Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Guzti-guztiek, batxo be itxi bagarik. Akes Ipiñ 22.
(Con sust. en caso partitivo). Uso txit eder eta obenikan batxo ere gabeko bat. Ur BulaG 554.
- BATXO EZ. Ningún; ninguno. Eguzkipeko batxori ez azaltzeko nire sorrera. Zait Sof 96. Beste gizaki
batxori ez zaio yaukiko. Ib. 198. Menderdi hontan hilkor batxok ez ditu ukitu. Mde Pr 117. Ez zion behatzpuntarekin
ere laztan batxo egin. Mde HaurB 55. Abere batxok ez zun larreko belarrik ukitu, ez urik dastatu.
Ibiñ Virgil 46. Ala ere batxo etzen lizunki aberekin etzan. Ib. 49.
(Con sust. en caso partitivo). Zure piñurik battxo baga. AB AmaE 441.
- BATXO IZAN. Ser alguien de cuidado. Ai Pilatos, Pilatos! zu ere baziñan bat-txo, baiño oiñordekoak ere...
Urruz Zer 62.
batxu. v. batxo.
batxugaitz. v. baratxugaitz.
batz. v. pats; batza.
batza (V-arr ap. A; Añ, H), batzaa, batz. 1. Unión, asociación, sociedad. "Batzaea, quiere decir congregación"
Ech 33r."Alianza, unión, confederación" Añ. "'Unión', en el sentido de 'alianza, asociación' o 'liga' de personas,
no tiene vocablo. A lo sumo, pudiera expresarse esto con batz o biltz (unión, copia, colección) o con batzar o
biltzar (reunión, junta, asamblea)" (1901). AG 1811. "Unión, alianza" A. Tr. Aunque es citado ya por Echave
y usado por Añibarro, sólo a partir de los últimos años del s. XIX se hace frecuente (parece que impulsado por la
escuela aranista); al Norte lo emplean J. Etchepare y Mirande. Usan batz Arana Goiri (batz egin), Garitonaindia,
JBDei, Lizardi y Eguzkitza, y batzaa Añibarro.
--Zein dok (ala don) Euzkadi yeritxuagun (ala yeritxonagun) luiki ta erri-batza? --Da Euzko deritxoen errijen
luikija ta batza (1897). AG 1058. Euskera iraun egiteko irakasleak baino arduratsuagoak dira Elizgizonak ta
Batzak. Ezale 1897, 118. Ara or Laterri-Batz edo Estados-Unidosko erri aundia. JBDei 1919, 284. Baita ere
Vela andere abeslari ta beste bere lagun-batzeko eres-ertikideak. Garit Usand 43. Gurasoak orretara ekarteko
billera edo batza bat Euskaltzaindiak eraldu bear leuke ta uri guztietan zabaldu. Belaus LEItz 114. Sortu da
Emakume / Abertzale-Batza, / Maitasunezko lora / Gustijen baratza. Enb 59. Aberats eta txiro, zar eta gastiak, /
Batza ortan sarturik, lan egingo dabe. Ib. 145. Erri baten edo batza baten, txirringetan arin ibilten "urtena,
gorengua, onena, banakua" danari "as" deitzen dautsoe. Kk Ab II 155. Eleizearen barruan eta berak indarra
emonda sortu diralako monja orreen batzak. Ib. 74. Han omen zuen asmatu Jesusen Lagundiaren egitea, batza
hunek ethorkizunean erabiltzeko zituzken urratsekin. JE Ber 59. Badira ere hiri handietan batza bakar batzu,
jende onak xede beretarat eginak. JE Med 116. Euskel-Idazle-Batza deritzan euskerazko eskribatzaleen elkartea
irasi edo fundatu. Ldi IL 139. "Liga Gaélica", edo "Gael-zaleen Batz" ori, ba al-dakizute zeren antzekoa dan?
Ib. 169. Bizibidea edo jana lortzeko era, langintza edo laneko tresnak, jakintza, ertiak, gizon eta erri-batzak,
uskurtz edo erlijioa: orra erriak beren lanbide bearrenekoai eman oi dizkiten erabakiak. JMB ELG 24n. Bear
litzakezan besterik ez arren, gaur egunean ainbat kistar langille-batz daukaguz. Eguzk GizAuz 157. Langillien
Batz Orokarra (erderaz, Unión General de Trabajadores deritxona) be or ibilli ei-da bere sareak baserriraño
zabaldu ta maizterrak batez be sarietan sartu nairik. Ib. 125. Ugazaben batza oneik eratu ta egiteko gurari bizia
erakutsi eban XIII Leonek. Ib. 157. Onelako batzan dagozan baserritarrak, lurra mugaz banandura barik,
guztiak aldran ei-darabille. Ib. 133. Napoleonen gudari-saillak argalak eta gogoz aulduak zeuden Europako
gudari-batzari oldartzeko. Etxde JJ 180. "London Dialectical Society", Sir John Lubbock-en buruzagigopeko
Engelandeko jakintzari batzak, txosten bat agertu zuen espiritismuaren fenomenuari buruz. Mde Pr 316.
(Añ, H (V)). Reunión. "Es junta de ancianos: zaarren batza, tzea" Añ. "Assemblée" H. Ea erromeria,
batzaako dantza, naasteko yolas ta gau-bigereetara agindu badozuz. Añ EL 2 140. Yakinik egon bear tzara eze,
bazabiltze gazteak naastean batzaako dantzetara, yolasera, fiestetara [...], etzareela garbi izango. Ib. 149.
Lamin-batza yagok uretan? "Las sílfides se reunen en el agua?". Laux AB 37.
Unión. "Unión, acto de unir, (c.) batza, batzea, batasuna, batutasuna, batzakuntzea" Añ. Gorde gaizala
batzan, adiskidetasunean ta bakean. Añ MisE 57. Bijok, Bizkaiaren kostittuxiñoe edo laterkera zarra ta beste
euzkeldun laterrijakin batza ikurtzen dabez (1897). AG 1543.
2. Recolección. "Recogimiento, juna de cosas" Añ. Mutil talde andiyak yuaten ziran Erriojara ta Aragoera
maats-batza ta ardao-egite aldiya baño lentxuago. Kk Ab II 164.
- BATZA EGIN. Reunirse. Ogei gixon ala geiago bazkaltzen batzaldu edo batz-egitteko, ezta biar kemenik.
(1897). AG 1349.
batza. v. 1 baratze.
batzaar. v. batzar.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
286