Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
MusIx 143.
Sociedad, asociación, congregación. "Catholicismo, kristau guzien batzarrea" Lar. Zeruetan daudezela
Sainduen batzarrean, / Guztiarekin daudela kharrez gori labean. EZ Man I 113. Egotekotz bethiere harroki
lurpekoan, / Aingeruen desiratu batzarretik kanpoan. Ib. 131. Zeren zeruko eta lurreko Elizako fidel guzien
batzarreak elkharganatzen dira, eta iuntatzen zaizko gure Salbatzailleari jainkozko obra hartan. SP Phil 137. --
Zer da Eleiza? --Da Kristau fededunen batzarrea, zeñen burua dan Aita Santua. CatBurg 20 (CatOiq 57 junta
edo kongregazioa). --Zer edo zeñ da Elexa? --Da Kristiñau fielen Kongregazio edo batzarra, zeñen burua dan
Aita Santua. Cb CatV 28 (CatG 34 kongregazioa, Oe 72 kongregaziñoea, Mb IArg I 23 batzarrea sobre
kongregazioa tachado). Jainkoak bere Elizari, edo Adanegandik asi, ta oraindañoko fededun guzien batze edo
batzarreari agertu diona. Ub 122. Jesu-Kristok bere gogo ta biotza ez ditu ipintzen hereje ta fedegabeen bilkui,
batzarre edo Elizetan. AA I 570. Kristinau gustijok alkar arturik egiten dogun batzaar edo gorputz modu bat.
JJMg BasEsc 40. Onetarako dongaro esaka oi ziarduan Marijaren batzaar, kofradija ta bere Eleixkizun edo
funziñoak gaitik. Ur MarIl 55. Donostiko itz-jostaldien batzarreak Oiarzungo euskal festetan sarituba. Moc
Damu 1. --Zer esan nai du "Santuen alkartasunak"? --Eliza deritzan Batzar onen goi-ondasunak, batzarkide
guztien artean banatzen dirala, esan nai du "Santuen alkartasunak". KIkG 25 (KIkG 25 batzar). Euskel-idazleen
batzarra nagusi? Ta batzarre ori nortzuk osatuko luteke? Ldi IL 100. Bardoen Batzarreak antolatzen dituen jai
eta ikusgarriei abegi ona egiten die. Mde Pr 263.
(Añ), batzaar (Mg PAbVoc), batzarre (Lar, Añ). (Como institución). "Ayuntamiento, junta" y "concejo" Lar y
Añ. "Batzakunzia, junta o congregación; pero batzaarra es junta de ancianos o Senado" Mg PAbVoc. "Para la
voz Senado tenemos en uso Batzaarrea, es decir Junta de Ancianos o varones de maduro juicio y autoridad
pública" Mg VersBasc 5 (la etimología se encuentra ya en Garibay, v. supra). Badaukagu zure gañian,
Catilina, Batzarraren epai astun ta bizkorra. Mg PAb 213 (VersBasc 12 Batzarreko). Baña ostikopetu dozube
Batzaarra bere eskubidian. Ib. 208. Zeiñek, Kaifas Pontifizeak ta Batzaar guztiak gaiskilla egin-da, guztizko
garraztasun ta lotsakizun andiak ikusi bear izan tzituzan. Añ EL 2 217s. Ezin utzi nezake esan gabetanik
Ernaniko batzarre edo aiuntamentu prestuak egiteko onen gañean artu duen letarta. Izt D 160. Lizenziadu
Cristobal de Acuña Gaztelako batzarrekoa. 'De la Junta de Castilla'. Izt C 123. Emendik dator Jesu-Kristoren
egunetan Sanedrin zeritzan batzarra, zeñak, Moises buru zala langai andien guziak erabakitzen zituen. Lard 87.
