Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
batelari. Batelero. v. bateltzain. Pentsau eben indarrez biurtzia euren asmora, bildurturik batelarixa
uretara jaurtiko ebela ta. Etxba Ibilt 455.
batelero (Mic). Batelero. "Barquero, batelerua" Mic. v. bateltzain. Esan zion batelero bere adiskidiari
etzeiola esan iñori nun zanik eta biurtu zedilla asteazken santuz. Bv AsL 84.
bateliku, batteliku. Bote, lancha. v. batel. Kontxako erdi parian batelikubak geldi geldi, belardi eder
zabal batian bildotx beltxak bezela. EE 1885, 223. Bateliku batetik, ziyon arrantzale alproja batek. Iraola EEs
1917, 1920 [sic] (ap. DRA). Gixontzean lagunekin zenbat aldiz gan naizen, / Batteliku bat harturik, arrauetan,
dena su. Iratz 111.
bateltxo (Urt I 70), bateltxu. Dim. de batel. "Acatium, batela, bateltxúmea, batelttipia, bateltxóa" Urt I 70.
Aideokaz egon zan, bateltxu baten, estropadea ikusten. Ag Kr 56. Englandarrak gero, joan zirean bateltxo
bateaz "Ama Dontzo"-ra. Echta Jos 146. Nere bateltxuan triste xamar ari nitzan maiz itxas zabalera begiratuaz.
Ill Testim 26.
bateltzain (-lz- Urt Gram 37, Hb ap. Lh). Batelero, conductor de lancha. "Batelier, bateltzaña" Urt Gram 37.
v. batelari, batelero. Neure ordain utzi nien San Piarres nausi, / Batelzain arrantzale zein bainuen ikhusi. EZ
Man I 33.
bateltzale, batelazale. Batelero. v. bateltzain. Laster zabaldu zuan batela zaliak Santuaren miragarrizko
baraubaren otsa. Bv AsL 84.
batende. "Cuerpo de ciudad, &c., guziera, batendea" Lar.
batengo. "(Hermanos) carnales, anai batengoak" Lar.
bateo (AN; Dv (AN-mer)), batio (AN-ulz-erro). Ref.: A; A Apend (batio); Iz Ulz (anaye). (Con sociativo). A
la vez, conjuntamente. "Argi-ezkilarekin batio, al toque del alba (AN-erro)" A Apend. "Anaiéki batio, juntamente
con el herm." Iz Ulz. v. BATEAN, BATERA. Tr. Documentado sólo en textos navarros peninsulares. Zer
birtute matendute Sakramentuek graziereki batio? CatUt 220. Zerén sufritus óngi ematendiógun Kristoréki báteo
satisfákzio Jangoikoai zordiogúnas. LE Ong 52r. Eta zortzi egúnen buruán, berriz zeude diszipuloak etxebarnean:
eta aieki báteo Tomas. LE Io 20, 26. Zer birtute emataute sakramentuek grazieiki bateo? CatAe 52
(CatSal 53, CatEliz 469 graziarekin batean, CatR 53 graziareki batian). Badaiteke orduan nerekin batio ari ere
piztu zitzaiola biotzean, euskeraren alderako maitetasuna. FIr 177. Bonaparte zenarekin batio eta gero bera
bakarrik. Ib. 178.
(Sin compl. en sociativo). Biz aski errátea obe dela tellátuan itaxúra, ezi ez emastéki bána etxéan. Ta báteo
subérba deláik, nor bizi arréki? LE Prog 122. Nere gaixto geiegías / nago ni emén penatzén, / baña orrén ón
onegías / náiz batéo gozatzén. LE Kop 157. Goza-daitzen bateo eraikitzen-duéna, ta igitatzen-duéna. LE Io 4,
36. Lasterka zoézi biak báteo. Ib. 20, 4 (Lç elkharrekin, Dv batean, Ol batera).
bateo. v. bataio.
bateotegi. v. bataiategi.
bateraso. v. BATERATSU (s.v. bat).
bateratu (Lar, Añ, Hb ap. Lh, Dv), bataratu (Arch ap. DRA). Unir(se), juntar(se); unificar. "Avenirse" Lar y
Añ. "Unir" Añ. "Réunir, se réunir" Dv. "Horien bateratzeko indar handia behar da, il faut une grande force pour
les réunir" Dv. v. batetaratu, batu. Arima Jangoikoa baitan ondaturik bateratzen da berareki (335). LE-Ir.
Bateratu direnean, lehoiñak patarekiñ, / Kondatzen ditu laur parte xuxen berearekin. Gy 62. Asi zan bideko
despitak banakatu zituen jendeak bateratzeko prestamenak artzen. Lard 202. Irriak, solas gozoak, non dirade
han baizen, / Gaualdera familia denean bateratzen? In Arb Igand 145. Nahiago ote lituzkete gure etsaiarekin
bateratuak ikusi, berak bezala? HU Zez 199. Zelan bateratu zituzan Jesukristok azken orreek? Itz Azald 33.
Elgar ezagutu gabe, maithatu gabe, adinez desbardin, neskatxari berak zer zioen nihork galdetu ere gabe,
bateratu ziren. Prop 1911, 39 (ap. DRA). Berezko enantzua (habilidad) eta ikastea bateratu egin bear dira.
Ayerb EEs 1915, 261s. Lendik ona, euskerea bateratuteko lanak leunduaz doiaz. Ormetxe EEs 1917, 37. Bera
baño aurreagokoen esanak bateratuz. Inza Azalp 143. Lizarragaren mutillak eta nereak bateratu ziran. Or
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 267
mende.