Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Respecto a las formas determinadas, en Micoleta encontramos batzuok, batzuak en correlación con besteok,
besteakaiti, respectivamente, frente a batzuk. En CatLan se diferencia formalmente batzü de batziak, batziek,
opuestos siempre estos últimos a bestiak, bestek; en Tartas (Onsa 5) hay tbn. batziak opuesto a bertziak. Batzuak
se documenta en fray Bartolomé, Txirrita (B I 93), N. Etxaniz (LBB 366) y Berrondo (Kijote 12), pero sin ningún
carácter "determinado" que lo oponga a batzuk o batzuek.
En J.J. Moguel aparece batsuk (51, 90, 138, 140, etc.) junto a un más frecuente batzuk; más que de una var. con
suf. -tsu (cf. infra Etim), parece tratarse de un reflejo de la confusión occidental de sibilantes.
Igorten darauritzut heuskarazko kopla batzu ene ignoranziaren araura eginak. E 7. Eta egun hetan iauts
zitezen Ierusalemetik Profeta batzu Antiokera. Lç Act 11, 27. Gizona da Filosofoen araura, animal razoin duen
bat. Batzuk eratxekiten dute, mortal. Lç ABC I 7v. Eta erautzen die edozein batzuen fedea. Lç 2 Tim 2, 18 (Dv
fedea galarazi baitiote zenbaiti). Hark tableta batzuren eskaturik skriba zezan. Lç Lc 1, 63. Kantaetaz etozela
gizon batzu. Lazarraga 1154v (v. tbn. batzu en caso absol. ib. 1146v, 1141v, 1139v). Dama batzuen oñetara. Ib.
1159v. Urregorrizko letra batzugaz. Ib. 1159r. Nola atzo Parisko konseler bat beste batzuekin Endaian izatu
dir[en]. (c. 1597). FLV 1993, 463. Erraten baititu orazio batzuk. Ber Trat 60r. Non ari baitzira gizon batzuek
labeari su ematen. Ib. 110v. Ezpalute joan nai, batzuek soberbias, bertzek arloterias. Ber Doc 108v.
Esan dit zatozela egun batzuetan egotera. (Azpeitia, 1622). ConTAV 5.2.9, 125. Sujet batzuk presentatzen
darozkitzut humilki. EZ Man I 7. Halaberki diuskuzu orhoit gaiten konjia / Batzuek berzeak bezain eztutela
handia. Ib. 21. [Penak] puxantza guztiei zaizte edo batzuei ematen. Ib. 96. Ur hetarik batzuk dira gazi, eta
bertzeak geza. Ax 215 (V 143). Gimnosofista zerizten iende batzuek hain gaitzesten zuten alferkeria [...]. Ib. 32
(V 19). Indietako herri batzuetan. Ib. 33 (V 19). Ekarguzu pastel batzuk. Mic 13r. Batzuok, zerren besteok dira
Ytaliarik etorriak. Ib. 13r. Daukanean gizonak kriadu asko batzuak besteakaiti, eztaude gauzarik egiten artez. Ib.
14v. Batzuk dauke zer geiago begiratu beste batzuk baño. Cap 88. Batzu amorioaren beroz eramiten dire saindu
bat gana. SP Imit III 58, 3. Nondik saindu batzuk hain bertze perfekzione ardietsi dute? SP Imit I 11, 2. Batzuk
begiratzen dira tentazione handietarik. Ib. 13, 8. Batzuek hain tinketz hura besarkatzen dute. Ib. 22, 3. Eta hura
ürrin hon batzieki, harriz egin hobi berri batetan ezari. Bp II 52.
(s. XVIII) Zeren hekien lekhuan hartu baititugu bertze batzuek hitzkuntza arrotzetarik. ES 399. Batzuek
deitzen dute Labourt, eta bertzek Labort. Ib. 160. Guziak hitzkuntza batez, eta hitz batzuez berez mintzatzen
ziren. Ib. 384. Baiñan badire bertze batzuk zeiñen spiritua argitua baita. Ch III 4, 5. Badire presuna batzuk
zerukotz desira beroak dituztenak. Ib. 49, 2. Presuna batzuek ni bere bihotz guziaz maitatuz ikhasi tuzte ene
ganik Jainkozko gauza handiak. Ib. 43, 4. Iende batzuek haren kontra gaizki eta iniustuki mintzatzen badire. Ib.
