du bethi Ebanjelio
sainduak, aldizka eta arats batzuez danek elgarrekin familian irakurtua izan dain. Herr 27-4-1961, 2.
2. "Fabrique de vaisselle" Dv.
3. Canaleta de desagüe. "Évier" Lh.
baxeratoki. "Lieu à mettre la vaiselle" SP.
baxeregile. v. baxeragile.
baxereria (Dv). Vajilla. "Poterie, toute la vaisselle d'une maison" Dv. v. baxera. Orobat badituzte duphina
hirur zangotakoak burdin urthuz eginak. Horietan da heien baxereria den guzia. Prop 1897, 285.
baxergile, baxerile. v. baxeragile.
baxesia. v. baxeza.
1 baxet (S-saug ap. Lh; Dv), baxeta. "Gros bateau de rivière" Dv. "(S-saug), barque, péniche" Lh. Bitorius
handi hura / Txerkatzez badua, / Ediren dirunez baxet edo unzirik, / Eruan nahi lükianik / Hürrun bere
sorlekhütik, / Danjerer ihes egitia gatik. UskLi 275 (ap. DRA; ed. 1814, 220 batel edo onzirik).
Denbora gutitan barnen / Gauza hori izaten da, / Xahakoa, baxeta / Eta haxe egurra. "Nacelle". Arch Fab 115.
Uganda deitzen den ibai eder eta zabal batean, untzi edo baxet bat bilhatu behar izan ginduen ur handiaren
iragaiteko. Prop 1880, 132. Eta noiz doha baxeta? Darthayet Manuel 297. Eta nola? Karrroan, baxetan, burdin
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 306
mende.