Euren Foruak, euren Batzarre illak biztzeko, / Pillo batean anaiok utsik einda bildu. AB AmaE 469. Erribatzarrak
(Aiuntamentubak) eta fabrika ta lantegiyetako nagusiyak erabaki dutela. EEs 1917, 77. Bialduaz
Donostiko Uri-batzarraren buru (edo alkate) jaunari urrutidazki sutsu ta bizi bat. Garit Usand 43. Yuduen
batzarrea. Ir YKBiz 355. Bere anaiari buru-arin (raka) esaten dionak Bitartean Alkala Henaresko batzarrak
Nausikide izendatzen. Gazt MusIx 143. Arik lasterrean Gernikeko Batzarrak kendu egin eutsien eskubide ori.
Akes Ipiñ 7.
Iñork orduko ezagun zuten / Amerikan lur-batzarra. "El Continente americano". Or Eus 203.
"Batzarre [...]. (G, R), barullo de gentes" A.
Musika-batzarraren [='banda de música'] iskanbil eta harat hunatekin etzuten ohartu gurasoek seme
maitearen ez egoitea. Osk Kurl 21.
2. batzarre (S; VocBN, Gèze, Dv (S), H, A (que cita a Bp)), batzarri (S), batzare. Ref.: A (batzarri); Lh.
Acogida, recibimiento. "Accueil, réception" VocBN. "Batzarre on batek anhitz maitharazten ditu prinzeak" Ib.
"Accueil" Gèze y Dv. Pouvreau trae batzarri, que atribuye a Oihenart, aunque lo que aparece en O-SP es batzari,
lectura errónea de batkari de Axular (v. bakari). Cf. infra BATZARRA EGIN (b). Madama, hanitx jente
badüzü mahañin, / Zük orori ederki egiten hunki jin; / Jinkuak ber batzarri deraizüla zelin / Zure heriotzeko
orena jin denin. Etch 570. Batzarre edo agur on horren ondotik, galdetu zarokun berehala norat ginohazin. Prop
1895, 80. Haritxabaletek batzarri ederra zian mündü ororen. Const 28. Basabürü orotan lüzaz etxekirik izanen
da haren entelegü argi, batzare eder eta ele goxuaren orimentxa. Lh ib. 14.
batzarri (S). "Compliment flatteur, accueil aimable" Lrq.
3. Ocasión, trance, coyuntura. Jakite handi bat düzü, batzarre gaixtuetan ixilik egoitia. "In tempore malo".
Mst III 28, 1 (SP ordu gaitzetan, Ch gerthatzen zaizkigun gaitzetan, eta nahi gabeetan, Ip gerthaldi gaistoetan).
- BATZAR-DEI. Convocatoria. Noizik noizera besteei batzar-dei egiñaz, guztien aurrean oi danez aziorraziak
erakutsi ta azaldu, ta bear ziran diru banaketak egin. Erkiag Arran 88. Afal-aurreko sutaldiaren
erakusbide uka-eziña eta etxekoentzat lasterreko batzar-deiaren zantzu edo seiñale ona. Ib. 11.
- BATZAR EPAILE (Dv), BATZARRE EPAKITZAILE. Jurado. Batzarre epakitzalle baten aurrean (S.
Sebastián, 1879). JFlor (s.v. epakitzalle). Batzar epallearen esku uzten da (Ib., 1892). Ib. (s.v. epalle).
- BATZAR-HERRI. Municipio. --Zenbat udal (batzar-erri) daude [Gipuzkoan]? --Larogei ta amar. IPrad
EEs 1915, 101.
- BATZAR-ETXE (batzarretxe Lar, Dv, A DBols; batzaretxe Añ). Casa de juntas; casa consistorial. "(Casa de)
Ayuntamiento" Lar y Añ. "Casa de juntas" A DBols. Arri bikain ederrakin egin izan dira Ekida begitango
asko, eta oen artean bat guztiz begiragarria, Erri bereko Batzar-etxe ospatsua. Izt C 56. Erri onetako Batzaretxearen
ondoan dago ifinia iturri bat bertako jendearen ornidurarako. Ib. 100.
- BATZAR-GELA, BATZARRE-GELA. Sala de juntas. "Salón de sesiones, batzar-gela" EEs 1917, 188.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
291