Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
barauzaro (V-ger-m ap. A; Añ (V)), baruzaro, barusaro, barusaru (V-ger ap. A). "Día de ayuno" y "vigilia, día
de ayuno" Añ. "Abstinencia de carnes" A. Benedicamus Domino esaten direan egunak dira geienean
barauzaro eta tristezakoak. "De ayuno y de tristeza". Cap 148 (en la ed. de 1899 se copia erróneamente
barauçaco). Barau zaro egunetan baraua galdu, aragia jan, nastatu arraiñaz edo besteai janerazo badeutsezu,
eurak ez ekiela. Añ EL 1 130. Barau-zaro egunetan, barau egin bearrik, galdu egin badozu. Añ EL 2 138. Zelango
obena egiten daue baru saru egiteko ta ez nastateko legeak austen dauezanak? A Cat 31. Baru egunen ganera
beste baru-saru egunik baetedago? Ib. 30. Baru-saru (edo euskeratxarreko "bijilia") eguna zana jakiteko etzan
besterik bear. A Txirrist 196 (ap. DRA). Andik laster etorri zan Asterik Andiena, Aste Santua, ta beragaz batean
baru-saroak, eliz-jai samurrak... eta Apostolu, Beronika ta Fariseo jazteko egunak. Ag Kr 41. Zure gaiztakeri
andienaren ordañez, barau ala barauzaro (aragi-izte) bat egizu. Eguzk LorIl 269 (ap DRA).
baraxe (V, G ap. A; Lar). "Despacio", "detenidamente" Lar. "Desmoronarse, geldika desegin, baraxe lurreratu"
Ib. v. baratxe.
baraxixa (G-to ap. A), bareziza (G-to ap. A), baresitx (V-gip; -ix V-gip). "Baraxixa, limaco pequeño" A.
"Bare-ziza, larva de limaco" Ib. s.v. bareskurlo. "Baresitxak, las babosillas (V-gip); baresitxa, baresix bat" Iz
UrrAnz.
baraxle. "Barajle /baaz#le/, qui ralentit. Baraxt + suf. le" Lrq.
baraxñi (Sc ap. A), baratxñi (Casve). "Despacito" A. "(Très, trop) lentement, baratxñi, baraxtto" Casve.
baraxtasun (baratxtasun Izt). "Política" Izt 94v. Zeñaren baratxtasun modu andikoaz baliatu izan zan Errege
Fededuna, Agramontestar eta Beaumontestarren berezkiak donarioturik bakean ifinteko. Izt C 484.
baraxtto. "(S), un peu trop lentement" Lh. "(Très, trop), lentement, baratxñi, baraxtto" Casve.
1 baraxtu (S; Foix ap. Lh). Ref.: Lrq /báas#t/. 1. Ralentizar; aminorar, aflojar (la marcha, el paso, etc.).
"Ralentir" Lrq y Lh. v. baraztu. Otsogorrin behera ardiek, lasterka, / Zalhe igaran zien Gaztanbide'ühaitza; /
Besarkagiala baikoz baraxtü ürhatsa. 'Elles ralentirent le pas'. Etch 348. Sonulariak ez dü lanik ükhen haren
zalhotü edo baraxtü beharrez. (Hablando del xerrero de la mascarada). Eskual 17-1-1913 (ap. DRA).
Ralentizarse, ir más despacio. Gaixo horik tiroa bezala phartitü dira gain-behera eta gero baraxtü nahi eta
ezin. Herr 29-8-1957, 3.
"(S), hacerse tardo" A. Azken hirur hilabetetan baraxtürik zen, prefosta, bena fedia seküla beno
beleratzago zian, ezi üsü komüniantzen zian. Herr 21-7-1960, 3.
2. Calmar, apaciguar. [Itsasoaren] aserre eta furia guzia baraxten duen Jaun aren guzirako esku eta podere
ondogabea. Arr Bearg 434.
2 baraxtu. Pereza. Xakin zien [...] eldu zela Leandro ta nola zegon eta baraxturik bage elki zren etseko
leguetra, Muskildako bidea begira. Garral EEs 1921, 108.
baraz. v. baratz (2).
barazale. v. baratzaile.
barazgile, baratze-egile. Jardinero; hortelano. v. baratzezain. Erderaren ondoren / gerok ipiñia / degu
baratzgilleak / zortziko berria. Echag 135. Emakumeak datoz / baratzgilleakin, / apainduak soñeko / polit
berriakin. Ib. 174. Aurten iñauteriko / festa egunean / gaude baratzgilleak / naikera betean. Ib. 257. Gero eri
zaintzalei, kozinerei, baratze-egilei eta athezainei, Serorak errespetatuko eta obedituko zituztela. Prop 1891,
238.
barazi. v. bararazi.
barazizkor. v. babazizkor.
barazka. "(V-m), ola rota, muy removida. Antxe barazkapean izan-ezik, nok landesari amua aoan sartu
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
29