Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
batzai. "(V-ger), accidente, rareza. Gure etxera batuko eztan batzairik eztago, no hay rareza que no se nos
presente en casa" A. Azkue trae tbn., en su primera acepción "(Vc), recolección. Se usa sólo en los derivados",
refiriéndose seguramente a batzaiki, batzaikuntza, etc.
batzaiki (V-m-gip). "(V-m), acial, tenazas de madera para recoger erizos de castaña" A. "Batzaiki, matxarda,
gaztañak lurretik artzeko tresnak" (V-gip) P. Urkia EEs 1930, 48.
batzaikuntza. v. batzakuntza.
batzaile (Añ; -alle Lar, Dv), batzaila, batzale. 1. Recolector; que recoge, reúne. "Cogedor", "recogedor" Lar.
"Acumulador [...] pillaka [...] batzallea" Ib. "Colector" y "recogedor" Añ. Ainbat eta ainbat erreminta zaar,
mika arrapakariaren antzera, Nikanor-en esku batzailleak bestela baitakoan, asterik aste araxe eroanak. Erkiag
BatB 21.
(Como segundo miembro de compuestos). "Boto-batzallia, muñidor electoral. Sasoi baten, boto-batzalliak
ortatik bizi izaten ziran" Etxba Eib. "Fruto-batzallia, especie ornitológica del país" Ib. "Lorabatzalle,
camachuelo común (Phyrrhula pyrrhula)" SM EiPáj. v. biltzaile. Sardia edo simaur batzallia. Mg PAb 148.
Almoroz deritxan toki batera eldu giñanean, maats-batzen ziarduen, eta maats-batzale batek mordo bat emon
eutson limosnatzat. Or Tormes 23s. Oraingo zergari edo petxu-batzalleak zelakoak diran ba-dakigu. Eguzk
GizAuz 123. Bekoki ederdunak Garagartzakoak, astaputzbatzaileak Udalakoak. (V-gip). A EY IV 273. Diru
batzalliak atia jo eban. SM Zirik 42. Arein aginduz Ipiñeburure be eldu zirean gixon-batzaillak, da gudarako
gixon errime-adoretsuek urten eudien emendi. Akes Ipiñ 11. Idazle ugaria, erderaz eta euskeraz. Euskal tokiizen
batzaille. Alzola Atalak 111.
(G ap. A; Zam Voc), batzaila (Vc ap. A). "Económico, ahorrador" A. Etxagun andi gazte zoroak, / diru ta
lurren galtzailak, / kokotzat daukez eta zorotzat / euren guraso batzailak. Azc PB 362. Batzaile batentzat ezta
faltako banatzaile bat (V-ger). "A un ahorrador no le faltará un despilfarrador". A EY III 182. Aita batzaille,
seme banatzaille. EgutAr 27-3-1962 (ap. DRA).
2. Que congrega a la gente. Eureen etxeetan batzaar nasai ta bigira lekuba emoten dabeenak, zelai nai
zokonduetan jolasik askatubeneetan oi dabiltzanak ta euretarako batzallaak. JJMg Mayatz 105.
3. Unificador. Orixek hizkuntzaren aberatsaile izateko dohain hobeak zituen batzaile izateko baino. MEIG
VII 168. Hortik aurrera [batasun saioak], Katalunian 1931tik aurrera bezala, batu eta batzaile bihurtu baitira.
MEIG VIII 46.
batzain. "Impair" H.
batzaindu. v. batzandu.
batzaitu. v. batzandu.
batzak (H). (Siempre junto a besteak). Unos. "Le S dit: batzak eta besteak, batzuk eta bestek, batek eta bestek,
les uns et les autres; batzen eta besten, des uns et des autres; batzer eta bester, aux uns et aux autres" H. v.
BATAK (s.v. bat). Batzak süiaz, bestiak armetzaz, bestiak üzürriaz, bestiak uhuñkeriaz mündü huntarik
bestialat juan izan dira. Mst I 23, 7. Behar dütügü xehe txerkatü, eta konposatü gure barnian, eta kanpuan
igaraiten diren gaizak: zeren konbeni beita gure profeitü ezpiritualaren, batzak eta bestiak xüxen izan ditian. Ib,
19, 3. Gaiza batzek haren maithatzera, bestek haren mesperetxatzera erakharten die. Mst III 20, 4. Bena batzer
erraiten dütüt gaiza komünak, bester berheziak. Ib. 43, 4.
batzakintza. (Neol.). Colección. Creado por AG en 1894, de batza 'reunión' y -kintza (v. NeolAG). Lelengo
lau zenbateko-batzakintzea: laurleokorik: 0,50. Bizkaitarra n.º 5, 29-1-1894, portada.
batzakuntza (V-oroz-arr-m ap. A; Añ, H, Zam Voc; -ea det. Mg Nom (V), Añ; -ia det. Mg PAbVoc, VocCB 365
(V) Dv), batzaikuntza (V-oroz-arr-m ap. A; Dgs-Lar 1). 1. Reunión. "Junta o congregación" Mg PAbVoc.
"Junta" Mg Nom, A, Zam Voc. "Concilio", "congreso", "junta", "unión" Añ. "Batzar-ra, batzarre-a, junta,
asamblea, congreso, (assemblée) [...]. Sin.: batzakuntzia (V), biltzar-ra" VocCB. Duvoisin, que lo toma de este
vocabulario, da erróneamente batzakuntzi como forma indeterminada. v. batzar. Mutil neskatoen junta,
olgantza edo batzakuntzeetan. Mg CC 110. Zer esan biar da euskal erri askotan ikusten dirian jente gazteen
batzakuntzen ganian? Mg CO 130. Euki baditu be etxean batzakuntza gaistoak (Durango, 1882). DRA.
Consejo. Castilla-ko Batzakauntzeak zeuri txarto erakatsitta. AG 163.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
287