Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
barautzea). Barurtzen zaretenean, ez zaiteztela izan triste. He Mt 6, 16 (TB, Samper barurtu (trans.), Hual
barurtu (intrans.), Echn barutu (intrans.); Lç barur egin). Bada berrogei egunez barutu zen Jesus jatekorik edo
edan piskarik ere artu bage. Mb IArg I 227. Jaten jarri zan, ta batek esan zion: ori ere kontu ona degu, barautu
bearrean, mai bietan jatea. Cb Just 46s. Barutu izandu zuen Kristo gure Jaunak Desiertoan berrogei egunean,
eta berrogei gauean (Muruzábal, s. XVIII). ETZ 64. Eztü behar bere büria barurtzetik, konseillü zühür batez
bezik dispensatü. CatLan 103. Zertako barautu behar gera Garaizumako egun guzietan? Ub 189. Barutu ogi ta
ur solles zazpi ortzilares (23). LE-Ir. Eliza Ama Sanduak manatzen duenean barautzea. Añ CatAN 40. Leku
batzuetan barautzen zan egun oro, beste batzuetan astean iru egunez. AA III 454. Ezin barur ditekenak egin
beza bertze zenbait mortifikazione. Dh 57. Barautu al badezakezu. Echve Dev 359. Zer bekatu egiten du egiazko
motiborik gabe barutzen ez denak? CatB 50. Bainan eguna ethorriko da ezkondu berria khenduia izanen
baitzaiote eta orduan barurtuko dute. EvL Mt 9, 15 (SalabBN barurtuko dute, Echn barutuko'ute). Eliza Ama
Sainduak manatzen duenean, barurtzea. CatLuz 19. Orduan barautuko dute egun aietan. Oteiza y Brunet Lc 5,
35. Aintzinetik zenbeit egunez barurtzen ziren. MarIl 114. Gaitz batetik erori zen areago batera, / Eta azkenean
ethorri osoki barurtzera / Eta goseak hilltzera. Gy 100. Zuk, bada, barautzen dezunean, zere burua igortzi eta
arpegia garbitu ezazu, gizonak jakin ez dezaten barautzen dezula, ezpada zure Aita isilla dakienak. Lard 383.
Yan edo barurturen dute, hark yatean edo barurtzean. Hb Egia 64. Elizama sanduak manatzen duenean
barurtzea. CatAe 48 (CatSal 49 barurtzea). Eskeñi zioten Jesusen Amari, Baldin laguntzen bazien erria esitzera
zetozenen garaitzan, egingo ziotela ots aundiko pesta, bezperan barurtuaz. Zab Gabon 94. --Nola bear da
barutu? --Janari debekatuetatik begiratuz. Legaz 33. Esanaz, astean egun batez barautzea gauz andia etzala.
Arr May 123. Nor daude obligetuik barutzera? CatUlz 35. Eta nolanaiko aitzakiagatik barautzen ez dutenak
nolako obena egiten dute? KIkG 62. Yoanen ikasleak maiz barutzen dira ta otoitzak egiten dituzte. Ir YKBiz 93.
Erramu-larunbata eta Lazaro-ostiralez barutzen dana salbatuko da. (AN-larr). A EY I 119. Erramuko
ortzilarean barutzen eztena. (AN-araq). Ib. 119.
Ur eta ogi barautu 'ayunar a pan y agua'. Cf. Ur eta ogi barau izan, barau egin. Ur ta ogi barautzeko
lizenzia beñ eskatu, ta eman zion [Maisuak]. Cb Just 46. Agindu zuen amar egunez ur ta ogi barau zedilla
onelako denboran Elizan itz egiten zuana. AA I 532. Igandeaz landara [...] bizitza guzian barautu zan ur ta ogi.
Ib. 288.
(Dv, H). (Con objeto directo). Eta barurtu zituenean berrogei egun eta berrogei gau, finean gose zedin. Lç
Mt 4, 2 (Dv berrogoi gau-egunez barur egin zuenean). Lagun gabe ioan ninduen portuetan barrena / Garizuma
barurtzera ian gabe ahamena. EZ Man I 26. Hartarakotz barur ezak garizuma guztia. Ib. 32. San Andre
egunetik eguberri egunerainoko abendo guziak barurtuko dituzte osoki. Harb 427. Gartha, Bijili, garizumak, /
Osoki tuk barurturen. Gç 215. Zergatik barurtzen dütügü Besta handien bezperak? Bp II 130. Laur denborak,
bijiliak eta garizüma barurtüren tük osoki. CatLan 103. Garthak, bijiliak barur zatzu, garizuma ere osoki.
CatLuz 20. Manhatzen gütü Goroxümaren, Laur Thenporen, eta Besta zunbaiten bezperen barurtzera. CatS 53.
Gartha, bixiliak barur zatzu, garizuma ere osoki. CatJauf 87. Zertarako eztuzu Erramu-ortziralea barurtu? (Ae).
A EY I 119.
(Con ablativo). Ayunar (de algo), abstenerse (de). "Barurtzen naiz haragi iatetik, je jeûne de viande" SP.
Hala da bada komunzki zahartzeko pairamendua, begiramendua, eta bekhatuetarik barurtzea ere: ezinezkoa da,
eta ez borondatezkoa. 'Apartamiento del pecado'. Ax 176s (V 119).
(Con objeto directo). Zenbatek iten tusten triposkeriak ta ordikeriak umeen kostus! Au da umeek barutzea
iresten duena aitak. Au da aitak irestea umeen nigarrak (118). LE-Ir.
barautz. v. 2 barauts.
barautzaile (Lar, H), barurtzaile (SP, Lar, H), barurtzale (T-L), barurzale (Casve), barutzaile (H). "Ayunador,
[...], barautzallea, barurtzallea" Lar. "Jeûneur, barurzale, barurregile, barurti" Casve. v. baraugile; cf.
barauzale. Bortxaz barurzale. Saug 39. Bortxaz, eztuena zer jan, barurzale. "Ieûne par force". O Pr 104 (SP
copia barurtzaille en su dicc.). Gibelerakoan erran zautaten barurtzale, Confuzioren sinhesteko khartsuenatarik
zela. Prop 1897, 108. Hunen hitz batzuek ezarri zituen barurtzailearen begietarat. Ib. 110. Gatua barurtzale
esnerik ez dueno. Herr 25-1-1962 (ap. DRA). Aurpegia zargailtzen dute, ba, gizonei barutzalle agertzeko. Ol Mt
6, 16 (Ker barauzale agertzeko; Lç barur diradela gizonei ageri diradenzat).
barautze, barurtze, barutze. Acción de ayunar. Arrenkuratzen gara, Iainkoaren zerbitzuan iragaiten
ditugun trabaillu aphurrez, barurtze batez, eta ez Deabruarenenan pairatzen ditugun pena handiez. Ax 517s (V
333). Mortifikazioakin, bijiliakin eta barautzearekin. "Con asperezas, disciplinas y ayunos". Iraz 43. Eztágo
[sakrifizioa] errezátzean, eztágo barútzean. LE Ong 56r.
barauzale. Amante del ayuno. Oneik, gizonai barauzale agertzeko, euren aurpegia aldatu egiten dabe-ta. Ker
Mt 6, 16 (Ol barutzalle).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
28