46, 4. Nola kanpoko pratika horiek ez baitdire, edo saiñdu perfet izateko disposizione batzu baizen. He Gudu 30.
Batzuek bekhatuaren esklabo dire [...]. Bertze batzuek nahi lukete bada esklabotasun hartarik ilkhi. Ib. 161.
Baduzu egiteko etsai batzuekiñ. Ib. 99. Andre batzuek orrelakoak dira. Cb Eg III 369. Mundura batzuek biurtu
bear dute. Cb Eg II 130. Badakit ene manamenduak dorphegiak zaizkotela batzuei. Lg II 149. Zeren baitira
gezür batzü. CatLan 98. Bi suertekato dira, batziak spiritualak, eta berziak korporalak. Ib. 138. Batziek emaiten
dagüte lehenago ezgindien grazia seindüzen gitiena, berzek emendatzen düte deia errezebitü gindiena. Ib. 119.
(s. XIX) Berba ederrak, zeintzubekaz konfesore batzuk engañau oi dituben. Mg CO 66. Golpe batzuk
bularrari emonda. Ib. 39. Emazteak denbora apur batzuek obra onetan igarotzea. AA I 587. Batzuek ez ditue
ezertan artzen birauak. AA II 114. Janhariak hartu behar direla botikariko edari batzu bezala. Dh 54. Aita
seindu batzuk eta bertzek eman dute asko induljentzia. Ib. 91. Gauza guzietan prestugune batzuek eta bertzek
galdetzen duten bezala gobernatzeko. Ib. 65. Marte gerragina ondreetako gizonak pelietan zirian alkar ill artian
ezpataka alkarregaz; edo otsuakin, ta artzakin, batzubak ill artian. fB Olg 142. Bat edo biren esanak nik iminiko
ditut, ta beste batzuk izentau. Ib. 89. Batzuk ifini diote ibai oni izen berria. Izt C 119. Emongo deuadaz atsegin
labur batzuk. Ur MarIl 20. Batzuk dauke lana ona ta aragi txarra, beste batzuk aragi ona ta lana. Ur Dial 71.
Batzuer zaie eman tamaiño larria, / Bertzer indarra handia. Gy 227. Garagar-buru batzuek bota zitzatela. Lard
160. Natanael zeña batzuek diote Bartolome zala. Ib. 474. Batzuek diote azia maiz eta maiz aldatu nahi dela. Dv
Lab 46. Labe batzu badira idortegiak edo etubak deitzen direnak. Ib. 75. Ozka batzuek egiten dira basatearen
muthurrean. Ib. 387. Hortan huts handia egiten da toki batzuetan. Ib. 65. Hazteria eta hezkabia eztira har mota
batzü baizik. Ip Dial 36. Lephoan bazituen handitxo batzu. Laph 241. Juaitetik ezin gibelarazi zuten español
batzuek. Ib. 58. [Aingiruak] dira izpiritu bienabenturatu batzuk. CatAe 40 (CatSal 41 batzu, CatR 41 banak).
Eskuak sakelan eleketa zauden batzuek hor galdatzen diote zer den berri. HU Aurp 163. Bertze iturri batzu iretsi
ditu lurrak. HU Zez 16. Persona batzuk eta irakasbide batzuk daukela liberalen izena. Itz Azald 53. Otsoak
eroaten dituz ardi batzuk. Ib. 140.
(s. XX) Atsegin handi baita herritar batzuentzat, eta Eskual-herriarentzat ospe, holako jaun batzu ager
zaizkioten buru. JE Bur 140. Badira oraindik orrelako batzuek. Ag G 93. Gonadun Meternik batzuek bezela egin
zituzten egiñalak. Ib. 40. Beste aldean, egur batzuk sutan. Ib. 9. Beste batzuk [...] neskatxen diru zorroari
begiratzen diote. Ib. 34. Goiz batzuetan Ibar-ondoko Zumardira jexten da. A Ardi 137. Baña eztogu uste
burrukaldi ta zartada batzuk baño geiago jazo leitekenik. Kk Ab I 35. Dirurik atara barik ez batzuk ez bestiak.
Ib. 16. Kausera kruxpeta batzu baititut hemen. Barb Sup 21. Asko landetako mamu edo marika batzuek ez
baitzuzketen nahiko bele-fiken iziarazteko ere. Ib. VII. Txipiroi batzuek jaten ari nintzala. Lab EEguna 77. Utziko
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
298